Fálkinn - 24.08.1951, Blaðsíða 5

FÁLKINN
5
Skáldin ausa ekki upp gulli
bæði sem syni sínum og ríkiserf-
ingja, og þó að Zizi þættist finna
bilbug á honum og að hann yrði
sí og æ fyrir meiri áhrifum frá
móður sinni, tókst honum að haga
málum þannig, að Zizi — sém
annars var í stofufangelsi í Jassy
— kæmi til Bukarest og fengi að
búa með honum um sinn. En
brellunum var haldið áfram, og
þegar það kom á daginn að Zizi
átti barn í vonum, og að hjóna-
bandið var enn ekki talið gilt að
rúmenskum lögum, afsalaði Carol
sér skriflega tilkalli til ríkis, í
ágúst 1919. En þetta skjal var
aldrei birt.
1 janúar 1920 ól Zizi son, sem
skírður var Mircéa Carol. 1 fæð-
ingarskýrslunum var barnið skrá-
sett undir ættarnafi móðurinnar.
Um þær mundir var Carol í ferða-
lagi kringum jörðina, og það var
farið að kvisast að hann væri
heitinn Helenu Grikklandsprins-
essu. Og nú skrifaði hann konu
sinni og bað hana að sætta sig við
að hjónavígslan í Odessa yrði gerð
ógild.
Nokkru síðar fór Zizi til Parísar
með son sinn, og hóf nú baráttuna
fyrir því að tryggja þeim rétt-
indin, sem þau áttu heimtingu á.
„Fenguð þér ekki ákveðna fjár-
upphæð um skeið?“
„Jú, þeir lögðu fjárupphæð í
rúmenska þjóðbankann, og ég átti
að njóta vaxtanna af henni. En
þegar ég neitaði að skila gim-
steinum, sem Carol hafði gefið
mér, voru 300.000 gullfrankar
dregnir frá upphæðinni. Carol lét
þetta sig engu skipta og aldrei
spurðist hann fyrir um drenginn
sinn, sem var svo nauðalíkur hon-
um.“
„Hafið þér aldrei séð manninn
yðar síðan?“
„Jú, nokkrum sinnum í Rúmeníu
og síðast í París 1925. Eg bað um
viðtal og hitti hann á Hotel Reg-
ina. Við töluðum saman í tvo
tíma. Carol vildi ekki að sonur
okkar bæri Hohenzollernnafnið,
en lofaði að útvega honum nafn-
bót og að sjá um að hann fengi að
menntast. En hann sveik þau lof-
orð — ég hefi aldrei heyrt neitt
frá honum síðan. Loks fór ég í
mál til 'þess að reyna að þvinga
hann til 'þess að rækja skyldu
sína. Eg hafði vonað að hann
mundi sjá að sér þegar hótunin
um málaferli vofði yfir honum.
Þegar hér var komið sögunni
hafði hann afsalað sér konung-
dómi og þess vegna hefði hann
átt hægara með að rækja skyldu
sína. Málið gekk sinn gang — ég
tapaði því, og Carol varð hams-
laus út af þvi að nokkur bréf frá
honum voru lesin upp í réttinum.
Nú skyldi ég að ég 'hafði fórnað
mér árangurslaust, vegna þess að
Er það auður eða frægð, sem
rithöfundurinn þráir? Senni-
lega hvort tveggja. En ferill
flestra höfunda er þyrnibraut
— aðeins fáir komast í gull
og græna skóga.
ÆST ÞVÍ AÐ TALA virðist það
að skrifa vera auðveldast allra
lista, fljótt á litið. Allir geta talað —
eða það halda þeir að minnsta kosti.
Og nærri því allir halda að þeir geti
skrifað. Afleiðingin er sú að bóka-
útgefendur og ritstjórar eru i sifelldri
skæðadrífu handrita, sem aðeins lítið
er notandi af.
Öll byrjun er erfiðust.
Fyrir nokkrum árum sagði ritstjóri
bókmenntadeildar eins stórblaðsins í
London frá þvi, að hann læsi yfir 20
þúsund handrit á ári. Af þessu notaði
hann aðeins nokkur hundruð. Og einn
morgunblaðsritstjórinn hefir sagt mér
að hann fái 200 til 300 óumbeðnar
greinar á dag, en noti aðeins tvær eða
þrjár af þeim.
Það er erfitt að vera ungur og ó-
kunnur rithöfundur — og það hefir
alltaf verið svo. Jafnvel stórskáld
eins og Bernhard Shaw geta vottað
þetta: „Eg efast um livort nokkur nú-
lifandi höfundur getur vottað annað
eins,“ segir hann, og skýrir svo frá
því að árið 1889 hafi hann fengið
2V2 shilling i höfundargjald af bók-
um sinum, en tveimur árum síðal var
gjaldið komið upp í 7 sh. 10 d.
Joseph Conrad skrifaði sögur i nær
20 ár áður en hann gat komið nokkru
á prent. Hinar frægu Bronte-systur
urðu að sætta sig við hlut, sem hefði
riðið þeim að fullu, ef þær hefðu ekki
verið skapfastar. Charlotte Bronte
fé'kk „The Professor“ endursenda frá
hverju einasta forlagi, sem hún gat
fundið í London. Til allrar lukku
sendi síðasta forlagið, Elder Smith &
Co., kurteist bréf með handritinu til
baka, og sagði þar, að þó að hún sendi
þriggja binda sögu, þá mundi hand-
ritið verða lesið með gaumgæfni. Þetta
var heppileg tilviljun, því að Oharlotte
hafði þá einmitt lokið við að semja
þriggja binda sögu. Hún sendi hana
til forlagsins og sagan kom út og
ég hafði ekki á sínum tíma mót-
mælt ógildingu hjúskapar okkar.“
Zizi Lambrino fékk vextina sína
frá rúmenska þjóðbankanum þar
til fyrir 5 til 6 árum, og líka stoð
frá fjölskyldu sinni. En svo stöðv-
aði bankinn þessar greiðslur og
kommúnistastjórnin gerði allar
eignir fjölskyldunnar upptækar,
og rak bróður hennar úr stöðu,
sem hann hafði, sem forstjóri
Ford-verksmiðjanna í Rúmeníu.
Bók frú Lambrino lýkur með
beinni áskorun um hjálp, til Car-
ols. En það er lítil von um að sú
hjálp komi nokkurn tíma.
Charlotte varð fræg i einni svipan
sem höfundur sögunnar „Jane Eyre“.
Fræg eftir dauðann.
Foreldrar Bronte-systranna voru
prestshjón, og þau voru mjög mót-
fallin þvi að systurnar skrifuðu skáld-
sögur, það þótti ekki kvennastarf í
bá daga. Öðru máli var að gegna um
prestsdótturina Jane Austin, er átti
mjög mótdrægt á höfundarbrautinni og
varð ekki fræg fyrr en eftir dauðann.
Faðir hennar fór með fyrstu söguna
hennar til bókaútgefandans Cadell og
sagði: „Eg er hérna með skáldsögu-
handrit. Mér þætti mjög vænt um að
heyra, hvort þér viljið gefa það út,
á ábyrgð iiöfundarins, og hvað þér
munduð vilja borga fyrirfram, ef þér
kaupið það.“
Tilboðinu um kaup var hafnað og 16
ár liðu, þangað til sagan var prentuð.
Jane Austin hafði litla gleði af ævi-
starfi sínu. Fyrsta skáldsaga hennar,
sem kom á prenti var „Sense and
Sensability.“ Það var árið 1811, aðeins
6 árum áður en hún dó.
Thomas Burke fékk hina lieims-
frægu skáldsögu sína „Limehouse
Nights“ — kvikmyndin af sögunni
heitir „Broken Blossoms“ — endur-
senda frá tólf útgefendum, áður en
liún var tekin. Fyrsta skáldsaga
Compton Mackenzie, „The passionate
Elopement" var tvö ár að flækjast
milli forleggjaranna áður en hún
komst út.
Þessi dæmi eru frá skuggahliðinni.
Einhver mun segja, að ritliöfunda-
starfið sé ekki aðeins vatn og brauð
og vonbrigði. Og það er vitanlega
alveg rétt.
Stórgróða-höfundarnir.
Charles Dickens var einn þeirra
fáu höfunda, sem ekki þurfti að berj-
ast við neina byrjunarörðugleika.
Fyrstu sögur hans komu út jafnóðum
og blekið þornaði á þeim.
E. Phillips Oppenheim, sem skrifaði
alls um 150 skáldsögur — um 13 mill-
jón orð samtals — sendi fyrstu sög-
una sína, þegar hann var um tvitugt,
en að fullu gat hann ekki helgað sig
söguskriftunum, fyrr en hann var
kominn um fertugt.
Sir Walter Scott eignaðist of fjár,
en varð þó að þola bæði súrt og sætt.
Þegar hæst stóð lijá honum fór prent-
smiðjan hans og önnur fyrirtæki á
hausinn, og hann stóð uppi með 140
þúsund sterlingspunda sltuld á bak-
inu. Aleiga hans var i höfðinu á hon-
um. í sjö ár vann liann eins og þræli
við skrifborðið, en þá var liann líka
orðinn innantómur og „útbrunninn“.
Á þessum sjö árum gat hann greitt
90 þúsund pund af skuldinni.
Edgar Wallace og Arnold Bennett
eru gott dæmi um menn, sem liafa lag
á að græða peninga á því, sem þeir
skrifa. En gróða sinn áttu þeir mest að
þakka því ótrúiega vinnuþreki, sem
þeir höfðu. Um eitt skeið skrifaði
Bennett um milljón orð á ári. — Og
launin? Hann var dýrseldur, eins og
sjá má af minnisgrein í vasabók hans
frá 1926. Einn morguninn hafði hann
skrifað „aðsent bréf“ til eins dagblaðs-
ins. Þegar hann rétti skrifstofustúlku
sinni greinarkornið, og bað hana um
að slá um það og setja það í póst, gat
hún þess að ritstjóri þessa sama blaðs
hefði símað til þess að biðja hann um
grein. Bennett tók blaðið aftur, strik-
aði út orðin „Herra ritstjóri" og
„Virðingarfýllst“ og lét bréfið svo
fara sem grein og setti upp 60 pund
fyrir!
Reyfaravélin.
Edgar Wallace er líklega afkasta-
mesti höfundur, sem nokkurn tima
hefir lifað, og varð með tímanum eins
konar stóriðjuvél. Hann skrifaði einu
sinni 80.000 orða skáldsögu frá föstu-
dagskvöldi til næsta mánudagsmorg-
uns, en að visu liafði hann bæði
„diktafón" og marga ritara til að
hjálpa sér. Á 60 tímum hafði hann
unnið sér inn 4.000 pund fyrir forlags-
réttinn, auk þess sem hann fékk fyrir
þýðingar af sögunni og birtingu henn-
ar neðanmáls.
Laun þeirra liöfunda, sem ná frægð,
eru hærri nú en nokkru sinni áður,
og það er kvikmyndin, sem veldur
þvi. Daphne du Maurier fékk t. d.
25.000 pund fyrir kvikmyndaréttinn
að „Frenchmans Creek“. Margery
Sharp 20.000 pund fyrir ,Cluny Bro\vn‘
og Ernest Hemingway 30.000 pund fyr-
ir „For Whom the Bells Toll“. ,
Tarzan var auðlind.
Enginn höfundur hefir þó grætt eins
mikið á kvikmyndunum og Tarzan-
höfundurinn Edgar Rice Burroughs.
Sagan um gróða hans á Tarzan-sög-
unum er lygilegri en sögurnar sjálf-
ar.
NANCY CHAFFEE,
sem Bandaríkjamenn binda mest-
ar sigurvonir sxnar við í tennis,
tékur um þessar mundir þátt í
mótinu í Wimbledon-London. —
Það s'iðasta, sem hún gerði áður
en hún fór frá New York var að
trúlofast kunnum base-ball-kappa
frá Pittsburgh. Hér sést ungfrú
Nancy Chaffee dást að trúlofunar-
hringnum sínum. Eyrnálokkarnir
eru gjöf frá unnustanum, myndir
úr gulli, sem sýna base-ball-menn.