Fálkinn - 06.03.1942, Blaðsíða 11

F Á L K I N N
11
Fórnir hernumdu þjóðanna: 3.
NOREGUR.
17 NGUM seni ferðasl hefir um
þetta fjallaland og notið hinnar
kyrlátu fegurðar þess og talað við
fólkið vingjarnlega, mundi hafa
komið það til hugar, að til væru í
lieiminum svo miklir mannhrottar,
að þeir fengi af sjer að raska friði
þessarar þjóðar. Og þó er nú sá
tími kominn, að þegar tveir Norð-
menn hittast hvort lieldur er á
torginu eða við fjörðinn þá hvísla
þeir: „Það er betra að týna lífinu
en sálinni.“ Vígvjel Nazista hefir
kramið landið undir hæl sjer.
Gestapo skreið eins og eiturnaðra
inn í þetta kyrláta land og fjöldi
fólks hefir nú orðið að fela sig og
fara huldu höfði, en þó eru hinir
fleiri, sem hafa lent í fangelsum og
fangabúðum. Þegar sjö biskupar
kvörtuðu undan því við kirkjumála-
fulltrúann, að stormsveitir liefðu
misþyrmt kennurum, fengu þeir það
svar að „þann sem lemur okkur
einu sinni lemjum við tíu sinnum;
og við lemjum svo fast, að augu og
eyru skulu undan lála.“ Biskuparn-
ir kærðu yfir hrottalegu tilræði við
formann Stúdentafjelagsins í Þránd-
heimi og við Stabel sjálfboðaliða,
sem stormsveitarmenn tóku í myrkri,
afklæddu og hýddu. (Þessir storm-
sveitarmenn kalla sig hirömenn að
fornum sið — liirðmenn Quislings).
Svo mjög læsir Gestapo sig inn í
daglegt lif Norðmanna að lögreglu-
ráff.gjafinn hefir jafnvel afnumið alda-
gamla venju um þagnarheit presta
og embættismanna. Nú mega prestar
cigi lengur halda leyndu því, að sókn-
arbörn þeirra skrifta fyrir þeim nje
læknir þegja yfir Ijví sem hann veit
um sjúlding sinn eða lögfræðingur
því sem skjólstæðingar hans trúa
lionum fyrir. Allir þessir menn, og
jafnvel afgreiðslumenn á pósthúsum
eiga að tilkynna lögreglunni alt það
sem þeir komast yl'ir af upplýsing-
um, og er hægt að halda slíkum
mönnum i fangelsi þangað til þeir
leysa frá skjóðunni. Skiplagi hefir
einnig verið komið á njósnir í
skólum i Noregi.
Norðmenn eru kristin þjóð, en
Nazistar hafa endurvakið í Noregi
fornar heiðnar liátiðar sem eru
haldnar þrisvar á ári. Kirkjunnar
mönnum hefir verið sagt, að prjc-
dika skuli nýskipunina úr stólnum,
])ví að hún sje nóskyld Fjallræð-
unni! Á allan Íiátt er reynt að telja
fólkið af allri hollustu við þjóð
sína og konungshús. Blöðin fá dag-
lega skipanir frá áróðursráðuneyt-
inu, og þau blöðin, sem neita að
hlýðnast þeim, eru bönnuð. Þeim
er ekki leyft að birta erlendar út-
varpsfrjettir, jafnvel ekki frá Nor-
egi og Svíþjóð, og útbreiðsla allra
blaða fer minkandi af því að fólk
trúir þeim ekki. Meira en 50 blöð
bafa liætt að koma út í Noregi síð-
an nazistar komu þangað. Snemma
ársins 1941 auglýstu Bergens Tid-
ende að þau yrðu að hætta að koma
út nema þau fengi 200 nýja kaup-
endur þegar i stað (Bergens Tid-
ende var talið stærsta og eitt rík-
asta blað Noregs, utan Oslóar).
Engar bækur mega koma út nema
með samþykki Þjóðverja, og bæk-
ur, sem þeir samþykkja ekki er ó-
leyfilegt að selja. Jafnvel bækur
Sigrid Undset, Nobelsverðlauna-
skáldkonunnar, hafa verið bannað-
ar.
Hvorki fólki, blöðum nje bókum
er leyft að nota nafn konungsætt-
arinnar og lögreglan hefir bannað
sölu á vörum, sem eru í umbúðum
með mynd konungs eða drotningar.
Daginn eftir innrásina eltu sprengju-
flugvjelar Hákon konung og stjórn
hans stað úr stað og lögðu í rústir
þorpið, sem hann hafði leitað hælis
í. Tíu nemendur í mentaskólanum
i Molde voru reknir úr skólanum
og bannað að sækja annan skóla
eða taka próf, vegna þess að þeir
höfðn talað vel um konungsfólkið
og á móti kúgurunum.
Skólaeftirlitsmaður einn segir frá
þvi að skrópar fari svo mjög vax-
andi að til vandræða horfi og að
þjófnaður og ofbeldi fari vaxandi
meðal barna. í Lillehammer gerðu
börn verkfall vegna þess að nem-
endur höfðu verið reknir úr skól-
anum. Lögreglan er látinn segja
Norðmönnum að Nazistar sjeu eini
löglegi flokkurinn í landinu og það
er bannað að láta nokkur mótmæli
Hákon VII.
gegn þessu í ljósi. Stúdentafjelögin
liafa verið leyst upp og starfsfólk
hins opinbera, sem neitar að ganga
undir nýskipunina er svift starfi.
Dauðahegning liggur við þvi að liýsa
enska menn eða taka þált í áróðri
með Englandi eða andæfa fram-
kvæmd áforma Nazista eða reyna
að komast úr landi.
Þýski landstjórinn, Terboven,
hefir tilkynt norsku dómstólunum
að það liggi utan verkahrings þeirra
að meta lagagildi úrskurða, sem
stjórnin kveður upp, og þvi ákvað
hæstirjettur í Osló að uppleysa sjálf-
an sig, þvi að hann taldi sjer ó-
mögulegt að starfa með þessum for-
sendum. Dómsmálastjórinn hefir af-
numið lögin, sem ákveða, að norsk-
ur maður, sem fær ríkisborgararjett
annars ríkis, verði að missa norsk-
an rikisborgararjett. Norskum æsku-
lýð hefir einnig verið sagt, að hann
megi ganga nndir merki Nazista án
samþykkis foreldra sinna, og hann
er á allan hátt hvattur til þess að
slíta öllu sambandi við þjóðlegar
stofnanir.
Gestapo hefir samið spjaldskrá
yl'ir alla Norðmenn, sem lögregl-
an hefir grun á, og liefir fangelsað
óteljandi fjölda, sem fyllir nú fang-
elsin og fangabúðirnar. Margir hafa
verið fluttir til Þýskalands og af-
plána hegninguna þar. Dómarar hafa
verið settir af og sendir i fangelsi;
sextán fulltrúar úr bæjarstjórninni
i Osló hafa verið fangelsaðir ásamt
fjölda blaðamanna, íþróttaleiðtogum
og starfsmönnum verklýðsfjelaganna.
Norska fjelagið Nasjonal Samling er
verkfæri í höndum Gestapo. Þessi
fjelagsskapur getur aðhafst hvað
sem honum sýnist og hefir storm-
sveitirnar sjer til aðstoðar og geta
þær njósnað í skólunum, lagt undir
sig sjóði stofnana og gert eignir
upptækar hvar sem er.
Þarna er líka brúnstakkaflokkur,
sem kallast hirðmenn og Quislingar
nota til að skelfa almenning. Allir
norskir menn eru skyldir til að
heilsa þessum mönnum með Naz-
istakveðju. Hirðmennirnir eru mjög
óvinsælir og hefir stundum orðið
að kalla þýska lögreglu og herlið
til að veita þeim lið. Þeir hafa
verið staðnir að því að ráðast á
börn, sem ekki hafa viljað heilsa
þeim, og allir norskir lögreglu-
menn, sem eigi vilja viðurkenna
völd þeirra hafa verið settir af.
Tíu Norðmenn hafa verið dæmd-
ir til dauða, sakaðir um að hafa
reynt að hjálpa Englendingum og
þrír fyrir að liafa notað útvarjjs-
stöðvar til þess að koma frjettum
til útlanda. í desember 1940 bar
það við að norskur sjómaður yrti
á þýskan hermann, er var á gangi
í garði með norskri stúlku, en her-
maðurinn drap manninn með byssu-
stingnum sínum. Hermaðurinn fjekk
Ólafur krónprins.
enga refsingu, en 3000 manns voru
viðstödd útför sjómannsins í Molde.
Hungursneyð fetar í spor Naz-
ista í Noregi eins og annars stað-
ar og' fólk vantar bæði fæði og
klæði. Fiskurinn er orðinn fágæt
vara i þessu mikla fiskveiðalandi.
Á eðlilegum tímum veiða Norðmenn
meira, að tiltölu við fólksfjölda, en
nokkurönnur þjóð í Evrópu (að
íslendingum einum undanteknum);
en nú er lítið um fisk, því að hann
er sendur til Þýskalands og svo
mikið af honum þar, að liann er
ekki skamtaður. í ársbyrjun 1941
var að heita mátti matarlaust í
Norður-Noregi og óttuðust menn að
kornbirðir mundu þrjóta að fullu í
sumar sem leið. Þjóðverjar velja úr
handa sjer af hverju sem er, og
hermennirnir fylla töskur sínar af
mat og fatnaði, þegar þeir fá heim-
fararleyfi.
Brauð er bakað úr mosaskóf og
trjáberki. Ket vantar og egg eða
flesk sjest varla og framboð mjólk-
ur og sinjörs fer sívaxandi. Á einni
viku, sem Oslóbúar höfðu búist við
9000 sláturdýrum komu aðeins 1500;
markaðssölurnar sýna að með rjettu
lagi átti að koma ferfalt fleiri svin,
áttfalt fleiri nautgripir og 20-falt
fleiri kindur á markaðinn en komu.
Bændur beita kúm fyrir plógana
því að þeir fá livergi hesta; Þjóð-
verjar kaupa hestana og borga út í
iiönd með peningum, sem þeir taka
út úr norskum bönkum gegn við-
tökuskírteini. Á þennan liátt geta
Nazistar keypt hvað sem þeim þókn-
ast fyrir ekki neitt — eins og þeir
fengu fyrir ekki neitt 50.000 jóla-
kökurnar, sem bakaðar liöfðu verið
handa sjúkrahúsunum. Fatnaður er
skamtaður og fær maður seðil með
300 stigum á ári. Maður, sem kaupir
sjer vetrarfrakka verður að láta af
hendi 275 stig og á þá eftir fyrir
einum sokkum.af skamtinum.
Svo lítið er um bensín að lækn-
ar fá aðeins takmarkaðan skamt og
leigubifreiðar geta tæplega starfað.
Hringir á reiðhjól eru svo naumt
skamtaðir að lijólreiðar liljóta að
leggjast niður. Bændur fá ofurlítið
af síld til fóðúrbætis og gefa skepn-
um lyng með heyinu: það er brýnl
mjög fyrir sjávarmönnum að stunda
sildveiðarnar af kappi því að helm-
ingur aflans fer lil síldarbræðslu-
slöðvanna, sem framleiða síldarlýsi
handa Þjóðverjum til sprengiefna-
gerðar þeirra.
Eins og önnur hernumin lönd
verður Noregur að þjóna áhugamál-
um liins þýska húsbónda síns. Að-
eins þær framleiðslugreinar eru
leyfðar, sem Þjóðverjar telj.a að
Noregur liafi náttúruleg skilyrði
fyrir, og kaupgjaldi verður komið
niður á sama lágmarkið og er í
Þýskalándi. Þýski þjóðhagsfræðing-
urinn Bertrand hefir sagt, að nauð-
synlegt sje að lcaupgjald í Noregi
lækki niður i þýska taxtann, sem
er 20% lægri, því að engri þjóð
megi leyfast að búa við betri kjör
en Þjóðverjum.
Þessi litla þjóð í liinu norðlæga
fjallalandi sínu, sem hefir barist
við náttúruöflin i þúsund ár og
liefir lifað sæl og ekki gert á hluta
annara telur nú — undir nýskip-
uninni — milli 25.000 og 30.000
heimilisleysingja meðal þégna sinila,
og Nazistakúgarar hennar skatt-
þvinga hana um 1700—1800 miljón
krónur á ári, eða sem svarar 2000
krónur á hverja fjölskyldu.
Maður skyldi halda að Þjóðverjar
hefðu lagt sjerstakt hatur á þetta
blómlega litla land, því að áður en
þeir rjeðust inn i það höfðu kaf-
bátar þeirra myrt 400 norska sjó-
menn. Líka mætti halda að Naz-
istar hefðu náð hámarki svivirðinga
sinna er þeir rjeðust inn í Noreg,
þvi að við það tækifæri notuðu
þeir þýska þegna er voru lands-
háttum sjerstaklega vel kunnir, því
að Norðmenn höfðu tekið þá til
fósturs, þegar þeir voru börn að
aldri til þess að forða þeim frá
hungurmorði eftir hörmungar síð-
ustu styrjaldar. Þessum Nazistum,
sem komu aftur til Noregs til þess
að selja frelsi landsins, fórst líkt
og prófessorunum, sem luirfu aftur
til Póllands til að stela úr háskól-
anum þar vísindatækjunum, sem
þeir — sem boðsgestir - höfðu
sjeð daginn sem þau voru vigð.
Okkur getur ekki furðað, þó að
um allan Noreg sjáist stafirnir SSU
krítaðir á húsveggi, skrifaðir með
skíðaförum i snjóinn, krotaðir á
þilin í biðstofnm og brautarlestum.
Þegar fólk er spurt livað þessir
stafir þýði, þá er svarið jafnan það,
að þeir sjeu lil þess að örfa fólk
til útiíþrótta: skíðaferðir, sund, úti-
líf! En undir niðri veit það vel, að
þessi þrjú orð eru krafa þjóðarinn-
ar og tákna á norsku: Svin skal ul!
Lögreglan bannar, að fólk beri
á sjer myntir eða merki með mynd
konungsins, en hún getur ekki bann-
að hollustuvilja þjóðarinnar að verj-
ast.
Egils ávaxtadrykkir