Fálkinn - 17.04.1942, Qupperneq 13

F Á L K I N N
13
KROSSGÁTA NR. 411
Lárjett. Skýring.
1. spekingur, 7. aðgæta, 11. endur-
segja, 13. frá lambi, 15. bókstafur,
17. hæg ferð, 18. húsdýr, 19. 2 eins,
20. atviksorð, 22. öSlast, 24. upp-
hafsst., 25. á höfuðfati, 26. mas, 28.
ættlands, 31. fjölda, 32. hávaSa, 34.
liryggS, 35. veiSarfæri, 36. fara
liratt, 37. eldsneyti, 39. titill, 40.
mannsnafn, 41. hrjáS; 42. Biblíu-
nafn, 43. grís, 46. tónn, 47. stöð,
49. sjálfhælni, 51. titill, 53. leik-
fang, 55. áriS, 56. máttarviSur, 58.
vegvísari, 60. óþrif, 61. livíldi, 62.
ull, 64. sögn, 65. þyngdareining,
66. ögra, 68. veiSarfæris, 70. fer á
sjó, 71. góðan bita, 72. á, 74. toga,
75. spili út.
Lóðrjett. Skýring.
1. spil, 2. óhreinindi, 3. ferð’, 4.
kona, 5. ílát, 6. kona. 7. í spilum,
8. maður, 9. samhljóSar, 10. koma
í veg fyrir, 12. fiutningstæki, 14.
flík, 16. ok. 19. tildur, 21. ])efa, 23.
skilningur, 25. rudda, 27. skammst.,
29. guð, 30. frumefni, 31.«frumefni,
33. æðrast, 35. lialda sjer vel, 38.
ónæði, 39. dýpi, 43. otar, 44. mik-
illæti, 47. jurt, 48. átt, 50. næði, 51.
mar, 5.2. trje, 54. barefli, 55. hryggð,
56. bæjarnafn, 57. dráttur, 59. taug,
61. bæta, 63. vantraust, 66. viður-
væri, 67. fæða, 68. tangi, 69. hvildi
71. skordýr. 73. líkamshluti.
LAUSN KROSSGATU NR.410
Lárjett. Ráðning.
1. lirauk, 7. Hadda, 11; Unaós, 13.
stuld, 15. gg, 17. gift, 18. lopi, 19.
ál, 20. ark, 22. mi, 24. G. Þ., 25.
kró, 26. nýra, 28. myrða, 31. leti,
32. lamb, 34. sin, 35. sóma, 36. hann,
37. æf, 39. la, 40. blá, 41. sérstakta,
42. akt, 45. an, 46. kk, 47. spá, 49.
lóur, 51. lát, 53. Asía, 55. kæna, 56.
sótug, 58. Árna, 60. æja, 61. ha, 62.
ól, 64. ans, 65. Ia, 66. þari, 68.
amen, 70. an, 71. pappi, 72. panel,
74. snörp, 75. aflar.
Lóðrjett. Ráðning.
1. Hagan, 2. au, 3. ung, 4. Kain,
5. ást, 6. usl, 7. hupp, 8. ali, 9. dd,
10. Allói, 12. ófim, 14. toga; 16.
Grýla, 19. ártal, 21. kram, 23. lcross-
gáta, 25. kemb, 27. A. M., 29. ys,
30. Sn, 31. ló, 33. bæjar, 35. sakka,
38. fen, 39. lak, 43. klæja, 44. tóna,
47. síra, 48. panna, 50. u a, 51. ló,
52. tu, 54. sá, 55. kælis, 56. sarp,
57. góma, 59. asnar, 61. happ, 63.
Lena, 66. þar, 67. i i i, 68. api, 69.
nef, 71. pö, 73. II.
alla leið að dyrunum hjá Dorta. Eitthvað
var einkennilegt i fari þessa manns. Ekki
aðeins það, að hann líktist J.E. í sjón, held-
ur hafði hann auk þess einhverja einbeitni,
næstum valdmensku i svip sínum. Þar var
ckkert af þessari örvæntingu hins sigraða,
sem var svo yfirgnæfandi i svip flakkar-
anna, og fötin lians, þótt óhrein væru og úr
lagi gengin, áttu einhvernveginn ekki lieima
á flakkara. Hún hafði ekki til einskis verið
frjettasnati í þrjátíu ár — það liafð ske.pl
etfirtekt hennar, enda þótt hún stæði ekki
á háu þrepi í listinni. Málfæri lians gaf til
kynna, að hann væri úr austurríkjunum og
þegar hann þakkaði henni, á sama hátl og
ótíndur flækingur, var rjett eins og einlægn-
ina vantaði í röddina. Það var líkara því
sem liann væri leikari að tafsa upp hlut-
verkið sitt.
,Jæja,“ sagði hún við sjálfa sig, „ef hann
vill láta taka sig fastan, þá er honum það
ekki nema maklegt. Sennilega þekkir hann
ekki meðferðina á hans likum, eins og ger-
ist hjer vestur frá.“ Hún var dálítið órólcg
yfir því að hafa lieimskað sig á samtalinu,
og gat sjer þess til, að nú væri ungi mað-
urinn að hlæja að henni.
Skrifstofa Dorta gamla var á efstu hæð
í húsi þvi, er við liann var kent. Það var
eini skýjakljúfurinn í Flesjuborg, og sást
tíu mílur utan af sljettunni, í heiðskiru
veðri. Á glerhurðina var letrað með prent-
stöfum: „W. M. Dorti & Sonur, bygginga-
meistarar.“ „Sonurinn“ var Kohbi Dorta, scm
var að draga sig eftir Sjönu. 1 upprennandi
horg, eins og Flesjuborg var um þessar
mundir, var vitanlega hægl að græða vel
á byggingum, en frú Lýðs vissi mæta vel,
að þær voru sam ekki aðal-uppspreta hinna
geysimiklu tekna, sem Dorti gantli hafði.
Mest af tekjunum voru mútur i einni eða
annari mynd, meðal annars sem greiðsla
fyrir „vernd“ frá hinum og þessum vesl-
ingum, svo sem stúlkunum í ónefndum
húsum í Franklínsstræti, og auk þess af alls-
lconar pólitískri spillingu. í smærri stíl.
Dorti gamli liafði demókrataflokkinn í vasa
sínum, og í Flesjuborg voru flestir i demó-
krata-flokknum.
Þegar gamla konan var að staulast Upp
þrepin, með talsverðri fyrirliöfn, var hún
einnig að hugsa um það, að gaman væri nú
að stofna til einskonar krossferðar og
hreinsa Flesjuborg, kollvarpa svikamyllu
Dorta gamla og svifta hann völdum. Hún
var altaf öðru livoru að lesa um ritstjóra
viðs vegar um Ameríku, sem beittu sjer
fyrir slíkum krossferðum og hreinsuðu
heilar borgir. Fyrir hugskotssjónum hennar
svifu heiðurspeningar og aðrar viðurlcenn-
ingar, sem gefa mætti fyrir slikar fram-
kvæmdir. En þetta voru alt saman draum-
myndir, sem lielst sóttu að henni, þegar
hún lá vakandi í rúmi sínu. En þá svaraði
skynsemin henni jafnan eitthvað á þessa
leið: „Þú getur ekki framkvæmt svona
verk með jafn gömlu og úreltu vopni og
Gunnfáninn er orðinn. Þú verður að hafa
mikið fje handa á milli og mikinn starfs-
þrótt og mikið áhrifavald, og alt þetta skort-
ir þig. Þú ert gömul og aflóga og auk þess
skuldunum vafin.“
Stundum, þegar liún var óvenju hress og'
hugrökk, datt henni í hug, að skáldsagan
hennar myndi geta leyst úr öllum þessum
vandræðum. Hún sá í huganum þetta, sem
Adda gamla kallaði altaf „Bókina“, full-
gert og selt einhverjum útgefanda. Hún sá
bókina breiðast út um landið eins og eld i
sinu. Hún mintist að hafa heyrt um höf-
unda, sem seldu kvikmyndafjelögunum
verk sín fyrir of fjár. Stundum varð hún
meira að segja svo vongóð, að hún þakti
stór blöð tölum og útreikningum yfir vænt-
anlegar tekjur af bókinni. Fyrir þessa pen-
inga, sem hvergi voru til, lceypti hún nýjar
setjaravjelar, ljet gera við gömlu prentvjel-
ina, sem altaf var að hila, tvhnálaði Aula-
staði að utan og útvegaði sjer tvo „þefara“,
til þess að lijálpa henni í krossferðinni gegn
Dorta gamla.
En þegar þessi bjartsýnisköst voru liðin
hjá, vissi hún, að allur draumurinn var bull
og tölurnar vitlej’sa. Það var alveg sama,
hvað Adda sagði um kaflana, sem hún
hafði heyrt húsmóður sína lesa úr bókinrii:
bókin var úrelt að formi og of löng, og hvað
sem öðru leið, myndi nútímakynslóðin eklci
endast lil að lesa sögu einnar landnema-
fjölskyldu. Og verra var hitt, að hún þekti
feimnina, sem hafði fylgt henni frá því að
hún var ung, þegar um hennar eigin verk
var að ræða, nógu vel til þess að vita, að
hún myndi aldrei hafa kjark í sjer til þess
að fara til nokkurs útgefanda með handrit,
sem nú var vandlega geymt í kýrskinns-
töskunni uppi á liáalofti á Aulastöðum.
Enginn útgefandi mundi endasl til að lesa
það til enda.
Dorti gamli sat í skrifstofu sinni og var
að lesa fyrir tvö brjef, til þess að binda
enda á vikuna, svo að hann gæti farið út
að veiða. Hann var rauður í framan og níeð
nautssvíra, herðar eins og glimumaður og
lítil, írsk, augu. Hárið var skolótt og á
handabökunum var dökk, gróf loðna. Hann
var ljótur maður ásýndum, rjett eins og
frummaður, sem liefði verið grafinn upp
úr einhverri mýrinni i Irlandi, en samt var
eitthvað athyglisvert í dýrslega kraftinum,
sem einkendi allan vöxl hans, og stundum
brá fyrir glampa í litlu augunum, sem gat
afvopnað jafnvel versta óvin hans. Og að
skapgerð til var liann leikari, þ. e. af þeirri
háværu tegund, sem ferðuðust um lok 19.
aldarinnar um Ameríku og ljeku æðisgengna
og viðkvæma írska sorgarleiki.
Þegar skrifstofudrengurinn kom inn lil
þess að tilkynna komu frú Lýðs, hikaði liann,
sem snöggvast og hugsaði sig um. Síðan
sagði hann við ritara sinn: „Það er vist best
að ljúka kerlingunni af. Segðu henni að koma
inn, og svo máttu fara heim.“
Hann þekti frúna mætavel, enda liafði
hún lcomið þarna áður, til þess að fá lijá
honum frjettir um gatnaviðgerðir og fvrir-