Fálkinn - 11.11.1949, Blaðsíða 2

2
FÁLKINN
Þ|orsárbrúin ný |a
Um þessar mundir er verið að
leggja síðustu hönd á geysimik-
ið mannvirki austur á mótum
Árnes- og Piangárvallasýslu.
Það er hin nýja Þjórsárbrú,
sem hér um ræðir, — ein af
stærstu og myndarlegustu brúm
landsins. Brú þessi verður tekin
/
komu svo allítarleg vegalög,
sem fjölluðu aðallega um kostn
aðarhlið vegamálanna.
Samfara vakningu þessari
um vegamál komst og skriður
á brúagerðina. Fyrsta hengibrú
landsins, brúin yfir Ölfusá, var
gerð árið 1891, en síðar fylgdu
í. mynd. Verkpallur reistir á báðum bökkum. Kranar að verki.
i notkun nú um lielgina, og
verður það vafalaust öllum
mikið fagnaðarefni, bæði Þjót-
anda- og Þjórsártúnmegin við
ána.
Fyrir 50 árum voru vega- og
brúargerðir hér á landi á byrj-
unarstigi, Akfærir vegir þekkt-
ust að sjálfsögðu ekki, og liinn
eini skerfur, sem lagður var tii
vegamála áður, var það, að
fjallvegir voru varöaðir. Það
var fyrst árið 1884, að örlitlum
framfaraanda var blásið í lands
menn um vegamál. Þá var norsk
ur verkfræðingur fenginn hing-
að til þess að kenna Islending-
um vegagjörð. Áratug síðar
á eftir brýr yfir ýmis önnur
stórfljót t. d. Þjórsá og Lagar-
fljót. Áður höfðu aðeins forn-
fálegar trébrýr verið gerðar á
nokkrar ár. Og á því 60 ára
skeiði, sem íslensk brúarsaga á
að baki sér, ef miðað er við
fyrstu hengibrúna sem byrjun-
arár, hefir hrúargerðin verið
mjög ör. Bæði liafa brýr verið
gerðar á óbrúuðum ám og nýj-
ar brýr komið í stað þeirra,
sem úr sér hafa gengið. Og nú,
56 árum eftir að Alþingi sam-
þykkti svohljóðandi frumvarp:
„Landsstjórninni veitist heim-
ild til að láta gjöra járnbrú á
Þjórsá á kostnað landssjóðs í
nánd við bæinn Þjótanda og
verja til þess allt að 75000 kr.“,
rís Þjórsárbrú hin nýja upp við
hlið hinnar eldri og staðfestir
þróunina í brúargerð hér á
landi.
Eins og kunnugt er liefir að-
eins verið leyfð umferð um
gömlu Þjórsárbrúna fyrir létt-
ar bifreiðar, því að brúin er
mjög farin að gefa sig í sjón
og reynd. Hin nýja brú við
lilið hennar er geysimikið mann
virki og mun margt ólíkt því,
sem við höfum átt að venjast í
íslenskri brúargerð. Sú spurn-
ing hlýtur og að verða efst á
baugi lijá hverjum þeim, sem
brúna lítur i fyrsta skipti, livern
ig verkið liefir verið unnið, því
að hæði eru aðstæður allar erf-
iðar, gljúfur mikið og straumur
harður í ánni, sem brýst í fossa-
föllum gegnum þrengslin, og
brúarlagið sjálft nýstárlegt. Og
besti maðurinn, sem völ er
á til þess að lýsa smíði brúar-
innar er Árni Pálsson, yfii’-
verkfræðingur. Hann hefir stari'
að að uppdráttum um tilhög-
að velja þá gerð brúar, að kleift
vrði að reisa hana án þess að
notast við verkpalla í farvegi
árinnar, þvi að straumur er þar
svo stríður, að engin leið er að
koma þeim þar fyrir. Má segja
að hið síðastnefnda sé þrautin
þyngst og hafi valdið mestu
um, að valinn var stálgi’inda-
bogi. Skal nú leitast við að
skýra þetta nánar.
Svo hagar til staðháttum, að
niðri í gljúfrinu beggja megin
eru bakkar milli vatnsborðs og
veggbrúnar, og á því svæði er
hægl að reisa veikpalla. Brekka
er austan árinnar en flatneskja
að vestan. Hæðarlega brúar-
gólfs er valin með tilliti til þess
að komist verði upp brekkurn-
ar að austan með skaplegum
halla, og vex’ður það þess vald-
andi, að brúargólfið er i 19
mctra liæð yfir venjulegu valns-
borði árinnar og á vesturbakka
er liðlega 6 metra há vegfylling.
Hæðarlega brúargólfsins veit-
ir svo einmití aðstöðu til að
gera verkpalla á bökkunum

3. mynd. Síðustu stöngum grindar bita komið fyrir á sinn stað.
2. mynd. Brnin i
smíðum, séð frá
austurbakka.
un og gerð brúarinnar. Ritstjóri
Fálkans, sem var í myndaleið-
angri austur að Þjórsárbrú i
haust, liitti Árna þar að máli,
og lét hann greiðlega í té ýms-
ar skýringar á mannvirkinu. Fór
ust honum orð á þessa leið:
Tilhögun brúarinnar er í að-
alatriðum þessi: Aðalhafið er
83 metra langur stálgrindabogi,
en 12 metra löng landhöf eru
við báða brúarsporða, svo að
öll lengd brúarinnar er 107
metrar. Þegar þessi gerð var
valin á brúna, var einkum
þrennt þyngst á metunum. Heild
arkostnaðurinn þurfti að vera
sem allra lægstur, notkun er-
lends hráefnis varð að stilla i
hóf og síðast en ekki sist, þurfti
þannig úr garði, að þeir slúta
fram yfir vatnsborð, svo að að-
eins eru um 26 metrar milli
þeirra yfir árfarveginum. Þessi
lögun verkpalla kemur greini-
lega í Ijós á 1., 5. og 6. mynd.
Til þess að reisa verkpalla er
notaður þrífættur „krani* með
65 feta gálga. Á 1. mynd má
sjá, að reistir liafa verið verk-
pallar og verið er að reisa járn-
grindabitann. Kraninn livílir á
vagni, sem ekur á brautartein-
um, er komið liefir verið fyrir
ofan á grindabitanum, og ekur
fram eftir því sem verki miðar
áfram. Á 1. myndinni sést, að
kranar eru tveir, þar eð verki
er hagað svo, að byrjað er frá
báðum bökkum í einu og mæst