Fálkinn - 15.06.1945, Síða 11

F Á L K I N N
11
GLINKA.
Framhald af bls. 0...
þessi fræði, þannig að full not urðu
að þeirri fræSslu, sem hann hafði
notið áður. En Glinka naut þessarar
leiðsagnar skemur en liann hefði
kosið, því að vegna andláts föður
síns varð liann að liverfa heim til
Rússlands.
En nú tók Glinka til við það, sem
honum liafði verið ríkast í hugá,
undanfarin ár, — að semja rúss-
neska óperu. Eflaust hefir liann átt
ýms drög að þessu verki í fórum
sinum. Textann samdi ritsnjall að-
alsmaður fyrir hann, upp úr rúss-
neskri þjóSsögu, — en Glinka var
tvö ár að móta þetta verk og' endur-
móta, þangað til liann var ánægður
með árangurinn. Forráðamenn keis-
aralegu óperunnar tregðuðust við
að taka þetta frumlega verk Glinka
til leiks. En fyrir atbeina álirifa-
manna var því til vegar komið, að
ópera hans var frumsýnd að við-
staddri keisarafjölskyldunni 27. nóv.
1836. Og óperunni var þegar í stað
svo vel fagnað, að því var þá um
leið slegið föstu, að Glinka bar að
skipa í flokk merkra og frumlegra
tónskálda. Þó áttuðu menn sig ekki
á því strax, að með þessu verki
hefði hann lagt hornsteininn i bygg-
ingu rússneskrar tónlistar. Þessi
ópera hans var nefnd „Lífið fyrir
keisarann“, — eða eitthvað 1>ví um
likt.
Næsta ópera hans (textinn var
saminn eftir ijóði Poushkins: „Russ-
lan og Lioudmilla) kom ekki fram
fyrr en ö árum síðar, og var frum-
sýnd í nóvember 1842. Þetta verk
var ekki til þess faliiS að verða
vinsælt með almenningi, á sama
hátt og hin fyrri ópera, en er þó
talið miklu merkara verk og full-
komnara frá lisrænu sjónarmiði.
Er þar, eins og í fyrri óperunni,
brætt saman rússneskt og pólskt
ei'ni, og að auki notað ívaf, sem
sótt er austur fyrir Rússland, og er
alt þetta greypt og steypt í eina
heild, af miklu meiri yfirburða-
snilli, en i hinu fyrra verki. En þó
að hæði þessi verk skæru alveg úr
slíkum verkum, sem sérstaklega
þjóðleg, rússnesk tónlist, þá liafði
Glinka þó bygt þau að miklu leyti
samkvæmt hefðbundnu frönsku ó-
peruformi.
Glinka virðist hafa lagt í þessa
síðari óperu, „Russlan og Lioud-
milla“ alt sem hann átli best til, og
tók hann sér þvi ákaflega nærri,
hversu fálega henni var tekið, fór
hann af landi burt (1844) og dvald-
ist i Frakklandi og á Spáni um sinn.
Á Spáni kyntist hann þá tónskáldinu
lierlioz og taldi liann fremstan allra
tónskálda — á sína vísu. En Berlioz
ritaði liins vegar grein um Glinka
og tónsmiðar lians í Journal des De-
bals og dáði þær mjög t'yrir frum-
leika, fjör og hugkvæmni.
Nú fór Glinka að fást við aðrar
greinir tónsmiða, aðallega liljóm-
sveitarverk, og samdi allmörg slíkra
verka á þessum árum (1832), sem
listbræður hans létu mikið af. T. d.
ritaði Tchaikovski meðal annars um
eitt þessara verka, að þar væri ým-
islegt, sem minti á „penna“ Beeth-
ovens.
Á Spáni viðaði Glinka að sér all-
miklu efni, sem hann hugðist að
vinna úr síðar. Og þegar liann kom
Jón Árnason prentari:
Sumarsólhvörf. — Alþjóðayfirlit. —
Landbúnaðurinn og framleiðslu-
málin munu mjög á dagskrá á
þessum ársfjórðungi og það því
fremur sem mikil er þörfin, er
Norðurálfuþjóðirnar hafa verið leyst-
ar undan kúgun þýsku nazistanna.
— Mun allt hugsanlegt verða gert
til þess að fullnægja þörfinni og
mannlegt hyggjuvit notað í þeim til-
gangi. Bendir afstaða Merkúrs á það.
En margar og miklar hindranir eru
sem eðlilegt er á þeirri leið og bend-
ir afstaða Satúrns einnig á það, því
hann er i samstæðu við Merkúr
og bindur áhrif þessi við Sól, sem
er í byrjun Krabbans, sem þessar
framleiðslugreinar teljast.
Fjárhagsmálin munu og koma
nokkuð til greina, bankaviðskifti og
verslun, því að Venus hefur sterka
afstöðu í Nauti og hefur góðar af-
stöður til Júpíters, Saturns og Úr-
ans. En útgjöld munu mikil vegna
slæmra áhrifa frá Mars, Sól og
Tungli.
Örðugléikar munu nolckrir í al-
þjÓða samgöngum, þvi Úran hefur
þar slæm áhrif og takmarkar og tef-
ur framkvæmdir og lvefir nálega
allar afstöður slærnar.
Afstaða verkamanna og hermanna
ætti að vera góð, því Júpiter ræður
yfir þeim greinum alþjóðamálefn-
anna, jafnvel þó að afstöður til hans
séu slæmar.
Utanríkismálin eru örðug eins og
áður og ýms óvænt atvik munu
koina í ljós fyrirvaralanst, sem eru
sérkennilegs eðlis og breytingar
munu koma í dagsins ljós.
Lundúnir. —- Utanrikismálin
munu ofarlega á baugi á þessum árs-
fjórðungi og örðugleikar ýmsir á
ferðinni, þvi Úran hefur sterk á-
hrif og hefur slærnar afstöður.
Hindranir ýmsar eru þvi á ferðinni
í þessum efnum og koma sumar
þeirra án fyrirvara og eru sér-
kennilegs eðlis. Samt mun starfsemi
heim aftur til Rússlands, settist
hann að i Moskva og hófst þegar
handa að vinna úr þessu og öðru
efni, og urðu nú til margar tón-
smíðar í lotu, t. d. orkestertónsmið-
arnar „Nótt í Madrid“, spánskur
forleikur, er hann nefndi „Jota
trpagonese“, „Kamarinskaya" o. m.
fl„ — en auk þess nokkuð af píanó-
og' „kammer“-tónsmíðum. En síð-
ustu æfiárin gaf hann sig einkum
að kirkjulegri tónlist og fór til Ber-
linar (1856) til þess að kynna sér
þar slíka tónlist. En dvölin þar varð
skernri, en til stóð, þvi að Glinka
andaðist þar 15. febr. 1857.
í þessari stuttu grein liefir tæp-
lega tekist að draga svo slcýra mynd
af „ættföður“ hinnar rússnesku tón-
listar, sem ég hefði óskað. Þó verð-
ur hér að nema staðar, og má aðeins
bæta við; að listbræður lvans, þeir
sein merkastir voru, tóku liann fús-
lega í sinn hóp og skipuðu honurn
óhikað á bekk með hinunv ágætustu
tónskáldum.
mikill í þessunv greinum, því Merk-
úr er hér meðverkandi. Framtak
ínun nokkuð áberandi í ýmsum
greinum og skemmtanir færast i
aukana, því Venus lvefur lvér sterk
áhrif. — Utanríkissiglingar munu
áberandi og viðskifti við nýlend-
urnar, því Júpíter ræður yfir þeim
starfsgreinum. Afstaða stjórnarinnar
er frenvur góð, því Venus ræður 10.
lvúsi. Þó gæti Mars haft truflandi á-
hrif og ágreiningur gæti átt sér
stað. — Breyting gæti orðið á stjórn
inni.
Berlin. — Utanríkisviðskiftin og
utanríkismálin munu nvjög á dag-
skrá og hvernig með þau er farið.
Örðugleikar eru ýnvsir á i þeinv efn-
unv og koma þeir eftir ýmsum leið-
um. Þeir, senv lvafa stjórn landsins á
lvendi, hafa ýmsa örðugleika við að
glínva og konva þeir úr ýmsunv átt-
um, einkum frá róttækari öflum og
hirtast jafnvel án fyrirvara. Verlca-
mannaörðugleikar koma að ein-
hverju leyti til greina og geta birst
í byltingaáformi.
Moskóva. — Verkamannaviðfangs-
efni munu ofarlega á baugi í Rúss-
landi og vekja athygli, þvi að af-
stöðurnar eru slæmar. Utanríkis-
viðskifti verða fyrir hindrunum og
töfunv. Siglingar og verslun undir
örðugum aðstæðum og koma örð-
ugleikarnir að ýnvsum leiðum. Leik-
lvús og skemmtanir eiga örðugt upp-
dráttar, þvi Úran er illa settur og
ófyrirséðar lvindranir koma í ijós!
Sanvgöngurnar eru ennþá viðfangs-
efni mikið og örðugleikar í þeinv
greínunv senv afleiðingar af her-
rekstrinum. Afstaðan til stjórnar-
innar er fremur góð og andstaða
ekki áberandi.
Tokyo. — Afstaða almennings
mun verulega á dagskrá í Japan á
þessu tímabili og á liann við örð-
ugleika að etja í ýnvsunv greinum
og nvunu þeir sunvir hverjir birtast
án fyrirvara. Hryðjuverk og upp-
þot gætu átt sér stað og sumir lvátt-
settir nvenn fyrirfarið sér. — Fjár-
hagsmálin undir atlvugaverðunv á-
lvrifum og tekjur minka, en útgjöld
vaxa. Umræður og ágreiningur í
þinginu um fjármálin og lvernaðar-
reksturinn. Stjórnin á ekki í veru-
legri andstöðu, en líklegt er að hún
birtist í þinginu það senv hún nær,
sem áhrif frá friðarsinnum, því al-
menningur fer að bregðast.
Washington. — Utanríkisverslun
og siglingar verða nvjög á dagskrá
og ýmsir örðuglcikar á ferðinni i
þeim efnunv. Landbúnaðarmálefnin
nvunu og konva til greina. Ófyrir-
séðar hindranir i sanvbandi við
framkvæmdir þeirra mála. — Utan-
ríkismál nvunu undir örðugunv
kringunvstæðum og ágreiningur á
ferðinni gagnvart öðrunv rikjunv.
Hernaðarandinn ríkur og ákveðinn
og aðstoð frá eldri mönnunv og
fjárafla. Fjármálin eru undir álvrif-
unv tunglsins og má því búast við
Ivreyfingu í þeinv efnunv, tekjur
munu óábyggilegar og öldurnar
ganga hátt og lægðir miklar. Stjórn-
in hefur sæmilega aðstöðu. Árásir
ekki verulegar eða ágreiningur um
gerðir hennar.
ísland.
Sólin er í 8. lvúsi. — Bendir á
dauðsföll meðal lváttsettra nvanna.
Iíunnur landbúnaðarfrönvuður gæti
konvið ’til greina. Úran er einnig í
húsi þessu og bendir á dauðsföll
er eiga ókunnar orsakir eða á nvenn
senv verða bráðkvaddir vegna slysa
af völdunv rafmagns, sprenginga eða
þess háttar. Menn munu jafnvel fyr-
irfara sér.
1. hús. — Tunglið ræður húsi
þessu. Hefur það yfirgnæfandi
slænvar afstöður. Það mun því bera
nokkuð. á óánægju meðal almenn-
ings, veikindi og vandkvæði ýmis-
konar. Örðugleikum nvætti þvi bú-
ast við í ýnvsunv greinum.
2. hús. — Líklegt er að nokkuð
dragi úr bankastarfsemi á þessunv
tínva, því Júpíter lvefur slænvar af-
stöður, meðal annars til Mars, en
hann hefur eina góða til Venusar í
Nauli og nvun lvún draga að nokkru
úr áhrifununv, svo að ætla mætti að
útsog úr bönkunv yrði ekki eins á-
berandi og að vitgjöld ríkissjóðsins
yrðu ekki eins gífurleg í sanvan-
burði við tekjurnar.
3. hús. — Satúrn ræður húsi
þessu. Hefur hann allar afstöður
góðar, svo að ætla nvætti að hindr-
anir á samgöngunv verði eigi nvjög
áberandi. Þó gæti bókaútgáfa og
fréttaflutningur orðið fyrir töfunv.
4. lnis. — Júpíter ræður lvúsi
þessu. Ætti að boða heillarík áhrif
fyrir landbúnaðinn og landeigendur
yfir höfuð. En hann lvefur slænvar
afstöður, senv geta dregið úr lvinunv
góðu álvrifum hans, en samt eina
góða frá Venusi, senv ætti af lyfta
un dir íj árhagsafkonv u na.
5. hús. — Mars ræður lvúsi þessu.
Leiklvús og skenvmtanir eru ekki
undir æskilegunv álvrifum. Ágrein-
ingur og barátta gæti átt sér stað
innan þessara vébanda og tafir
nokkrar af þeinv ástæðunv.
I). liús. — Mars er í lvúsi þessu.
— Örðugar afstöður nveð tilliti til
heilbrigðisástandsins. Hitasótt og
bólguveiki gæti stungið sér niður
og veikindi einkum í hálsi. Verka-
menn og vinnandi stéttir eiga örðugt
uppdráttar og órói og óánægja gæti
birst á meðal þeirra. Sjómenn, eink-
unv þeir, senv eru í siglingum, gætu
hér konvið til greina.
7. hús. — Venus er í lvúsi þessu.
Yfir höfuð heillavænleg afstaða með
tilliti til utanríkismála. Friður og
eindrægni ætti að vera ríkjandi
gagnvart öðrum þjóðuin og stjórn-
málaviðskiftin ættu að vera í góðu
lagi.
9. hús. — Plútó er i lvúsi þessu.
— Eru álvrif lvans enn lítt kunn og
er því örðugt að ákveða þau. Er
talið að þau séu frekar örðug og ó-
heppileg og nvá því búast við örð-
ugleikum og hindrununv i utanríkis-
viðskiftum og siglingum. Óþægilegt
nvál gæti orðið heyrin kunnugt, senv
stæði í sambandi við stjórn þeirra
vnála, senv teljast húsi þessu. Eru
það trúmálin, háskólinn, læknar og
lögnvenn.
10. hús. — Júpíter er i húsi
þessu. — Stjórnin lvefir góða a'ð-
stöðu og mun andstaðan veik.
Ræðunvaðurinn lvafði verið frenv-
ur langorður og sagði að lokurn við
áheyrendurna: „Mér þykir leitt, að
ég skuli hafa talað svona lengi, en
þannig er mál með vexti, ég hefi
ekkert úr.“
Þá heyrðist lvrópað framan úr
salnum: „Já, en góði maður. Það er
almanak fyrir aftan yður.“