Fálkinn - 30.01.1948, Blaðsíða 14

14
FÁLKINN
i
Minningabók, sem er listaverk
Það var á lieillastundu að Agnar
Kl. Jónsson skrifstofustjóri, tók
fram endurminningar föðursystur
sinnar, ritaðar fyrir rúmum tuttugu
árum og fékk jþær „Hlaðbúð“ til
útgáfu. Guðrún Borgfjörð hafði ekki
ritað í því skyni að prentað yrði,
heldur gerði hún það fyrir áeggjan
bróður síns, ef verða mætti að
minningarnar yrðu ættmennum
hennar til fróðleiks og skemmtunar.
Þannig skýrir hún sjálf frá í stutt-
um formála, en einmitt þetta gef-
ur bókinni aukið gildi, minning-
arnar bera þess engan svip að þær
séu skrifaðar til lofs né fægðar.
Það er vitað að til eru i handriti
nokkrar minningabækur þekktra
manna, sem elcki eiga að birtast
fyrr en eftir langan tíma. Þessliátt-
ar rit geta vissulega liaft sitt gildi
en geta líka verið varasamar. Minn-
ingar Guðrúnar Borgfjörð eru ekki
af því tagi, þær eru einlægar og
ópersónulegar, tilgangur þeirra er
enginn annar en að lýsa mönnum
og umhverfi. 1 þessari hók eru
engir dómar dæmdir og ekki pré-
dikað.
Guðrún Borgfjörð var systir
Klemensar ráðherra og lieirra systk-
ina, dóttir fræðimannsins Jóns Borg
firðings. Hún fæddist árið 1850
á Akureyri en fluttist níu ára
gömul með foreldrum sínum til
Reykjavíkur. Þar var hún svo lengst
af það sem eftir var ævinnar, en
Jiún andaðist árið 1930. Hún hóf
of seint að rita minningar sinar
svo þær ná aðeins til ársins 1888.
En jiótt minningar þessar nái ekki
lengra eru þær tvímælalausl skýr-
asta lýsing á borgurum Reykjavík-
ur og bæjarbrag hér á síðari hluta
aldarinnar sem leið, sem enn hefir
komið fyrir almenningssjónir. Þessi
smábæjarlýsing er svo lifandi að
það er engu líkara en að lesandan-
um sé vísað til sætis í leikhúsi þar
sem hann sér lifandi verur hreyf-
ast og tala. Lýsingin er nákvæm en
hvergi þreytandi. Hún er samansett
úr mörgum smáatriðum, sem að
lokum mynda samfellda heild líkt og
þegar hannyrðakona saumar kross-
saum þar sem engu nálspori er
of aukið. Guðrún varar sig á að
lýsa jjví, sem aðrir hafa sérstaklega
tekið til meðferðar áður. Gott dæmi
um j)að er kaflinn um þjóðhátíð-
ina 1874. Hún lýsir ekki kóngin-
um eða hans friða föruneyti held-
ur dvelur hún við allt annað. Hún
sýnir lesandanum inn í tjaldið þar
sem matbúið var fyrir hið tigna fólk
en í tjaldinu var óðagot og amst-
ur, allt á tjá og tundri og skopleg
mistök áttu sér stað. Þar starfaði
Guðrún sjálf og hún sýnir lesand-
anum þjóðhátíðina frá alveg ó-
væntu sjónarhorni. Hún lýsir þvi
þegar hún fylgdi Sigurði málara
heim til sín kvöldið áður en liann
dó og persóna Sigurðar verður
Ijóslifandi. Svo er lýsing liennar á
heimilum í Reykjavík svo sem
heimili foreldra hennar og heimili
Jóns Guðmundssonar, ritstjóra. Hún
lýsir líka heimilishögum þeirra fá-
tæku, lýsir daglegu lífi á hinum
fátæklegu götum Reykjavíkur, versl-
ununum og svo mörgu öðru, sem
allt verður að lifandi mynd. Stíll
Guðrúnar er léttur og látlaus, laus
við allt skrúð og fordild.
Það má ýkjalaust fullyrða að bók
Guðrúnar sé svo merk að óhugs-
andi sé að ritað verði hér eftir um
sögu Reykjavíkur á 19. öld svo
hennar verði ekki getið. En hún á
erindi tii fleiri en Reykvíkinga og
allir þeir, sem komnir eru til ald-
urs og ætla að rita minningar sin-
ar mættu gjarna taka sér til fyrir-
myndar hvernig Guðrún fer með
efni sitt. Bókin er listaverk í sinni
röð, en vafalaust hefir gamla kon-
an ekki gert sér grein fyrir því
þegar hún ritaði hana á gamals
aldri nánustu ættmennum sínum
til gamans.
E. Á.
„Úr viðjum sjúkdómanna“
er ný bók, sem Náttúrulækninga-
félag fslands hefir gefið út og er
0. ritið í bókaflokki þess. Þetta eru
fyrirlestrar þeir, sem sænski lieilsu-
fræðingurinn Are Waerland flutti
hér s.l. sumar, allmikið auknir.
Bókin hefst með formála eftir Jón-
ás Kristjánsson, lækni, þar sem
hann lýsir helstu æviatriðum Waer-
lands og starfi hans. Þá er útvarps-
erindi ])að, sem Waerland flutti í
útvarpið og fjallar meðal annars
um skiptingu sjúkdómanna í flokka,
orsakir þeirra og hinar eðlilegu að-
ferðir til að útrýma þeim. — Næst
koma aðalfyrirlestrarnir, sem hann
flutti í leiðangri sínum um landið,
greinin „Hvernig á ég að lifa í dag?“
þar sem Waerland lýsir nákvæm-
lega lifnaðarháttum sinum og mat-
aræði frá morgni til kvölds. Þá ritar
frú Ebba Waerland grein og lýsir
hinni sálrænu lilið á kenningum
Waerlands. Og loks segir Björn L.
Jónsson ferðasöguna af leiðangri
Waerlands og ferðafélaga hans um
landið. — Margar myndir prýða
bókina, sem er liin vandaðasta að
frágangi og' verður vafalaust kær-
kominn gestur öllum þeim, sem
heilbrigði og hreysti unna og vilja
læra að vernda heilsu sína og sinna.
Englendingar lærðn á stríðsárunum að noia allt land sem hægt
var að nola til ræktunar, og breyttu grasflesjum skemmtigarð-
anna meira að segja í matjurtagarða. Landið meðfram renni-
brautum flugvallanna er líka nolað til matjurtaræktar og hafa
flugmennirnir sjálfir sýnt mikinn áhuga á því. Enski flugher-
inn hefir alls ræktað um Í000 hektara lands og á síðasta áiri
varð uppskeran i'ir þessu landi nær 5.000 smálestir af græn-
meti. Hér sjást ftugmenn vera að taka upp ráfurnar sínar.
Vegleg Témplarahöll verður
reist í Reykjavík.
Frh. af bls. 3.
miðað við 100 liluta af gróða á-
fengisverslunar og fari framlagið
hlutfallslega hækkandi eftir því sem
áfengissalan fer minnkandi.
Reykjavíkurbær hefir gefið loforð
um byggingarlóð. Hugsað liefir ver-
ið um stað við Hverfisgötu gegnt
Þjóðleikhúsinu og við Indriðatorg,
og fer ekki illa á ])ví að framtíðar-
heimili reglunnar i Reykjavik
standi við torg það, sem kennt er
við einn árvakasta forystumann í
liði templara, fyrrv. Stórtemplar
Indriða Einarsson, rithöfund.
Þarna ó reglan þegar tvær lóðir.
Ástandið i ófengismálum er vissu-
lega ískyggilegt. Aðstaða þeirra,
sem vinna þar að breytingum þarf
að batna, einn liðurinn í þeirri
breyttu og batnandi aðstöðu er nýtt
og gott húsnæði, sem samsvarar
PRJÓN.
Frh. af bls. 11.
blautra dagblaða og blaðaströngul inn
í hverja ermi. Lát þau svo liggja þar
til þau eru orðin rök og slétt og breið
þau þá til þerris en legg þau ekki
upp. Sauma saman peysuna á öxlun-
um. Tak smærri sokkaprjónana og
prjóna í hólk 1 I. br. og 1 I. slétt. 8
cm. hálslíningu. Fell af og sauma
hliðar saman og handveg.
kröfum tímans. Er ekki að efa það,
að öllum hugsandi mönnum og kon-
um með þjóð vorri myndi verða
það fagnaðarefni, ef • nýtt hús og
bætt aðstaða hindindishreyfing-
unni til handa yrði komið ó sem
allra fyrst. Slíkt er og þjóðarnauð-
syn.