Fálkinn - 30.04.1954, Blaðsíða 9

FÁLKINN
9
Jrctg morð $rœgra manna
góð, og þér sáuð sjálfur að hún tókst
vel. Jafnvel duglegasti leynilögreglu-
maður hefði látið tdekkjast. Ég veit
að þér urðuð fyrir miklum óþœgind-
um af þessu eftir á, lierra Drower,
og mig tók sárl að geta ekki hjálpað
yður. Ég fór lil Ameríku undir eins
á eftir til þess að freista gæfunnar þar,
en heppnin var ekki með mér. Ég
tapaði öllum peningum sem ég hafði
handa á milli og var orðinn illa stadd-
ur, en ég gerði mig ekki sekan um
fleiri glæpi. Ég kynntist ungri túlku,
scm ég giftist, og síðan byrjaði ég
nýtt lif. Ég vann eins og þræll dag og
nótt. Loks hélt ég til Englands aftur
og settist að liérna i þorpinu. En ég
hefi alltaf lifað í sífelldum ótta um
að gamla sagan mundi skjóta upp koll-
inum aftur. Verið mér miskunnsam-
ur, herra Drower! Hlífið fjölskyldu
minni við smáninni. Látið mig af-
plána refsinguna með einhverju öðru
móti.“
„Þvi miður, Marshland,“ svaraði
Drower og hristi höfuðið. „Þér sýnd-
uð mér enga miskunn forðum. Þér
létuð duga að vorkenna mér. Ég á
ekkert annað til í lífinu en æruna,
og ef ég vanræki að kæra yður, þá er
ég ærulaus eftir. í tuttugu ár liefi ég
talið yður versta óvin minn. Mér er
ljóst að þér eruð orðinn heiðarlegur
maður, en þér getið ekki krafist að
ég fórni mér yðar vegna.“
„Þér viljið þá ekki gefa mér tæki-
færi?“
„Jú, ef fingraför yðar koma ekki
heim við það sem ég hefi. Þá er sönn-
unin ekki fyrir liendi og þá ætla ég
að tclja þetta samtal fullkomið einka-
mál. Verið þér sælir — á meðan.“
Morguninn eftir drap litla telpan
hans Marshlands á dyr hjá Drower
og afhcnti honum böggul.
„Hann er frá honum pahba,“ sagði
hún. „Þér gleymduð þessu á verkstæð-
inu i gær.“
Drower opnaði böggulinn forvit-
inn, þegar telpan var farin, og i lion-
um var hrúga af peningaseðlum.
„Heldur hann að liann geti mútað
mér?“ tautaði hann ergilegur og síðan
taldi hann peningana. Það voru 2877
pund, nákvæmlega sama upphæðin
sem hafði horfið fyrir tuttugu árum.
Drower klóraði sér, honum líkaði
ekki að málið hafði tekið þessa stefnu.
Hann hafði dreymt um að hremma
óvin sinn á allt annan liátt, liann
hafði ekki dreymt um að maðurinn
ofurseldi sig sjálfkrafa. Hann hjó um
peningana aftur, skrifaði nafn Marsli-
lands utaná og fór á pósthúsið og
keypti ábyrgð á sendinguna. Um leið
tók hann á pósthúsinu bréf frá Scot-
land Yard, með mynd af fingrafari
af vinstra þumalfingri.
Hann fór til Marshlands um sex-
leytið og hitti hann einan á verk-
stæðinu. Marshland var fölur.
„Er þetta komið svona fljótt?“
spnrði hann lágt.
„Já, ég hefi fingrafarsmyndina með
mér,“ svaraði Drower og kinkaði
kolli. „Þrýstið vinstra þumalfingur-
gómi á þennan svertulepp og síðan á
pappírsblaðið þarna.“
„Viljið þér bíða augnablik?“ sagði
Marsliland, „ég ætla rétt að Ijúka við
að slípa þetta. Viljið þér ekki fá yður
sæti á rneðan?"
Marsliland setti rafknúinn hverfi-
steininn af stað. Drower svaraði engu,
hann starði aðeins á hann og dáðist
að hve svipur hans var einbeittur.
Hverfisteinninn hringsnerist og
í Buenos Aires sprungu tvær sprengj-
ur á Plaza del Mayo 15. apríl í fyrra,
meðan Peron var að hahla ræðu og
á sama tima voru gerðar morðtilraunir
í mörg þúsund kílómetra fjarlægð.
Varaborgarstjórinn í Tunis, Sciadli
Kastalli, friðsamur maður, beið bana
fyrir tveimur kúlum ofstækisfullra
þjóðernissinna, og kvöldið áður liafði
Ben Bais verslunarráðherra og lög-
reglufulltrúi einn orðið fyrir morð-
tilraun.
Pólitísk morð virðast ágerast, en hin
„klassisku tilræði" anarkistanna
gömlu virðast úr sögunni. Fyrir nokkr-
um árum var Truman forseta sýnt
banatilræði og mörg banatilræði við
þjóðhöfðingja eru skráð í sögu U.S.A.
og þrír forsetar hafa verið myrtir —
Lincoln 1865, Garfield 1881 og Mc-
Kinley 1901. Truman var sýnt bana-
tilræði við dyrnar á Blair House,
heimili forsetans meðan Hvíta húsið
var í viðgerð, og ársásarmennirnir,
báðir frá Puertorico, voru handteknir
samstundis.
Stjórnmálaeinræði er jafnan skilj-
anleg ástæða til samsæra. Það er ekki
alltaf ríkisvaklið, sem samsærinu er
beint gegn, heldur manninum sem
hefir gerst fulltrúi ríkisvaldsins. Sam-
særin gegn Mussolini voru þess eðlis
og sama má segja um tilræðið gegn
Peron. Vítisvélin sem sprakk í aðal-
stöðvum Hitlers 1944 var til þess ætl-
uð að binda enda á stríðið með því
að koma einræðisherranum fyrir
kattarnef.
Samsæri eru ekki ný bóla. í sögu
Rómverja eru þau algeng, og margir
keisarar voru myrtir. Hið frægasta
af þeim morðum er morð Cæsars. Til-
gangurinn með þeim er að jafnaði sá
að gera út af við harðstjóra, og gömul
rómversk réttarregla styður að nokkru
leyti þetta: vim vi repellere licet —
það er leyfilegt að berjast gegn valdi
með valdi.
Bakunin, „postuli gereyðingarinn-
ar“ og uppliafsmaður rússneska anar-
kismans skrifaði:i„Á fána vorn skal
félagsmálabyltingin skráð með eldi
og blóði: gjöreyðing ríkisvaldsins,
torlíming borgarastéttarinnar, frjáls
skipulagning hinna lægt settu i þeim
tilgangi að stofna frjálst þjóðfélag,
skipulagning vinnandi stétla, frelsi
allra manna og stofnun nýs mann-
kyns.“ Og Zaiknevski, rússneskur
stúdent sem var uppi á síðustu öld
orðaði stefnuskrá sína svona: „Unga
Rússland! Drep þá sem fylla flokk
zarsins, drep þá á heræfingavellinum,
drep þá á heimilum þeirra, drep þá á
vegum og aðalstrætum .... Þeim verð-
ur að útrýma.“
Netsjiayev, sem þá var 22 ára heim-
sótti Bakunin í Genéve 1869 og fór
aftur til Rússlands „með leyfisbréf
byltingamanna" og stofnaði Narod-
aya Raspravda. í þessu leynifélagi
voru einkum stúdentar, i fimm manna
flokkum, og þetta varð síðar fyrir-
rnyndin að kommúnista-sellunum.
Þarna var harður agi og mikið ofstæki.
Stúdentinn Ivanov vildi komast úr
félaginu vegna þess að hann var ekki
sammála um allt, en þá lét Netsjiayev
myrða hann og sökkva líkinu í tjörn.
Málið vakti milda athygli er það vitn-
aðist og Dostojevski notaði atburðinn
sem söguefni.
Kringum 1870 kom níhilisminn fram
í Rússlandi. Hann varð tiskumál og
hafði áhangendur úr öllum stéttum,
sem voru andstæðar stjórninni. Árið
1878 var hreyfingin „Jarðnæði og
frelsi" stofnað i St. Pétursborg, en
lifði skammt, og félagið „Frelsi þjóð-
arinnar" kom í staðinn, en aðaltil-
gangur þess var að myrða zarinn. 1.
mars 1881 kastaði maður úr félaginu,
Rysakov, sprengju að Alexander II.
Hún sprakk en zarinn sakaði ekki.
Zarinn ætlaði að yfirheyra manninn
strax, cn sú óvarkárni kostaði hann
lífið, því að nú kastaði annar sam-
særismaðurinn, Grievitski, nýrri
sprengju. Fimm leiðtogar félagsins, þ.
á m. ein kona, Sofia Perovskaya, voru
liengdir og félagið leyst upp. Sex árum
síðar gerðu sex stúdentar samsæri
gegn Alexander III. En það komst upp
og fimm samsærismennirnir voru
hengdir. Einn þeirra, Alexander
Ulianov hélt ágæta varnarræðu og
liélt því fram að „ofbeldi gegn ofbeldi“
væri liið eina vopn þeirra kúguðu.
Þrjátíu árum siðar tókst yngri
bróður hans, Vladimir, öðru nafni
Lenin að útrýma Romanov-ættinni.
Árin 1872—1896 liéldu anarkistar
fundi í ýmsum borgum, án þess að
lögreglan yrði vör við. Og fjöldi bana-
lilræða var gerður. Vaillant gegn
franska þinginu árið 1893, Pauwels í
La Madeleinkirkjunni 1894, Moncasi
gegn Alfons XII. Spánarkonungi 1878,
Caseria gegn Carnot Frakklandsfor-
seta 1894, Luccheni gegn Elisabetu
Austurrikisdrottningu 1898, Bresci
gegn Umberto ítalakonungi 1900 og
Czolgosz gegn McKinley Bandaríkja-
forseta árið 1901.
Það var anarkistahugur, sem réð
öllum þessum morðum og sömuleiðis
þegar Felice Orsini sýndi Napoleon
III. banatilræðið 1858.
Ýmsir hermdarverkamenn eru geð-
veikir eða glæpamenn. En aðrir eru
liugsjónamenn, djarfir og reiðubúnir
til að fórna lífinu fyrir málefni sein
þeir telja sér heilagt. Orsini beið ró-
legur þegar átti að hálshöggva hann
og sagði við böðulinn: „Gerið svo vel
að fleygja ekki liausnum af mér i sönni
körfuna og haus mannsins þarna, sem
nötrar af liræðslu!“
Gavrilo Principe hét unglingurinn
sem myrti Franz Ferdinand erkiher-
toga Austurríkis í Sarajevo, en það
morð varð til þess að fyrri heims-
styrjöldin hófst. Það morð var franiið
af þjóðernisástæðum eins og morð
Alexanders Júgóslavakonungs árið
1934. En sprengingin i Diana-leikhús-
inu í Milano og tilræði Gibsons við
Mussolini geta skrifast á reikning
anarkista. *
Franskur þjófur sór og sárt við
lagði að liann væri ekki þjófur, en það
stoðaði ekki. Þvi að það vildi svo ó-
heppilega til, að dómarinn þekkti bux-
urnar, sem þjófurinn var i. Þeim hafði
verið stolið úr fataskáp dómarans.
Árið 1949 komst undir læknishend-
ur fjórtán ára gömul telpa. Hún var
ckki þroskaðri, líkamlega, en tíu ára
börn gerast. Læknarnir fóru að
sprauta í hana somatoropin, sem inni-
heldur liormóna. Áhrifin urðu merki-
leg. Stúlkan, sem nú er 18% árs, er
nú 164 sentimetrar, og hækkaði um
55 sentimetra á þremur árum.
Þeir hafa reiknað það út vestur i
Amcríku að sjötugur maður liafi varið
þremur árum til framhaldsmenntunar,
átta árum til skemmtana, sex árum
við matborðið, fimm árum i ferðalög,
fjögur ár i samtöl, fjórtán árum í
vinnu, þremur árum í lestur, tuttugu
og fjórum í svefn og þremur árum í
sjúkralegu.
Þegar maður liorfir á himinhvolfið
í kíki er það livorki blátt, grátt eða
svart lieldur dökkrautt.
Framhald á bls. 10.
Páskaliljur.