Fálkinn - 25.01.1946, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N
VÍSINDAMAÐURINN og
listamaðurinn geta unnið
ævistar sitt í litlu þakher-
bergi, ef svo ber undir, án
þess að hafa nokkuð verulegt
saman við aðra að sælda. —
Þessu er öðruvísi varið með
stjórnmálamennina: þeir þurfa
stórt svið og viðan vettvang.
Þeir verða að standa í dægur-
þrasinu og þeyta herlúðurinn,
ná til allra, sem eyru hafa til
að lieyra með og skynsemi til
að skilja. En um uppruna
þeirra er ekki spurt, Þeir
standa jafnt að vígi úr hvaða
stétt, sem þeir eru komnir,
nema þá ef vera skyldi að t. d.
sonur frægs stjórnmálamanns
eða skálds ætli erfiðara með
að hasla sér völl en aðrir,
vegna þess að meira sé af hon-
um krafist. Þannig var um Glad
slone lávarð, son stjórnmála-
hetjunnar miklu, og þannig var
um Björn Björnson, sem norsku
blöðin kölluðu að jafnaði „h
b.“, son skáldsins Björnstjerne
svo að dæmi séu nefnd.
Erfið æska.
Lloyd George var ekki af «
stórmenni kominn. Hann var
kotbóndason frá Suður-Wales.
En faðir hans var bókhneigður
maður og viljasterkur og hafði
aflað sér nokkurrar skóla-
menntunar og orðið barna-
kennari i Manchester. En vegna
veikinda varð hann von bráð-
ar að láta af kennslustörfum
og fluttist til Wales og fór að
húa. Skömmu síðar fékk hann
lungnahólgu og dó. Ivona hans
stóð uppi allslaus og átti fátt
úrræða. Ilún varð að selja
mest af húsgögnum sínum, á-
höldum og öðru lausafé á upp-
boði, til þess að komast fram
úr ógöngunum. Þá var Davið
litli ekki nema þriggja ára, en
þó mundi hann það síðar er
grannarnir höfðu komið til að
hjóða i og hurfu síðan á brott
SIGURVEGARI BRETA í FYRRI HEIMSSTYRJÖLDINNI. HANN
ÆTLAÐI SÉR AÐ VERÐA UMBÓTAMAÐUR í FÉLAGSMÁL-
UM, EN VARÐ LEIÐTOGI ÞJÓÐAR SINNAR í STRÍÐI.
og liöfðu með sér flest, sem
áður hafði verið þarna innan-
stokks. Þvínæst leitaði móðir
hans á náðir bróður síns, sem
var skóari í þorpinu Llanyst-
umdwy í Norður-Wales og bað
liann ásjár. Harin tók við syst-
ur sinni og syni hennar. Móð-
urbróðir Daviðs, Richard Lloyd,
var þá miðaldra, mjög siða-
vandur sértrúarmaður, ógiftur,
nægjusamur, iðinn og skyldu-
rækinn. Hann varð níræður og
lifði það að sjá framabraut
frænda síns og uppeldissonar
á árunum fyrir fyrri heims-
styrjöldina og meðan á henni
stóð. Sparifé sínu, sem hann
hafði ætlað að nota til styrktar
sér i ellinni, hafði liann varið
til að kosta Davi$ til náms.
Og hann hafði meira að segja
lagt á sig það erfiði að kynna
sér ýrnsar námsbækur til þess
að geta sagt honum til.
I umhverfinu þarna í gráa
steinliúsinu, sem skóarinn bjó
í, ólst Davið Lloyd George upp.
Þorpið var gömul kyrrstöðu-
hyggð. Davið var hraustbyggð-
ur maður, öfugt við það sem
faðir hans hafði verið, og harðn
aði í hinum stranga skóla upp-
vaxtar síns. Hann var laglegur
og gjörfulegur piltur, andlits-
fallið hreint og reglulegt, aug-
un hlá, hörundið fallegt og hár-
ið svart. Og svo hafði hann
einkar fallegan málróm. Það
mætli helst líkja rödd hans
við róm jafnaðarmannaforingj-
ans Jean Jaurés. Hann hafði
máttkari rödd en Lloyd Georg,
en síðarnefnda röddin var
hreimfegurri. Þó að ræður hans
væru stundum langar á þing-
fundum, þreyttist enginn að
lilusta, né heldur í umræðum
á fundum i þinginu; hann var
orðheppinn . og viðbragðsfljót-
ur, svo að menn vöndust af
að lalca fram i fyrir lionum,
liann gat verið laðandi og heill-
andi en annað veifið bitur svo
að undan sveið, en alltaf var
röddin jafn falleg. Hann var
eldfljótur að kynna sér mál,
finna kjarna þeirra, sjá gegn-
um rök andstæðinganna, liitta
ávalt naglann á hausinn og
finna merg málsins — enginn
stjórnmálamaður síðari áratuga
hefir verið jafn snjall i þessu
og Lloyd George, enginn jafn
kattfimur í sókn og vörn eins
og „litli galdramaðurinn frá
Wales.“
Lögmaður — stjórnmálamaður.
Lloyd George nam lög og
gerðist ungur málaflutnings-
maður. I því starfi kynntist
hann þjóðmálum og fjármál-
um og réttarfari og honum
óx mannþekking. Hann var
alinn upp í fátækt á siðavöndu
heimili, sem hafði mótað hann.
Frá fyrstu stundu lenti hann á
öndverðum meiði við auðkýf-
inga og lávarða, jarðeigendur
og talsmenn ensku hákirkjunn-
ar. Hann vakti rneira að segja
hneyksji með því að vinna gegn
því fyrir rétti, að fátæklingar,
sem sekir urðu um að hrjóta
veiðiréttindi ríku mannanna,
fengi þunga refsingu. Öll smá-
málin, sem hann flutti fyrir
kaupmenn, leiguliða, verka-
menn og handverksmenn urðu
til þess að auka honum álit,
en þó varð hann fyrst frægur
af máli, sem hleypti kirkjunn-
ar fólki i hál og brand. Málið
reis út af gömlum steinhöggv-
ara í Snowden. Áður en hann
dó, hafði hann látið þá óslc í
Ijós að liann yrði grafinn við
lilið dóttur sinnar í grafreit
þjóðkirkjunnar, en samkvæmt
útfarasiðum trúflokks sins. —
Þessu neitaði viðkomandi sókn-
arprestur. Lloyd George taldi
aðstandendur liins látna á að
fara með kistuna að sáluhlið-
inu og hrjóta það upp ef það
væri læst, og þetta var gert.
Kirkjustjórnin höfðaði mál og
Lloyd George tók að sér að
vera verjandi sakborninganna.
Kviðdómurinn féllst á rök hans,
en dómarinn dæmdi kirkjunni
í liag og túlkaði greinina er
að málinu vissi, þveröfugt við
Lloyd George. Hann stefndi
málinu til hæstaréttar og vann
það. Þá var hann 25 ára og
varð nafn hans frægt um allt
England. Hann liafði áður kom-
ið fram á mannfundum og
skrifað stjórnmálagreinar í
heimablöðin og barist fyrir lýð-
ræðislegu þjóðskipulagi, aukn-
um rétti utanþjóðkirkjumanna
og fyrir sérstöðu Walesbúa.
Átti liann orðið marga áhuga-
sama fylgismenn og þá um leið
eindregna hatursmenn. Hann
fann fljótt að honum var ætl-
að að verða stjórnmálamaður,
og var til í tuslcið. „Það hefði
verið óeðlilegt ef liann hefði
ekki látið sig dreyma um mikla
framtíð,“ segir einn ævisögu-
höfundur hans, „en samt kom
það eins og' þruma úr heiðsldru
Iofti er honum harst til eyrna,
þessum kornunga skæruliða, að
hann væri tilnefndur af frjáls-
lyndufélögunum í kjördæminu
til þess að bjóða sig fram við
næstu kosningar.“
Fyrir kosningahríðina 1890,
og meðan á henni stóð, var
Lloyd George á sífelldu funda-
ferðalagi, og það fara sögur af