Fálkinn - 16.10.1942, Blaðsíða 3

fálkinn
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Ritstjóri: Skúli Skúlason.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Sínii 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-0
Blaðið kemur út hvern föstudag
Allar áskriftir greiðist fyrirfram
HERBERTSpren/.
Skrsiddaraþankar.
Heimurinn tapar miklu á tómlæt-
inu. Og á ýmsan hátt eftir því livaða
merking er lögð í orðin tómlæti.
Hirðuleysi og kæruleysi er tómlæti,
og töpin sem af því leiða eru oflast
nær bersýnileg. Slóðinn, sem lætur
alt drafna niður hjá sjer í stað þess
að lagfæra jafnóðum það sem iag-
færingar þarl', sjer þáð, en um sein-
an, að ódýrara hefði verið að' gera
undir eins við fúann i húsinu sínu
eða lagfapra undir eins smábilun á
vjelinni, j stað þess að láta bilunina
sýkja frá sjer. Hann finnur það þeg-
ar haiin ler að borga jiann beina
kostnað, sem af endurbótinni leiddi.
Maðurinn sem fyrir ávaninn slóða-
skap borgar aldrei skuld sína fyr
en á hana er fallinn allur kostnaður,
sem hægt er að fá á hana, veit ofur
vel, að það er dýrara að vera hirðu-,
laus en liann gerir það samt.
Tapið af annari tegund tómlætis,
sem kallað er afskiftaleysi eða i
sumum tilfellum mætti jafnvel heita
hlutleysi, er að jafnaði ekki eins
þersýnilegt, ekki síst ef aðrir bíða
liallann en sá tómláti sjálfur. Mál-
tækið: „Sveltur sitjandi kráka, en
fljúgandi fær“ snertir merg þessa
máls. Tilveran er samkepni og sá
verður ofan á í samkepninni, sem
ji.fnan er á vcrði og jafnan tilbúinn
til þess, að grípa gæsina þegar hún
gefst. Þessi tegund tómlætis, að vera
ekki á yerði og láta tækifærið ganga
úr greipum sjer, hefir orðið mörg*
um manninum lil miska.
Margir menn eru svo gerðir, að
þeim þykir óviðurkvæmilegt að ota
fram sínum tota, — finst það vera
framhleypni og fruntaskapur. Og
víst er um jþað, að ágengnin er engin
dygð og að það er skortpr á sið-
menningu, að brjótast mjög um, til
þess að ryðja sjálfum sjer braut,
hvort lieldur það er við samkomu-
hússdyr eða annarsstaðár. í lífinu.
En í heimi samkepninnar stoðar
ekki of mikil kurteisi hvað þetta
snertir. Þeir kurteisu sitja á hakan-
um, alveg eins og meinlaus hestur
er afjelinn við stallinn, nema hann
sje með eintómum jafningjum.
í Jiessu efni gildir sá gullni meðal-
vegur, ef maðurinn vill hæði halda
heiðri sinum og ná árangri. Sje
maður með föntum verður maður
að vera sterkur án þess að vera
fantur. Vera fastur fyrir reiðubúinn
til þess að nota tækifærið, en ekkj
leggja árar í bát, nje sýna yfirgang.
„Tækifærið gríptli greitt. Giftu
mun það skapa!“ Þetta er góð kenn-
ing og Jieiui mun sannast sem reynir
að það er hægt að gera þetta án
þess að fá á sig brennimark þjösn-
ans.
Þótt margt einkennilegt gerist
þessi árin, og ]ió umhvert hafi
verið skoðunum manna á heimin-
um, sem við lifum í, verður eitt þó
ávalt óumbreytanlegt. Og það er
lietta: að tíminn stendur aldrei kyr.
Manni verður stundum að hugsa
þetta, og minnast þess l>á um leið,
hvað timinn líður fljótt.
Það er til dæmis býsna furðulegt,
að fjórðungur aldar skuli vera lið-
inn síðan það gerðist, sumarið 1917,
að ríkisstjórnin keypti „Sterling"
gamla. Skipið hafði verið árum
saman í förum milli íslands og Kaup-
mannahafnar (og Sterling var það
einnig, sem hóf fyrstu Hamborgar-
ferðirnar). En Jiegar Thorefjelagið
var leyst upp, var Sterling selt til
Svijijóðar. En Jiegar ríkisstjórnin
fór að falast eftir hentugu skipi til
strahdferða, vildi svo til að Sterling
var falt. Það jhjet Jiá „Themis“, en
var skírt upp sínu gamla nafni, er
það kom undir íslenskan fána. Og
flestum fanst, sem þeir hefðu end-
urheimt gamlan kunningja, er Sterl-
ing kom hingað heim.
Jeg mátti til að minnast nokkrúm
orðum á skipið, en þó var það mað-
ur en ekki skip, sem Jiessi litla grein
átti að fjalla um. Maðurinn, sem fór
út til að sækja Sterling var Einar
Stefánsson skipstjóri. Sumum mun
finnast stutt síðan þetta gerðist, en
Jió eru það 25 ár. Einar öðlaðist
sitt skipstjóralieiti, sem l'yrsti skip-
stjórinn á liinu endurheimta Sterl-
ing. En þó að skipstjóraferill Ein-
ars byrjaði þar, fyrir rúmum 25
árum, verður að i'ara langa lcið
aftur í tímann til að rekja sjó-
menskuferil hans og farmensku-
störf.
Einar mun hafa verið á 15. árinu
þegar hann byrjaði að „róa“, sem
kallað er. Hann er uppalinn suður
á Vatnsleysuströnd, en þar háttar
svo víðast, að bændur verða að
eiga afkomu sina undir sjónum, öllu
fpemur en þeirri grýttu jörð, sem
náttúran hefir eftirlátið flestum íbú-
uin Gullbringusýslu. Ef ekki væri
sjórinn, mundu Suðurnesin vera
óbygð, eða þvi sem næst.
Þegar Einar var að róa á Vatns-
leysuströndinni, var honum illa við
ákveðna tegund manna og skipa.
Erlendu togararnir sigldu að kalla
mátti uppi i landsteina, eyðilögðu
veiðarfæri og fældu fiskinn á burt
af miðunum. En samt stefndi hugur
Einars til sjávarins. Hann gekk á
Stýrimannaskólann og tók próf Jiað-
an, en samtímis var hann þó ávalt
á skútum. Hans „skútuöld" stóð i
7 ár. En Jiá hefst nýtt tímabil.
Einar fer að hallast að farmensku,
í eiginlegri merkingu Jiess orðs, frek-
ai en fiskiveiðanna. Hann gerist
stýrimaður á flóabát á ísafirði,
gufuskipi litlu, sem Ásgeir Ásgeirs-
son átti. Og svo ræðst hann í það,
að fara til Danmerkur og stunda
þar framhaldsnám, til þess að öðl-
ast rjettindi sem skipstjóri á kaup-
fari. Gekk hann á hinn sama skóla,
sem flestir farmenn okkar hafa
gengið, i Marstal. Þeir voru l)á
tveir saman íslendingar, Einar og
Jóhann P. Jónsson skipherra. Var
það meðfram fyri'r hvöt Emil Niel-
sen og Sveins Björnssonar, þáver-
andi yfirrjettarmálaflutningsmanns,
og aðal hvatamannsins að stofnun
Eimskipafjelags íslands, sem Einar
rjeðst i að taka farmannapróf.
Þegar Eimskipafjelag lslands hóf
,starfsemi sina, varð Einar Stefáns-
son 2. stýrimaður á Gullfossi, lijá
Sigurði Pjeturssyni. En áður hafði
hann um skeið verið 1. stýrimaður
á „Mjölni“ Thoref jelagsins. Frá
Gullfossi fluttist Einar yfir á Lag-
arfoss, sem 1. stýrimaður. Og J)að-
an lá leiðin til Sterlings, eins og
áður er getið.
Einar var skipstióri á Sterling í
fjögur ár. Tíu til ellefu mánuðum
síðar strandaði l)að skip, á inn-
siglingu til Seyðisfjarðar, svo sem
kunnugt er.
Þegar Goðafoss yngri var full-
smiðaður var Einari falin skipstjórn
á honum. Þar var liann í níu ár.
En þegar Dettifoss bættist i hóp-
inn var Einari falið að taka við
stjórn háns, og þar p'r hann enn,
og liefir í 12 síðastliðin ár stjórnað
J)ví skipi.-----—
—- Norðmenn hafa heiti á dugleg-
um farmönnum. Þeir kalla l)á „sjö-
Skipstjóri í aldarfjórðung
ulk“. Ulk er fiskheiti, svo að l)að
væri í raun og veru óþarft að hæta
þessu „sjö“ framan við. En livað
sem því líður, finst mjer, sem Ein-
ar kunni einna best við sig á sjón-
um. Á brjósti bylgjunnar hefir liann
alist upp og það mætti segja mjer,
að hann væri sjöveikur, þegar liann
er á þurru landi.
Einu sinni hitti jeg Einar á götu,
og fór að spyrja liann hvenær hann
hefði komist i hann krappastan.
Hann svaraði: „Spyrjað mig ekki
að því. Þjer eruð ekki sjómaður.
Við fáum stundum vont og stundum
gott. Og jiað er vitanlega mjög
skemtilegt að sigla i góðu. En við
verðum að muna hitt líka.
Einar hefir verið meira i strand-
ferðum en flestir aðrir, og jeg spurði
hann um, hvort það kæmi ekki að
baga í vetrarsiglingum, live ísland
væri illa vitað. Hann svaraði: „Nátt-
úrlega er lijer ekki eins mikið af
vitum, eins og t. d. meðfram Noregs-
strönd. En jeg tel að í lilutfalli við
fólksfjölda og efnahag þjóðarinnar,
verðum við farmenn að segja, að
þessum málum sje mjög saémilega
á veg komið. Hugsið þjer yður t. d.
gagnið, sem við í utanlanssiglingun-
um höfum af radiovitunum. Nei,
það er nú dálítið breytt þetta', frá
árunum sem jeg rjeri á Vatnsleysu-
strönd.“
„Og nú siglið þjer altaf á Amer-
iku? Hvernig er að koma þangað,
samanborið við enskar og norður-
l:tndahafnir?“
„Jeg get ekki sagt annað en það,
að jeg liefi ekkert upp á það að
klaga. Það er að visu ósköpin öll
af skjölum, sem maður þarf að
skrifa undir. En það gengur til-
tölulega greitt."
Jeg spyr Einar að lokum, hvort
hann muni, hve margar ferðir hann
hafi siglt milli íslands og útlanda.
„Nei, en ef þjcr hringið í Eim-
skip, þá gætu þeir kanske fundið
út úr því. Jeg man eftir einu sinni,
að þegar jeg hafði farið hundrað
ferðir, var verið að segja frá þessu
i Morgunblaðinu. En það er svo
langt siðan þetta var ........“
HERBERT LUMSDEN
(jeneratmajór gekk 17 ára gamall i
herinn þegar heimsstyrjöldin síðdstn
lwfst og barðist í stórskotaliði llreta
í Frakklandi og Belgíu. Eftir striðið
átti hann þátt i því að bregta ridd-
araliðssveitum í vjelahersveitir. Við
Dunkirk varðist hersveit hans fræki-
lega meðan á brottflutningi enska
hersins stóð. Siðan var hann sendur
til Miðjarðarhafslanda og stjórnaði
skriðdrekasveitum í Lybíu, en særð-
ist við El Alamein. Nú liefir hann
verið settur gfir 30. hersveitina i
M i ð jar ðarha fs löndum.