Fálkinn - 06.12.1946, Síða 4

4
FÁLKINN
Fögurog
sérstæð bók
Á hreindýraslóðurn er einhver
fegursta bók, sem út hefir verið
gefin hér á landi. Bók þessi kom
út um siðustu áramót og er rituð
af Helga Valtýssyni, rithöfundi.
Fjallar hún um hreindýrin hér á
landi: Nýstárlegt og hugðnæmt
efni, sem mörgum mun leika hugur
á að kynnast. Bókin er prýdd fjölda
gullfallegra mynda, og eru sumar
þeirra litmyndir.
Hreindýr voru fyrst flutt hingað
til lands árið 1771, en siðan hafa
þau lifað á liálendi ísiands, að
mestu gleymd börnum landsins,
harist þar við hdrðneskju íslenskrar
vetrarveðráttu og notið yndisleiks
sumarblijðu öræfanna.
Um núverandi heimkynni hrein-
dýranna farast höfundi m. a. orð
á þessa leið í hinum fagra inngangi
bókarinnar, er hann skrifaði á
Vestur-öræfum 28. maí til 5. júni
1943: .... „Jökulbrúnin er órofa,
snæmjúk boglína austan frá Þjófa-
hnjúkum og vestur í Dyngjujökul.
Þar skera mjallhvítir kambar
Kverkfjaila hana þvert af. í norð-
vestri stendur Herðubreið -á traust-
um verði, hvit niður að rótum og
tíguleg. Snæfell og hnjúkaverðir
þess sveipa fast að sér mjallarfeld-
inum, frá hvirfli til ilja. Hið efra
er allt hvítt og svalt. En öræfin
sjálf vorbleik : maí-nepjunni.
\
Upp úr mýrum og flóum gægisl
einstöku græn gróðurnál og brosir
við sólinni, en klakinn heldur enn
dauðahaldi i rætur þeirra. Gegnt
sólu er hlýr gróðurþefur tekinn að
anga úr hörðum §g móum um há-
daginn, þótt enn sé kalt í lofti.
Vorið' er i vændum, enda er nú
kominn 1. júní. Vér mennirnir höf-
um þráð vorið dægurlangar skamm-
degisnætur og skyggnst eftir því —
i almanakinu.
Dýrin hafa heldur ekki gleymt
vorinu. Það hefir andað anganþey
í draurjyjm þeirra allan veturinn. í
krapahríðum og klakastorku á
Fljótsdalsheiði, og í dimmum húsa-
kynnum og þröngum, yfir hröktum
heyjum. — Ærnar á Aðalbóli eru
komnar vestur i Lindaháls til að
njóta lífsins — og bera. En þar eru
sumarhagar þeirra. Og lireindýrin
koma rásandi i hópum, dag og nótt.
Kýrnar eru hér flestar fyrir með
kálfa sína. Hér hafa þær kosið þeim
bernskustöðvar. En tarfarnir sinna
ekki fjölskyldumálum á þessum
tima árs. — Það er þvi helst hóp-
ar tarfa og ungdýra, sem nú eru
á ferðinni.
Hreindýrin eru léttstíg og hljóð
eins og öræfanáttúran sjálf. Þaðan
eru þau úr jörðu runnin, og þang-
að hverfa þau aftur. Þau eru orðin
órofa þáttur öræfanna og gæða þau
noldi klæddum persónuleik og sér-
Efri myndin:
Ungur heiðarbúi
Neðri myndin:
Hreindýr í
Kringilsúrrana.
kennilegu, unaðsfögru lífi'. Þau eru
ráshvikull andi öræfanna. Fegurð-
arauki þeirra og . dásamleg prýði!
Hér eru heimkynni hreindýranna
austanlands. í þessum faðmvíða
fjallaliring hafa þau lengi átt heima.
Og héðan munu þau á ný dreifa sér
út um öræfi íslands, er þeim fjölg-
ar að ráði! Um langa hríð hefir
hjörðin á Vestur-öræfum átt frið-
land og sumarhaga í Kringilsárrana^
í skjóli jökla og jökulelfa, all-langt
úr alfaraleið. Þar er nú um stund
einstæður æfintýraheimur íslensk-
ur.
Öræfakyrrðin er þrungin friði
og hljóðlátu lífi. Hreinkálfarnir leika
sér léttstígir og þögulir, og mæður
þeirra hafa á þeim vakandi auga,
með ofnæmi allra skilvita. Dýrin
breiða sig um brekkurnar og rása
liljóðlega á beit. Hér eru guðs-
grænar vinjar á geysisöndum auðn-
arinnar.
Um gervallan heim grunnbrýtur
örlagabrim ægistyrjaldar á auðnu-
leysissöndum mannkynsins! En hér
efra er kyrrð og friður.
Á hreindýraslóðum.'1*
Inc.