Fálkinn - 03.07.1942, Qupperneq 14

14
FALKINN
Frá Svíþjðð
MUNIÐ NOREG!
Frli. af bls. 3.
300.000 SKOTFJELAGAR
í SVÍÞJÓB.
Eitt af ])ví sem sýnir, hve af-
ráðnir Svíar eru í því að verjast,
ef á þá verður ráðist, er liinn öri
vöxtur nieðlinia í skotfjelögum
þeirra hin siðustu ár. Um áramótin
sem leið voru um 280.000 starfandi
meðlimir í skotfjelögunum sænsku,
en árið 1988 voru þeir ekki nema
90 þúsund. Árið 1940 var alls 81
iniijón skotunf skotið á æfingum og
nær 33 miljón skotuin árið 1941.
Kolke Bernadotte greifi, frændi
Svíakonungs skýrði frá þessu í vor.
En hann er forseti sambandsnefnd-
ar skotfjelaganna sænsku.
Hinn núverandi vöxtur skotfjelag-
anna í Svíþjóð er í samræmi við
það, sem áður hefir gerst á stríðs-
tímum, þegar talið. hefir verið, að
þjóðinni stafaði hætta af styrjöld,
en þó hefir vöxturinn orðið meiri
nú en nokkurntíma áður.
Það skilja allir, live mikils virði
skotfimin er í striði og þessvegna
liefh- hið opinbera styrkt skotfje-
lögin ríkulega við kaup á rifflum
og skotfærum og við útbúnað skot-
brauta.
SVÍAR HERÐA Á
LANDVÖRNUNUM.
Eins og í fyrra lnifa Svíar aukið
her sinn undir eins eftir að vora
lók nú í vetur sem leið, til þess að
vera viðbúnir hverju, sem fyrir
kynni að koma í hernaðarefnum.
Var byrjað að auka liðsútboðið í
febrúar í vetur og hefir það haldið
áfram siðan.
í sambandið við liðsútboðið voru
haldnar afar víðtækar vetrarheræf-
ingar i norðanverðri Svíþjóð. Þannig
fóru fram í lok febrúar hinar mestu
vetrar-heræfingar, sem nokkurntíma
liafa verið hafðar í Sviþjóð, uppi í
Jamtalandi. Þar voru allar tegundir
vopna sveita, þar á meðal skíðaher-
deildir, skriðdrekar og brynvarðar
bifreiðar, og æfingarnar voru háð-
ar í sambandi við flugsveitir. —
Heimavarnarliðið á staðnum liafði
einnig verið kvatt á vettvang til
]>ess að lialda vörð við vegina, tefja
fyrir fallhlífahermönnum og því um
líkt. Vetrarútbúnaður og vetrarþjálf-
un sænska • hersins er hvorttveggja
talið fremst þess, sem til er í heim-
inum í þeirri grein, og hjer var
liðið látið ganga undir þunga þol-
raun í nokkurra daga „bardaga“ i
crfiðu landslagi, d.júpum snjó og
miklum kulda. Sjerstaklega var lögð
áhersla á miklar hreyfingar her-
liðsins bæði í sókn og vörn og tóku
æfingar hins fjölmenna herliðs því
yl'ir mikið landsvæði. Svæðið, sem
æfingarnar fóru fram á var undir
algerðri myrkvun eftir að kvölda
tók og jafnframt heræfingunum tók
fólkið í sveitunum þátt í burtflutn-
ingsæfingum og þessháttar. Við æf-
ingarnar voru staddir sænski krón-
prinsinn, hervarnarráðherrann og
hæstráðandi landvarnaliers Svia.
.íafnframt framkvæmdum þeim,
sem gerðar liafa verið i þá átt að
vera’ viðbúnir að verja landið, ef
stríðið skyldi berast að landamær-
unum, hafa sænsku yfirvöldin á ný
undirstrikað það, að Svíar sjeu stað-
ráðnir í að halda fast við fyrver-
andi hlutleysisstefnu sína í stríðinu
milli stórveldanna og verjast öllum
utanaðkomandi árásum. Stefna Svía
kom skýrt fram í ræðu, sem yfir-
borgarst.jóri Stockholms, Torsten
Nothin hjelt i vetur. „Það má segja,
skýrt og afdráttarlaust,“ sagði yfir-
borgarstjórinn meðal annars, „að
sænska stjórnin hefir stoð samhuga
skoðunar Svía, er hún lýsir yfir því,
að hún sje viðbúin að mæta með
vopnum sjerliverri tilraun, hvaðan
sem hún kemur, til þess að gera
Svíþjóð að hækistöð árásar eins
stríðsaðila gegn öðrum. Vjer óskum
af alhug, að okkur takist að varð-
veita friðinn, en við óskum ekki
friðar fyrir livað sem hann kostar.
Við setjum frelsi okkar og sjálfstæði
ofar en friðinn. Ef nokkurt riki
reynir að kúga okkar frjálsa land,
erum við ákveðnir í því að verja
það af öilum okkar mætti, vegna
þess að okkur finst friður án frels-
is álíka og lii' án æru,“ sagði yfir-
borgarstjórinn að lokum.
VERKSMIÐJAN
I HELLINUM.
Eftirtektarverð sænsk
tilraun.
Athyglisvert verksmiðjuhús hefir
nýlega verið fullgert i sænska málm-
iðnaðarbænum Eskilstuna. Þetta er
stór vjelaverksmiðja, sem komið
hefir verið t'yrir í helli, sem
sprengdur hefir verið i bergið. -—
Vjelaverksmiðja þessi er eign hins
alkunna vjelsmíðafjelags Bolinder-
Munktell og hefir eigi aðeins verið
gerð til þess að fá sprengjuhelda
vistarveru og stað, sem stenst gas
og eld, heldur einnig að gera tilraun
með slika tilhögun, svo að saman-
burður fáist við aðrar verksmiðju-
byggingar.
Þó að verksmiðjan sje inni í
bjargi er bjart og loftgott j)ar inni.
Sjer ekki i sjálfan klettavegginn,
þvi að hann er klæddur innan með
íjósmáluðu masonite. Vjelarnar eru
lika málaðar ljósar. Hjer og hvar i
veggjunum eru innskot, eins og
djúpar giuggakistur og eru máluð
blóm og skýjaður liiminn bak við
þessa giugga, líkt og á leiksviði, svo
að þetta Ííkist sem mest útsýn um
glugga. Lamparnir bera birtu, sem
iíkist mjög venjulegri dagsbirtu, og
þessvegna er talsvert eðlilegt um-
horfs inni.
Loftrásarkerfið er fullkomið og
dælir í sífellu inn hreinsuðu lofti
hæfilega heitu og röku. Húsið er
þannig raunverulega óháð hitabreyt-
ingum árstíðanna, og útilokar bæði
svækjuliita sumarsins og vetrarkuld-
ann. Kletturinn er ágætur einangr-
ari, og þó ekki væri dælt í húsið
upphituðu lofti, mundi hitinn þarna
inni vera nálægt 6—-7 stigum bæði
sumar og vetur, hvað sein hitastig-
inu úti fyrir liði. En hitinn, sem
kemur frá vjeluin, ofnum og raf-
magnsvjelum er nægur til þess, að
andrúmsloftið verður 21 stig, jafn-
vel j)ó vetrarhörkur sjeu úti. Þess-
vegna er aðal „upphitunarkostnað-
urinn“ í l)vi fólginn að knýja áfram
vjelarnar, sem framleiða kalt loft
fyrir hellirinn á sumrum,
Ef gasárás væri gerð á umliverfið
er hægt að loka hellinum svo vel,
að ekkert gas komist inn í hann.
Og ef eld’ur kemur upp i verksiniðj-
unni er ekki annar vandinn en að
flýja út og loka dyrunum og loft-
rásum — liá kal'nar eltíurinn. —
Þess má geta, að í hellinum er
brunnur með vatnsleiðslu um hvern
krók og kima.
Þó að undarlegt megi virðast hef-
ir þessi verksmiðjuhellir ekki kost-
að inikið meira en álika verksmiðju-
hús ofanjarðar. Með því að hafa
hellirinn svo stóran, að hægt væri
að nota venjulegar sprengi- og grafl-
arvjelar inni i honum, varð kostn-
aðurinn við gröftinn miklu minni
en t. d. í jarðgöngum, og ennfrem-
ur þurfti þarna hvorki sement nje
stál til byggingarinnar. Viðhalds-
kostnaðurin verður lágur, og upp-
hitunarkostnaðurinn mjög lítill í
samanburði við það, sem gerist i
húsum. Það er enn of snemt að
dæma um, hver áhrif það hefir á
starfsfólkið að eiga að vinna við
inniljós eingöngu, en enn sem komið
er hefir ekki borið á því, að þetta
hefði nei nóþægindi i för með sjer.
AUKNAR VATNSVIRKJANIR
í SVÍÞJÓÐ.
Vaxandi iðnaður, samfara aukn-
um erfiðleikum á að fá kol og olíu
frá öðrum löndum, hafa valdið stór-
aukinni eftirspurn eftir vatnsorku
til rafmagnsframleiðshi i Svíþjóð.
Af þesstmi ástæðum svo og af þvi,
að það virðist eiga langt í land, að
alt komist i samt lag aftur, er nú
kappsamlega unnið að því að beisla
fallvötnin í landinu. — Samkvæmt
’skýrslum, sem Sænska vatnsvirkj-
ana-sambandið gaf út nýlega, voru
á árinu 1940 bygðar nýjar stöðvar
eða eldri stækkaðar, sem nemur
90.000 túrbinu-hestöflum, eða 5.1%
aukning á því vatnsafli, sem áður
hafði verið virkjað. Og með þessum
NoregssamskotiD.
Eftirfarandi samskot hafa borist
afgreiðslu Eálkans:
Erik og Birgitta kr. 10.00, Ilauk-
ur Bjarnason kr. 5.00, Sigr. Helga-
dóttir kr. 100.00, Helga og Jóhann
kr. 20.00, Kristján kr. 15.00, Halla
og Birna kr. 20.00, S. Ó. kr. 100.00,
P. S. kr. 10.00, N. N. kr. 50.00,
N. N. kr. 10.00, Þórir Jónsson kr.
10.00, B. B. kr. 5.00, Anna kr. 10.00,
M. J. kr. 10.00, Guðvaldur Jónsson
kr. 10.00, J. Þ. kr. 5.00, N. N. kr.
100.00, Kura Baldvinssen kr. 25.00,
J. E. og A. E. kr. 20.00, G. G. kr.
5.00, Snæbjörn kr. 30.00, Grétar og
Gunnar kr. 1.25.
aukningum var virkjað vatnsafl í
Svíþjóð koinið upp í 1.970.000 kíló-
watt í árslok 1941. Árið 1942 var
unnið að virkjum samtals 142.000
k\v„ en á árinu 1941 var byrjað á
virkjum 244.000 k\v. og liefir ný-
virkjun aldrei verið meiri i Sviþjóð
á einu ári.
Það er álitið, að virkjunaraukn-
ingar i Svíþjóð muni nema um 7%
á ári næstu árin, og að virkjað afl
muni vera orðið að minsta kosti
2.4 miljón kw. í árslok 1944. Um
35% af þessum aflstöðvum munu
verða eign ríkisins, en nú er hlut-
deild ríkisins i rafmagnsframleiðsl-
unni 31%.
Orkufranileiðslan og hækkun með-
alrenslis hefir einnig verið aukið
með því að gera nýjar uppistöður
og liækka gamlar stíflur. Orkumagn
þessara vatnsmiðlunargeyma er orð-
ið fjórum sinnum meira en þuð var
árið 1932 og vatnið, sem uppistöð'-
urnar geyma er nálægt 21 miljard
rúminetrar.
KAUPIÐ »FÁLKANN«