Fálkinn - 28.10.1949, Blaðsíða 9

FÁLKINN
9
saman, munnhöggvast og segja
nýjungar og flugufregnir. En
þrátt fyrir allan kvíðann var
einhver undiralda af bjartsýni
hjá mörgum.
Föstudagskvöldið — hinn 17.
júlí — var vinaskarinn okkar í
kránni undir húsinu mínu mjög
fjöhnennur. Þegar klukkan sló
11 virtist Calle del Ave Maria
þéttskipað fólki. Svaladyrnar á
húsunum stóðu galopnar og'
raddirnar í útvarpinu glumdu
úti á götunni. Fólkið sem sat
utan veggja hélt áfram kapp-
ræðunum með harki og há-
reysti. Kjaftakerlingarnar sátu
i húsagörðunum og krakkahóp-
arnir léku sér og olátuðust úti
á miðri götunni. Vagnar, sem
<iku um göturnar með eflirlits-
menn frá verlcamönnum, liéldu
áfram í sífellu. Það ískraði í
hemlunum þegar þeir námu
staðar fvrir utan eiiihverja
knæpuna.
Hátalararnir gauluðu frctt-
irnar og hávaðinn á götunni
hljóðnaði svo að liægl var að
lilusta:
„Stjórnin hefir allt i hendi
sinni.“
Daginn eftir, laugardaginn
18. júlí, viðurkenndi stjórnin
opinberlega að uppreisn hefði
orðið víðsvegar um land, en
liélt samt áfram að „liafa al!t i
hendi sinni.“ Flugufrétlir og
sannar fréttir héldu áfram að
herast i einni bendu. Marokko
væri á valdi Franco, Márar og
gestaliersveitin gengi í land i
Sevilla; í Barcelona væru liáð-
* ar orrustur, flotinn væri á valdi
uppreisnarmanna — nei, hann
væri á valdi hásetanna, sem
hefðu varpað öllum foringjun-
um fyrir borð. í Ciudad Lineal
liöfðu fáeinir falangistar reynt
að ná loftskeytaslöð flotamála-
ráðuneytisins á sitt vald, eða —
samkvæmt öðrum fréttum
höfðu þeir tekið kvikmynda-
gerðina í Ciudad Lineal og kom
ið sé'r upp aðalstöðvum þar.
Ahnenningur tók Jiessu skriðu
falli gífurfrétta upp á sinn hátt.
„Þeir segja að .... en ég trúi
því ekki. Hverju ælli fjórir hers-
höfðingjar geti komið fram?
Undireins og þeir hyrja að
hleypa hermönnunum út á göl-
urnar jafná dátarnir sjálfir á
þeim gúlana.“
„Nú, já, ég hefi heyrt að ....
en ég er ekki eins og ])ú, því
að mér dettur ekki i luig að
Irúa því. Þetta er ekki annað
en kcrlingaþvaður. Eins og ein-
hver fullur slæpingi geti ekki
liafa þrammað út á götuna til
þess að tilkvnna uppreisn — :i
Villa Cisneros.“
Villa Cisneros var sá stað-
ur í Norðveslur-Afríku, sem lýð-
veldisstjórnin hafði flutt þá
hægri broddana í útlegð til, sem
studdu vopnaða uppreisn gegn
lýðveldinu i ágúsl 1932.
Þegar kvöldaði var það eklci
lengur orðrómur lieldur viður-
kennd staðreynd, að vopnuð upp-
reisn hefði orðið í setuliði
margra bæja og að barist væri
á götunni í Barcelona. En stjórn
in hafði allt i hendi sinni.“
VIÐ bróðir minn fórum niður í
skytning Emilianos lil þess að fá
okkur kaffibolla í snatri.
Við vorum í þann veginn að
fara út aftur þegar hljómlistin
þagnaði í útvarpinu, og röddin,
sem við vorum farnir að kann-
ast svo vel við, sagði með á-
herslu:
„Gefin hefir verið út skyndi-
fyrirskipun til meðlimanna i
eftirtöldum verkamannasam-
böndum og stjórnmálafélögum
um að gefa sig þegai' fram, hver
á skrifstofu síns félags.“ Þulur-
inn liéll áfram og taldi upp öll
samböndin og félögin, sem lilut
áttu að máli; ])að voru öll hin
róttækari. Gestirnir ætluðu að
sleppa sér. Sumir karlmennirn-
ir drógu upp skammbyssur.
„Nú er það alvara. Og þeir
skulu ekki taka mig óviðbúinn.“
Eftir tvær mínútur var gilda-
skálinn tómur. Við Rafael flýtt-
um okkur eim til okkar lil þess
að láta vita hvað slceð væri og
að við kæmum kannske ekki
heim um nóttina, og svo hitt-
umst við aftur. Við flýttum okk-
ur á aðalstöð skrifstofumanna-
sambandsins. Þar gerðu þeir
ekki annað en skrifa upp alla
sein gáfu sig fram, og' báðu
okkur að bíða. Eftir að nöfnin
okkar höfðu verið skrifuð af-
réðum við að fara upp i Al])ýðu-
húsið.
Mér varð einkennilegt inn-
vortis er ég sá göturnar í Mad-
ríd.
Mörg þúsund verkamenn voru
á leiðinni til þess að gefa sig
fram á skrifstofunni sinni, og
mörg af félögunum liöfðu skrif-
slofur í Alþýðuliúsinu. Úr fjar-
lægustu útjöðrum Jbæjarins
streymdu karlmennirnir út úr
húsunum og stefndu allir í cina
átt. Á þaki Alþýðuhússins log-
aði rautt Ijósker, og það sást af
hverju einasta húsþaki í Madrid.
En Alþýðuhúsið stóð við stutla
götu, falið inn í þrengslum með
hús allt í kring. Og þess vegna
varð aé erfiðara að komast að
húsinu eftir að fólkinu fjölgaði.
Framan stóðu varðmenn frá
æskulýðsfélögum sósíalista og
athuguðu félagsskýrteini úti í
portinu. Síðan urðu þeir að
fara að athuga skírteinin úti á
götuhornunum. En þegar klukk-
an var orðin tíu urðu þeir að
setja verði við allar götur innan
við 200 metra frá húsinu, og inn-
an þessara marka voru þúsund-
ir, manna. Svalirnar voru opn-
ar á öllum húsum í kring og ó-
teljandi gjallarliorn öskruðu
fréttirnar:
Hægriflokkarnir höfðu hafið
uppreisn!
Stjórnin var völt í sessi.
Við Rafael olnboguðum okk-
ur áfram inn i mannhafið. Okk-
ur langaði til að komast inn i
skonsuna, þar sem framkvæmda
nefnd sósíalistaflokksins hafði
skrifstofu sína. Þrepin að inn-
ganginum og þröngir gangarnir
í húsinu voru uppfullir af fólki.
Það virtisl ómögulegt að kom-
asl út eða inn. En verkamenn i
í samfestingum, sem stóðu þarna
spurðu okkur:
„Hvert óskið þið að komast,
companeros?“
„Til framkvæmdanefndarinn-
ar.“
Þeir þrýstu sér upp að þilinu
og við smeygðum okkur gegn-
um þyrpinguna, en ópin allt í
kring ætluðu að æra okkur:
„Voþn! Vopn!“
Hrópin voru endurtekin i si-
fellu. Stundum heyrðist alll
orðið stundum ekki nema nokk-
ur hluti af því, vegna þess að
ekki hrópuðu allir í senn. Loks
varð ópið samtaka:
! „Vopn! Vopn! Vopn!“
Eftir þriðja kallið kom þögn
og svo var byrjað á nýjan lek.
Hrópið breiddist út um alla
gangana og siðan út á göturnar.
Og eins og úr einum munni
heyrðist þetta eina orð inn um
alla ojma glugga:
„Vopn!!“
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Ritstjóri: Skúli Skúlason
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6
Blaðið kemur út hvern föstudag
Allar áskriftir greiðist fyrirfram
HERBERTSprent
Einkennileg skemmtun. — Fyrir augnabliki sat konan, sem
ungi maðurinn er að fleygja i sjóinn, i mesta meinleysi yfir
morgunverðinum sínum á Sl. Luciaströndinni í Neapel. En
þessi mcðferð kom ekkert flatt upp á hana. í hOO áir hefir
minningin um sérstakan atburð verið haldin háíðleg með
þessu sérsaka móti í Neapel 28. ágúst ár hvert. Þann dag, árið
1550, sökk bátur á þessum slað og skaut fólkin npp og auk
þess ofurlitlum kistli. Fjöldi fólks henti sér í sjóinn til að ná
í kistilinn, en í honum var ekkerl nema ein mynd.