Fálkinn - 09.03.1951, Blaðsíða 13

FÁLKINN
13
dottið í hug, en þetta var sumarið 1932, þegar
England varð að líða fyrir þau þriðja flokks
höfuð, sem stjórnað höfðu síðan í stríðslok, og
varð nú að horfast í augu við þá staðreynd,
að jafnvel ekki heil þjóð, getur endalaust lifað
um efni fram til þess að halda vissum stjórn-
málaflokki við ríkisstjórn. Og atvinnu var ó-
mögulegt að fá. Svo að Johnnie varð að grípa
til sinna eigin áforma.
Hann hafði sett sig í samband við Beaky
Thwaite. Beaky hafði fallist á að leggja pen-
ingana til, tjáði Johnnie Linu hrifinn. Og þeir
ætluðu að græða stórfé í sameiningu.
Linu fannst fyrirætlunin skynsamleg, en
hún áleit ekki að hún myndi gefa neinar gíf-
urlegar fúlgur í aðra hönd.
Johnnie hafði, í stuttu máli sagt, komið
auga á þá staðreynd, að í þessum heimi hrynj-
andi verðlags, varð verðhrunið tilfinnanlegast
þegar það kom niður á þeim verðmætum, sem
öllu öðru fremur áttu að vera ónæm fyrir
verðsveiflum. Þessi verðmæti voru fasteignir
og jarðir.
„Það verkar þannig kisumunnur," útskýrði
hann áhugafullur, „þegar pundið fellur, skil-
urðu, þá fellur það. Það tapar verðgildi sínu.
Hundrað pund í seðlum, eða hundrað pund í
hlutabréfum og verðbréfum, gilda aldrei fram-
ar hundrað pund. Þau eru um sjötíu punda
virði. Þú skilur þetta, er það ekki?“
„Jú, auðvitað," sagði Lina, er ekki slcildi
baun.
„Það er sökum þess að peningar eru alls
ekki raunverulegir peningar. Eg á við, að pen-
ingar eru ekki auður. Þeir eru bara það, sem
þú lætur í skiptum fyrir verðmæti. Verðmætin
byggjast á einhverju varanlegu, einhverju sem
hefir notagildi, einhverju, sem hægt er að
kaupa og selja. Og, fjandinn hafi það,“ sagði
Johnnie með sigurbros á vör, „það er ekkert,
sem er verðmætara en jarðir, heldurðu það?
Eg á við, þú skilur?“
„Ah-já,“ sagði Lina, er nú skildi baun.
„Enginn vill jarðir. Jarðir eru óseljanlegar
með öllu eins og nú er ástatt. Og afleiðingin er
sú, að jarðeignir hafa fallið meira í verði en
nokkuð annað. Jæja, þetta liggur allt saman
ljóst fyrir. Kaupum jarðir — og peningar okk-
ar munu tvöfaldast innan eins árs. Skilurðu
nú?“
„Já, elskan. En heldurðu að peningarnir tvö-
faldist innan eins árs?“
„Hjartað mitt, ég er alltaf að segja þér, að
svo muni fara.“
„Heldurðu að verð húsanna hækki líka um
helming á einu ári?“ spurði Lina.
„Tja, það veit ég elcki. Við ætlum aðallega
að hugsa um lóðir og byggðasvæði."
„Byggðasvæði?“
„Já, ég veit um ágætar lóðir í Bournemouth,
sem voru boðnar fyrir tólf þúsund í fyrra.
Við fáum þær fyrir sjö þúsund. Og um þetta
leyti næsta ár, seljum við svo aftur fyrir fimm-
tán!“
„Þetta hljómar nógu laglega."
„Hversu mikla peninga leggur herra Thwa-
ite fram?“ spurði Lina þegar Johnnie hafði
rökstutt mál sitt einu sinni enn og hún hafði
fallist á röksemdir hans.
„Tólf þúsund. Og tólf þúsund munu gefa
önnur tólf þúsund í ágóða, svo að það verða
sex þúsund á mann.“
„Heldurðu það?“
„Já, en svo er annað. Beaky fékk veður af
því, að pundin muni hrynja og á æðri stöðum
var honum gefið í skyn, til hvaða varúðarráð-
stafana væri heppilegast að grípa. Þess vegna
seldi hann hlutabréf, sem hljóðuðu upp á tólf
þúsund pund, sendi peningana yfir til New
York og lét skipta þeim fyrir doliara. Auðvitað
svo að lítið bar á. Enginn hefir hugmynd um
þetta nema ég og hann. Peningarnir eru í
banka þar. Annar hvor okkar verður að fara
þangað til þess að ná í þá og koma þeim heim
aftur, annað hvort í mynt eða handhafaverð-
bréfum, svo að slóðin verði ekki rakin.“
„Af hverju má ekki rekja slóðina?“
„Tja, ég er hræddur um að betra sé að
reyna að forðast það,“ sagði Johnnie með
semingi. „1 sannleika sagt, þá er Beaky dálít-
ið smeykur. Heldur að hann geti komist í
vandræði út af því að hafa sent peningana úr
landi. En það skoplega við þetta allt saman er
það, að Beaky gerði það, sem honum var ráð-
lagt, en hann hefir ekki hugmynd um hvers
vegna honum var ráðlagt þetta. Beaky hefir
alltaf verið dálítið skrítinn, en hann er svo rík-
ur, að það gerir ekkert til. Hann hefir ekki
gert sér grein fyrir því, að tólf þúsund pundin
hans, sem hann hefir breytt í dollara, munu
verða fimmtán þúsund pund þegar hann skipt-
ir þeim í pund aftur, vegna þess, að á meðan
hefir gengið lækkað. Hann heldur samt að
þetta verði aðeins tólf þúsund. Og,“ sagði
Johnnie, og réð sér ekki fyrir fögnuði, „ég
læt hann gefa mér ávísun fyrir allri fúlgunni
í dollurum, og svo fer ég yfir til New York
til þess að fá hana greidda, og hann býst að-
eiris við sínum tólf þúsund pundum, og svo skal
ég gefa þér nýjan hatt þegar ég kem aftur,
litli, snotri kisumunnurinn minn.“
„Bíddu augnablik," sagði Lina ofurlítið undr-
andi. „Eg fylgist ekki rétt vel með. Þú ætlar
að koma með fimmtán þúsund til baka, og
láta herra Thwaite aðeins hafa tólf? Þú átt
tæplega við það, er það?“
„Umboðslaun," svaraði Johnnie um hæl.
„Alltaf gert. Þú skilur þessa hluti ekki, ástin
mín.“
„Mér skilst að þú ætlir að hafa þrjú þúsund
pund af herra Thwaite, Johnnie, og þú mátt
alls ekki aðhafast neitt í þá átt. Þú verður
að afhenda honum fimmtán þúsund pundin
hans, og ekki penny minna. Þið græðið sex
þúsund pund hvort eð er.“
„Jæja, þá, kisumunnur," sagði Johnnie með
uppgjafartón. „Það verður víst þá svo að vera,
fyrst þú endilega vilt. Eg var bölvað fífl að
segja þér frá þessu.“
Johnnie fór til New York.
Og Lina, er hafði verið fastákveðin í því,
að eyða annarri vikunni, sem Johnnie væri
fjarverandi, með Ronald, breytti ákvörðun
sinni á síðustu stundu og komst að þeirri nið-
urstöðu, að það væri í alla staði óréttlátt gegn-
vart Johnnie. — Henni þótti þetta léiðinlegt
vegna Ronalds, er varð þarna fyrir miklum
vonbrigðum.
Það var í september að Lina fann vasabók-
ina. Síðan Johnnie kom heim frá Ameriku,
voru liðnar þrjár vikur. Hann hafði verið mik-
ið að heiman, sökum hins nýja atvinnurekst-
urs síns. — Morgun nokkurn þegar Johnnie
hafði kvatt og haldið til Bournemouth, einu
sinni enn, komst Lina loksins að þeirri niður-
stöðu, að það væri kominn tími til þess að fara
að taka til þá hluti, sem hún ætlaði að gefa á
góðgerðarhlutaveltuna. Hún hafði lofað að-
stoðarprestinum nokkrum gömlum flíkum af
þeim hjónunum, en hafði .trassað dag frá degi
að taka þau til. Áður en áform hennar, sem
hafði verið vakið til lífsins með betlibréfi frá
aðstaðarprestinum þá um morguninn, skyldi
gufa upp, þá fór hún upp á loft, strax og hún
hafði lokið við að gefa matreiðslukonunni
fyrirmæli sín um matseldina fyrir daginn.
Að svo búnu fór hún inn í búningsherbergi
Johnnie. Hann hafði sagt henni hvað af hans
fötum mætti taka. Hún tók þau frá, bætti þeim
í hrúguna og leit siðan inn í fataskáp Johnn-
ies. Hún ályktaði svo að Johnnie mætti vel
missa gömul, brúnleit föt, sem hún hafði aldrei
verið sérlega hrifin af og hún var viss um að
Johnnie hafði ekki notað í rúmlega tvö ár, að
minnsta kosti. Hún tók þau af herðatrénu og
leitaði í vösunum. 1 brjóstvasanum var gamall
vasaklútur, en þess utan ekkert annað en lítil,
svört vasabók í einum vestisvasanum. Lina
opnaði hana kæruleysislega til þess að ganga
úr skugga um hvort heldur hún ætti að fleygja
henni eða leggja hana til hliðar. Flestar síð-
urnar voru auðar, en nokkrar þær fremstu
voru útskrifaðar með blýanti, með rithönd
Johnnies. Yfir fyrstu síðuna stóð þetta: „Æða-
kölkun.“ Forvitni Linu var vakin. Æðakölk-
un var sjúkdómur sá, sem verið hafði bana-
mein föður hennar. Æðakölkun ásamt liðagigt
á byrjunarstigi. Hún las áfram.
Allt til þessa voru minnisgreinarnar út-
drættir, sem skrifaðir höfðu verið upp úr ein-
hverju læknatímariti eða lækningabók. Hin-
ar fáu línur, sem á eftir fyldu, virtust vera
athugasemdir, sem Johnnie hefði smátt og
smátt bætt við frá eigin brjósti.
Þrennt, sem er hættulegt — of mikið að
borða, of mikið að drekka, og mikil áreynsla.
Hlaupa upp stiga eftir mat? Portvín. Ha, ha!
Cecil? Hvað um gamla daga í liðsforingjaskál-
anum? Geðshræring. Lausnin fundin! Þriggja
stóla þrautin. Ha, ha! Reyni það, að minnsta
kosti.
Undrun hennar óx við það að fletta blaðsíð-
unum á nýjan leik. Hvers vegna skyldi Johnn-
ie hafa gert sér það ómak, að fara að kynna
sér þessa sjúkdóma eftir að faðir hennar and-
aðist. Henni var einkennilega innanbrjósts.
Það var eitthvað næstum því óhugnanlegt við
þessi tvö „ha, ha!“ í þessu sambandi. Það
var engu líkara en Johnnie hefði fagnað yfir
dauða föður hennar. Atvikin voru ennþá ljós-
lifandi fyrir hugskotssjónum hennar. Dauða
McLaidlaw hershöfðingja hafði borið brátt að,
á jólakvöldið, á meðan karlmennirnir voru
enn í borðstofunni. Á meðan á máltíðinni stóð
hafði hann virtst vera við bestu líðan, og hafði
neytt venjulegrar jólamáltíðar, og eins og
venjulega, ef til vill heldur í rösklegra lagi.
Neðan úr kjallaranum hafði verið borin fram
óvenjulega góð sherry-tegund og enn sjald-
gæfari tegund af úrvals-Rínarvini. Hershöfð-
inginn hafði fyllilega neytt síns hluta af
hvorttveggju.
Læknirinn hafði ekki verið í neinum vafa
um dánarorsökina. Hann hafði ekki lýst skoð-
un sinni yfir með sterkum orðum við fjölskyld-
una, en kjarni hennar var sá, að hershöfðing-
inn hefði drukkið alltof mikið. Læknirinn
hafði verið talsvert undrandi, ekki yfir því að
hershöfðinginn skyldi hafa drukkið fjögur
glös af portvíni, heldur yfir áhrifum þeim,
sem hann hafði orðið fyrir af þeim sökum.
Johnnie hafði verið ákaflega taugaóstyrkur.