Fálkinn - 16.10.1942, Blaðsíða 5

FÁLKINN
a
Gauchó-arnir i Argentínu halda veðreiðar og eru mikiir hestamenn.
Veðreiðar á bóndabæ i Aryentínu.
fleygja þeir ponch'o yfir sig, en það
er köflótt klœSi með gati i miðju,
til þess að smeygja hauSnum gegn-
um. í lágum dinnnum kofa kveikja
þeir- upp eid og setja vatnsketil yfir.
Og svo sitja jjeir við eldinn og vefja
sjer vindlinga eða þeir sötra maté,
I’að er drykkur, ekki ósvipaður
beisku te, úr grænum blöðum, sem
sjóðandi vatni er helt á, og er lög-
urinn svo drukkinn úr katlinum
gegnum pipu.
Áður en birtir af degi og meðan
smalarnir sitja við eldinn ríður
maður út á sljettuna til að sælcja
reiðhestana. Það getur verið erfitt
verk að l'inna hestana, í náttkuldá
og dimmu. Og helsl má ekki einn
einasta hesl vanta, hvort þeir nú
eru 50 eða 100. Þegar hestarnir hafa
verið reknir í rjettina þá nær liver
maður í sinn hest og ieggtir á hann
og ríður af stað til að líta eftir
skepnunum, telja nýfæddu kálfana,
leita uppi dauðar skepnur og flá af
þeim luiðina, og athuga bilanir á
'drðingunum. Þeir eru allan daginn
á hestbaki, J)essir smalamenn, og
stundum svo llangt frá heimilinu að
þeir komast ekki heim í miðdegis-
matinn. En þá hafa þeir ket með
sjer og steikja J)að á teini. En Jíegar
komið er sólarlag og þeir eru komn-
ir lieim og l)afa jetið, þykir þeim
gaman að sitja við eldana og tala
saman.
Óveðurskaflar, svonefndir „tem-
poral“ koma fyrir með vissu milli-
bili —• ískalt regn og ofsastormar.
Þá halda smalarnir sig inni allan
daginn, stundum viku eða hálfan
mánuð í einu, og sitja þá öllum
slundum við eldana og sötra maté.
Einn í hópnum leikur á gítar og
syngur argentískan tango, eða fleiri
eru saman og syngja vixlsöngva,
sem Jreir yrkja upp úr sjer. En hin-
ir hlusta á og hafa eitthvað milli
handanna — elta skinn eða sauma
sjer beisii og gera við reiðtygi. Og
svo eru sagðar sögur, einkum frá
gömlu sæludögunum, ])egar sljett-
urnar voru frjálsar og menn iðk-
uðu veiðar.
Þegar óveðrinu slotar fara allir
á kreik til að lita eftir skemdun-
um. Þær eru oftast miklar. Skepn-
urnar hafa ekkert skjól þar sem þær
eru, i haganum. Og ef þær eru
magrar fyrir — J)ær megrast eink-
um í Jturkaköflunum — l)á getur ó-
veðrið riðið þeim að fullu, og eig-
andinn verður fyrir stórtjóni. All-
staðar eru dauðar skepnur eða í
andaslitrunum, ekki síst kálfarnir.
Hestar, sem í dauðastriðinu hafa
tætt jörðina í flag kringum sig, og
ær og lömb með uppglent augu . .
Oft skifta þær hundruðum skepn-
urnar sem drepast á sama hænum
í þessum óveðrum og það er margra
daga verk að flá þær.
•
Það gengur altaf mikið á þegar
verið er að týna úr skepnur til
slátrunar og eins J)egar verið er að
brennimerkja og gelda ungviðið.
Þegar gripir eru teknir til slátrun-
ar er hjörðin rekin saman í hnapp
en smali riður inn um hópinn og
hrekur gripinn sem liann vill ná
í, út úr hópnum. Þarf gott lag og
mikla reiðfimi til J)ess. Og stund-
um ræðst skepnan á rekstrarmann-
inn og getur J)á beinbrotið hann
eða rifið hestinn lians á hol, ef
ekki er varúð höfð á.
Við brennimerkingu og geldingu
eru notaðar tvær rjettir með rang-
ala á milli. Smalinn ríður um rjett-
ina og slöngvar lassó um l)að dýr-
ið sem liann vill ná i. Svo er það
dregið inn i ganginn og þaðan inn
i rjettina og þar er J)að slöngvað
á ný. Best þykir að kasta slöngunni
þannig, að skepnan lioppi inn í
lykkjuna með framlappirnar — J)á
steypist liún á hausinn l)egar liert
er að. Vaða nú þrír menn að skepn-
unni og binda liana. Þegar gelding-
unni eða brennimerkingunni er lok-
ið kemur J)að fyrir að einhver garp-
urinn sest á bak ske])nunni rneðan
verið er að leysa hana og lætur
hana ólmast með sig á bakinu.
Það er aðailega uppeldi sláturfjár
sem bændurnir á sljettunum í Arg-
entínu stunda, en l)ó er farið að
stunda þar allmikla mjólkurfrani-
leiðslu síðustu árin. Þar sem 5000
— 6000 nautgripir eru á bæ eru
venjulega aðeins nokkur hundruð
bestu kýrnar valdar úr til mjólkun-
ar. Þessurn kúm, segjum tvö liundr-
uð, er skift í tvo hópa, sem hafðir
eru á beit hvor fyrir sig, ásamt
kálfunum. Siðdegis er annar hóp-
urinn sóttur og rekinn í kvi. Þar
eru kálfarnir teknir frá og lokaðir
inni, en kúnum slept á beit aftur.
Eins er farið með hinn liópinn og
eru kýrnar hafðar á beit til næsta
morguns. kálflausar. Um sólarupp-
komu er hópurinn rekinn* lieim á
stöðulinn. Þangað koma mjalta-
mennirnir liver með sína skjólu og
kollustól bundinn á sitjandann. Svo
er einum kálf slept á stöðulinn og
fer hann kú frá kú til að leita uppi
móður sína. í sama bili vinda
mjaltamerinirnir sjer að kúnum og
hefta J)ær á afturlöppunum Kálfur-
inn byrjar að sjúga, en mjaltamað-
urinn bindur liann með hálsbandi
við aðra framlöppina á kúnni og nú
fyrst getur hann, byrjað að mjólka.
En J)að er erfitt að mjólka J)essar
kýr, einkum fyrst i stað, og oft
kemur J)að fyrir að mjólkin spillist
þegar kýrin er ój>æg. Kálfurinn er
ekki leystur fyr en kýrin liefir ver-
ið mjólkuð.
Eftir mjaltirnar er kúnum slept
á beit og kálfarnir fá svo að ganga
með þeini fram að nóni.
Bændurnir sem fengu mikið land
fyrir litið sem ekkert verð í Argen-
tínu liafa orðið stórríkir. Nú er
orðið minna um landrými, en samt
gelur Argentina enn tekið við milj-
ónum fólks, ])ví moldin ber ótæm-
andi auð i skauti sínu.
Helge Nisseh.
LOUIS MOUNTBÁTTEN LÁVARÐUR
frœndi George Bretakonungs, er sjó-
liðsforingi að mentun og aðeins 47
árs garrtall. Það er hann, sem eink-
itm átti upptökin að strandhöggs-
árásum Bretu á óvinalönd og her-
numin, og er talinn einn hinn djarf-
asti foringi i breska hernum. Það
var eigi tilkynt fyr en i upríl i vor,
að hann hefði verið skipaður æðsti
yfirmaður samvinnudeilda hers.
flota og flugliðs, sem að strandhögg-
inu standa, en skipunin hafði verið
gerð löngu áður og siðan i október
i fyrra hefir hann rauiwerulega
staðið á bak við þennan nýtisku
víkingahernað.
Villinaut vcitt með lassó.
Heimili
gauchóanna
er fátæklegt
og húsgagna
laust.