Fálkinn - 05.06.1953, Blaðsíða 14

14
FÁLKINN
garðurinn
okkar
Pleira, er með þarf.
Þegar gróðurreiturinn er fullsmíð-
aður, þarf að liugsa fyrir loftræstingu,
ábreiðslu o. f)., sem með þarf við
starfrækslu reitsins.
Við temprun liita og lofts i gróður-
reitum eru oftast hafðir þar til gerðir
klossar, sem lyfta gluggunum af
karminum öðru megin.
Mikils virði er það, að gluggarnir
Merkingar eru áríðandi.
séu sem stöðugastir, þegar þeir eru
opnir, og samkvæmt þeirri reynslu,
er fengist hefir við starfið, eru góðir
klossar með þeirri lögun, sem sýnd
er hér á teikningu. — Þá er nauðsyn-
tegt að tryggja, að gluggarnir geti ekki
fokið. Auðveldast er að ganga þannig
frá, að vír sé strengdur eftir gróður-
reitunum endilöngum yfir gluggana
með þar til gerðum útbúnaði, að hægt
sé að reyra þá niður með áhaldi, sem
strengir vírinn. — Sj'á meðfylgjandi
mynd.
Sama útbúnað má svo nota til þess
að halda niðri ábrciðslum, þegar með
þarf.
Ábreiðslur eru oftast mi'kið hag-
nýttar fyrst á vorin, þegar veður öll
cru óstöðug, og eru til mikils gagns
við að halda jöfnum og hæfilegum
hita í reitnum. Ilentugastar eru strá-
mottur, þar sem þær eru mjög léttar
og hafa þann kost fram yfir t. d. torf
eða striga, að halda ekki í sér rign-
ingarvatninu.
Ef skýlingin á að vera örugg gegn
snjóþyngslum og öðrum áfötlum, er
gott að eiga einnig lipra hlera til lilífð-
ar gluggunum og gróðri, gerða úr
panel eða öðru þunnu efni.
Það, sem áður hefir verið sagt um
gróðurreitina, gildir, hvaða aðferð,
sem beitt er til þess að verma þá.
Elsta aðferðin, sem enn er mikið
notuð, oft með góðum árangri á sól-
rikum stöðum, er að hagnýta aðeins
orku sólarinnar gróðrinum til fram-
dráttar undir gleri reitsins. — En við
meiriháttar starfrækslu á þessu sviði,
voru menn löngu fyrir aldamót farnir
að notfæra sér tæknilega möguleika
til öflunar hita í gróðurreiti.
Ber þá fyrst að nefna gerjun. Við
efnabreytingar þær, sem gerjunar-
bakteríurnar valda í ýmsum lífræn-
um efnum við hæfileg skilyrði, m.
a. í búfjáráburði, myndast nokkur
liiti, er hægt er að notfæra til upp-
ehlis plantna með því að koma gerj-
unarefnunum fyrir undir gróðurreit-
um sem einangrar þann hita, er af
gerjuninni stafar.
Skal nú gerð nokkur grein fyrir
])essari aðferð.
Á þann stað, sem reitnum er ætlað-
ur, er flutt í baug hrossa- eða sauða-
tað, ásamt moði, heyrudda eða þangi.
Þessu er síðan blandað saman, og
verður því að haga eftir ástæðum, cn
áhersla iögð á að hræra öllu vandlega
saman. Siðan er blöndunni dreift i
lag á staðinn og Játin ná 30 til 40
cm. út fyrir fyrirhugaða karma reits-
ins. Laginu er þjappað mjög vel sam-
an. Ef reiturinn er útbúinn seint að
vetri þarf 70 til 90 cm. þykkt lag af
gerjunarefni, en sé ekki hafist handa
fyrr en seint í apríl eða síðar, nægir
lag, sem nemur 40 til 50 cm., en varla
þó minna, svo að nægilegur hiti hald-
ist i reitnum. — Allt er þó þetta háð
því hversu gerjunin er ör, og hvernig
ytri aðstæður eru á staðnum. — Ef
frost er í jörðu eða snjór, er nauð-
synlegt að hafa einangrað staðinn
með torfi eða öðru, sem tiltækilegt
er. — Þegar lo'kið er þessum undir-
búningi, er karminuan þrýsl niður í
blettinn, gluggunum komið fyrir og
reiturinn þakinn með yfirbreiðslum
fyrst um sinn, meðan hitinn er að
myndast og ná hæfilegu marki. Þeg-
ar reiturinn er nægilega vermdur, er
góðri gróðurmold dreift inn í karminn
og sáning hafin.
Laust eftir fyrri heimsstyrjöhlina
var farið að gera tilraunir erlendis
með notkun rafmagns við hitun gróð-
urreita. Byrjunarörðugleikar voru
hvað mestir á því að einangra straum-
inn þannig, að ekki stafaði hætta af.
Var helsta úrræðið að lækka spenn-
una niður í 5 til 15 volt áður en
strauminum var hieypt gegnum vermi-
])ræði reitanna. — En eftir árið 1920
komu á markaðinn sérstakir þræðir i
gróðurreiti, einangraðir svo, að til-
tækilegt var að nota venjulega 220
volta spennu, með mötstöðu allt frá
0,5 til 2 ohm. pr. m.
Venjulegast er rafmagnið látið
verma jarðveginn i gróðurreitum og
þá stundum einnig loftið. Sjaldnar cr
það, að hitaþræðir séu lagðir ein-
göngu ofanjarðar í reiti, enda miklu
óheppilegra. Meiri og stærri hita-
sveiflur verða tíðari í reitnum, þar
sem ekki er hafður straumur á allan
sólarhringinn, og heita loftið fljótt
að rjiika burt, uns jafnvægi er komið
á við andrúmsloftið, eftir að straum-
urinn er rofinn.
í venjulegum reit, hituðum með
raifmagni, yrði nægilegt að hafa
straum yfir blánóttina til uppeldis
algengustu kál- og grænmetisplantna,
nema i allra kaldasta og sólarsnauð-
asta tiðarfari. Þetta er að því leyti
mjög hentugt, að oftast er gnægð ó-
dýrrar raforku á þeim tíma sólar-
lirings, þar sem það er fyrir hendi
til almennings nota.
Þegar vel er gengið frá slíkum reit,
þarf hann ekki að vera dýr í rekstri,
ef hagsýni er gætt við upphitun hans.
Það má vera, að mcð því verðlagi,
sem nú tíðkast, finnist mönnum
vandaðir gróðurreitir hitaðir með raf-
magni allt of kostnaðarsamir. — En
með ört vaxandi raforku i landinu,
og auknum möguleikum á sviði garð-
yrkju, munu rafmagnsgróðurreitir
eiga mikla framtíð fyrir sér hérlendis
á þeim stöðum, þar sem ekki er nægi-
legt hveravatn til þessarar notkunar.
Er þvi best, að menn í isveitum og
kaupstöðum landsins fari nú ])egar
að hagnýta þessa aðferð svo sem
kostur er á, og er þess að vænta, að
þeir, sem raforkumálum sinna, taki
])etta mál til íhugunar.
Verður bér aðeins lauslega drepið
á gerð slikra reita.
Þegar gróðurreit á að hita með raf-
magni, er grafið 25 til 30 cm. djúpt
fyrir jarðstreng að reitnum, sem
tengdur er við rafmagnskerfið. Á sama
dýpi eru oftast lögð rör í sjálfan
reitinn með vissu millibili, þannig að
stytst er á-milli þeirra út við karm-
ana, en lengra eftir þvi sem nær dreg-
ur miðju reitsins. í þessi rör eru
síðan hitaþræðirnir dregnir og tengd-
ir við jarðstrenginn í boxi utan
reitsins.
Stefán Halldórsson vitavörður Ell-
iðaey, Breiðafirði, verður 50 ára 9.
júní.
Rörin, sem geta verið 2“ rafmagns-
rör, eru höfð til hliðar þræðinum og
gera '])að kleift að skipta um þræði,
ef þeir bila, án þess að þurfa að hrófla
nokkuð við reitnum eða gróðrinttm,
er kann að vera kominn i hann. Best
er að hafa einangrað rörin frá undir-
lagi sínu og þau látin liggja i fínu
sandlagi. Ofan á þau er gott að fylla
með örlitlu af leirjarðvegi og síðan
með gróðurmold, uns þau eru orðin
25 til 30 cm. undir yfirborði i gróður-
reitnum. Þá eru einnig hafðir, ef vel
á að vera, hitaþræðir ofanjarðar í
reitum og eru þá lagðir innan á
karmana. —
Framhald í næsta btaði.
AFMÆLISSPÁIN. Framhald af bls. 3.
Þriðjudagur 5. maí. — Starf þitt
mun skapa þér mikil og. tímafrek
verkefni og þér mun reynast erfitt
að veita þér tíma til frístunda-
áhugamála og einkalíifs. Þú munt l)ó fá
þetta borgað a. m. k. í fjárhagslegu
tilliti og það er útlit fyrir að seinna
á árinu skapist þér mÖguleikar til
stóraukinna tækifæra og tilboða.
Miðvikudagur 6. maí. — Á komandi
ári munu þér skapast tækifæri til
verðmætra áhugamála, cn jafnframt
munu fristundir þínar taka æ meiri
tima í samkvæmum og á fundum.
Á ifjárhagssviðinu ætti útlitið að vera
gott, þú munt sem sé hafa nóg að
gera, en varast skyldirðu að ofreyna
þig ekki.
Fimmtudagur 7. maí. — Það er útlit
fyrir að þú munir ferðast mikið næslu
mánuði. Bæði af þeim ástæðum og svo
yfir höfuð, ættir þú að reyna að vera
sem sjálfstæðastur í orðum og at-
höfnum Iþví að annars gætir þú orðið
að taka á ])ig auknar skyldur. Allt
bendir til að þetta ár færi þér meira
öryggi í lifsbaráttunni.
Föstudagur 8. maí. — Það eru
stei'kar íkur fyrir því að þú náir
auknum frama í starfi þinu, og cinnig
mun þér veitasl hamingja í einkalífi
þinu. Miklar breytingar munu vera
fram undan og þér er best að nota
alla möguleika lil hins ítrasta til þess
að trýggja hagsmuni þína. Það getur
verið að þú verðir að taka að þér
stöðugt auknar skyldur og ábyrgðar-
mikil stör.f.
FLÓRA selur yður fræið
Rafmagns-gróðurreitir.
Planche nr. II