Fálkinn - 07.05.1954, Qupperneq 9

FÁLKINN
9
Abdul Tiamid hinn grimmi
kvað sjaldan upp dauðadóm, en lét myrða og kvelja þúsundir manna
$ — og' var sjálfur allra manna lífhræddastur.
;%4
Vr *
Í

m
%
%
BÖÐLAR þeir, sem núverandi
kynslóð hefir haft af að
segja, eiga sér marga fyrirrenn-
ara, svo fræga að nöfn þeirra
liafa geymst i sögunni. Allir
kannast við Nero, Caligula, Tim-
ur-lenk og Djengiskhan. Og í
byrjun þessarar aldar lifði einn
þessara blóðhunda.
Það var Abdul Hamid Tyrkja-
soldán, sem oft var kallaður
„rauði soldáninn". Sjálfur kall-
aði hann sig „Gahzi“, þ. e. hinn
sigursæla. En það nafn bar hann
sist með rentu, því að mjög gekk
á Tyrkland um hans daga. Hann
missti Búigariu, hluta af Armeniu,
Egyptaland, Austur-Rúmeniu og
Krit.
Midhat pasja hjálpaði honum
til að komast til valda, en Abdul
launaði honum greiðann með ]jví
að drepa hann. Þóttist hann þó
ekki alveg viss um að Midhat
hefði verið drepinn og lét grafa
upp líkið og hjó höfuðið af því
sjálfur.
Hann útrýmdi Aröbum í Jemen,
drap Drúsana i Libanon og lét
myrða Kúrda og Tjerkessa í Asiu.
I Evrópu ofsótti hann Albana,
lét myrða Grikki á Krít og þyrmdi
hvorki Búlgörum né Serbum í
Makedóníu. Og Tyrki lét hann
kæfa í fangelsum, reka þá úr
landi og mörgum drekkti hann
í Bospórus.
Hann náði völdum með refj-
um og svikum og varð landplága.
Hann hafði fjölda njósnara og
launmorðingja í líjónustu sinni.
Sjálfur var hann svo liræddur um
líf sitt að hann svaf aldrei tvær
nætur í röð í sama rúminu.
Abdul Hamid II. var næstelsti
sonur Abdul-Medjids. Hann var
34. soldáninn af ætt Osmans og
28. soldáninn frá þvi að Tyrkir
tóku Konstantínópel. Fæddur var
hann 22. sept. 1842. Móðir hans
var ambátt af armensku kyni, og
hafði tekið múhameðstrú og var
dansmær hjá Esme-Sultana, syst-
ur Abdul-Medjid. Sagt var að
hann hefði ekki verið faðir
Hamids, heldur armenskur mat-
sveinn sem starfaði hjá hirðinni
og hafði aðgang að kvennabúrun-
um. En Abdul Hamid neitaði
jafnan að armenskt blóð væri í
æðum hans, lét hann drepa menn,
sem gerðust svo djarfir að ympra
á þvi.
Móðir hans dó 26 ára úr brjóst-
veiki árið 1849 og faðir hans varð
ekki nema 39 ára. Abdul Hamid
ólst upp í kvennabúrunum og
varð snemma einrænn og dulur
og lék sér aldrei við bræður sína.
Árið 1832 hafði hann reist lítið
sumarhús á liæð við Bosporus og
ræktað stóran garð í kring. Kall-
aði hann staðinn Yildis (Stjarna).
En 1844 reif Medjid soldán þetta
hús og reisti annað stærra. Þar
tók hann á móti ástmeyjum sín-
um, m. a. tjerkessaslúlku einni
mjög fagurri, sem hét Yildis.
Á þennan stað flutti Abdul
Hamid og lét byggja hús af ýmis
konar gerðum í garðinum. Þar
ægði öllum stíltegundum saman.
Lét hann hlaða háan múr kring-
um garðinn, og varðturn á. Hing-
að flutti liann svo hirðina og
kvennabúrin.
Kianethaneh-Imamy hét hirð-
fífl soldánsins. Hann var mjög
fundvís á ýmsar pyntingaraðferð-
ir, sem soldáninn notaði óspart.
En hann þurfti sjaldan að kveða
upp dauðadóm þvi að gæðingar
hans skildu hálfkveðna vísu. Ef
hann t. d. sagði: „Ég vildi óska
að N. N. væri ekki í ríki mínu,“
þá var maðurinn drepinn við
fyrstu hentugleika. Ef soldáninn
hafði illan bifur á einhverjum þá
átti sá liinn sami ekki langt eftir
ólifað.
Konurnar í kvennabúrunum
voru nær eingöngu tjerkessnesk-
ar, en það eru fallegustu konur
í Asiu. Þær voru um 300 að jafn
aði, en samt eignaðist Abdul ekki
nema 13 börn, enda voru fóstur-
eyðingar mikið notaðar.
Ein af uppáhaldsfrillum lians
varð illa úti. Hann fékk upp úr
þurru grun um að liún sæti á
svikráðum og ætlaði að myrða
sig. Svo að hann kyrkti hana í
rúminu. En þessi grimmi liarð-
stjóri, sem um leið var bleyða
og mannleysa, var ekki myrtur.
Hann dó á sóttarsæng og skildi
landið eftir lítils virt og gjald-
þrota. Sjálfur gekk hann í mörg
ár undir nafninu „sjúki maður-
inn í Evrópu“ og jiau orð voru
líka látin tákna þjóð hans. *
greiðuna gegnum hárið og fór inn
í barnaherbergið. Kara sat á
hnjánum á Evu, en Unnur hélt
mjólkurbollanum upp að vörunum
á henni. Pétur litli var kominn
í bólið og Magda lék sér að hon-
um eins og hann væri brúða.
— Sæll, Jens, sagði hún. Mikið
áttu fallegan dreng, það verð ég
að segja.
Jens tók hann og lyfti honum
upp á öxlina á sér. Hann var afar
hreykinn af syninum. Þetta höfðu
þau Eva eignast, og það varð ekki
metið til peninga.
-— Vertu ekki að þessu, Jens,
sagði Eva. — Hann fer að gráta.
— Langt frá því, sagði Jens, —
hvernig dettur þér það í hug?
Hann tók Pétur af öxlinni og lagði
hann varlega í rúmið. Pétur org-
aði.
— Nú er hann ekki eins falleg-
vUr, sagði Magda og fór að spegl-
inum til að slétta á sér hárið.
— Sæl, Unnur, sagði Jens.
— Sæll, sagði Unnur og brosti.
Hún var að láta Köru drekka
mjólk og fór mjög gætilega að
því. Jens kunni betur við hana
en Mögdu. Hún var gæflyndari
og ekki eins hvassyrt og Magda
hafði til að vera.
— Ætlar þú að fá þér nýja kápu
í ár hka? spurði Eva.
— Nei, ég er að spara, sagði
Unnur.
— Spara? Eva rak upp stór
augu. Unnur hió íbyggin.
Þegar Jens hafði litið á kartöfl-
urnar, sem allt vatnið var gufað
af, skorið ketið og opnað dós með
niðursoðnum ávöxtum, voru börn-
in loksins komin í rúmið og Eva
gat farið að leggja á borðið.
— Uss, bara soðnar kartöflur,
andvarapði hún frammi í eldhús-
inu. — I gamla daga kunni ég
ellefu mismunandi aðferðir til að
matreiða kartöflur. Við höfðum
aldrei kartöflur í sömu mynd tvo
daga í röð.
— Þær verða með nýju móti í
dag, sagði Jens. — Þær eru
brenndar.
Það var ömurlegt, hugsaði hann
með sér, hve óblítt gift og gæfu-
söm hjón gátu litið hvort til ann-
ars.
Eva tók fatið, brosti yndislega
og gekk á undan honum inn í stof-
una. — Hérna komum við, sagði
hún. — Ég vona að þið getið gert
ykkur að góðu það sem við höf-
um að bjóða.
— Mér finnst aðdáunarvert
hvernig þú kemur þessu öllu af,
og hve vel þú hirðir börnin, sagði
Unnur.
— Aldrei mundum við geta
gert það eins vel, sagði Magda.
— Uss, það hlýtur að vera meiri
snilldarbragur á því sem þú gerir,
sagði Jens. — Hann kunni ekki
við tóninn í Mögdu.
— Úrvalsréttir til að gera vini
sína forviða er ekki það sama,
góði Jens, sem að sjóða mat sem
kröfuharður eiginmaður vill gera
sér að góðu.
Unnur brosti. — Það er ekki að
sjá að kröfuharði eiginmaðurinn
þinn liði skort, Ev^. Og ekki þú
heldur. Segðu mér nú hreinskiln-
islega — hjónabandið er öfunds-
vert ástand, er það ekki?
— Þú verður að segja Unni
sannleikann, sagði Magda og dró
seiminn og lagði áherslu á orðin.
— Henni stendur það á miklu.
Unnur roðnaði allt í einu. Jens
varð óglatt. Það var eitthvað ó-
vænt í upspiglingu, það hlaut að
vera einhver ástæða til að Unnur
roðnaði og að Magda var svona
tannhvöss.
Eva skildi allt á svipstundu. —
Þið leynið mig einhverju! Hvað
er að þér, Unnur. Þú munt ekki
vera ástfangin?
— Það er miklu verra, sagði
Magda.
— Ég ætla að fara að gifta mig,
sagði Unnur.
Jens bjóst við að Eva mundi
taka til öflugra andmæla, en hún
varð auðsjáanlega stórhrifin.
— Unnur, góða Unnur! Hvað
þetta er dásamlegt. Hvers vegna
hefir þú ekki sagt mér þetta fyrr?
Hver er það?
— Sigurður, svaraði Unnur. —
Sigurður Hartmann. Þú þekkir
hann ekki. Ég hefi ekki þekkt
hann nema í sex vikur. Er það
ekki skrítið hve þetta er fljótt að
gerast, Eva? En það er rétt að
það skuli gerast, finnst þér ekki,
Eva?
Flýttu þér að aðvara hana,
hugsaði Jens með sér. Segðu henni
hvaða böggull fylgir skammrifi,
og hve miklu betri ævi hún á
núna.
En Eva sagði: — Ó, mér þykir
svo vænt um þetta, Unnur!
Hvenær ætlið þið að giftast?
— Eftir tvo mánuði, sagði
Unnur. — Við viljum ekki bíða of
lengi.
Nú hefði Eva víst átt að ráða
henni til að fresta giftingunni eins
lengi og hægt væri, husga sig vel
um, gera samanburð á núverandi
frjálsræði og þrældómi hjúskap-
arins. En það var eitthvað annað.
Eva Ijómaði af fögnuði.
Einu sinni rauf Magda þögnina:
— Ég get líka sagt ykkur góða
frétt. Ég er orðin innkaupastjóri
í versluninni.
Eva leit til hennar og brosti, en
það minnti Jens á hvernig hún
leit til barnanna þegar þau tóku
fram í tal fullorðna fólksins. —
En hvað það var skemmtilegt fyr-
ir þig, Magda. Finnst þér það
ekki, Unnur?
— Jú, sagði Unnur. — Það er
verulega skemmtilegt.
En áhugi þeirrar var innantóm-
ur. Unnur sagði: — Ég hefi beðið
hana að hafa augun hjá sér, ef
hún kynni að rekast á eitthvað
verulega fallegt, sem ég gæti haft
í brúðkaupsferðina. Það er svo
Framhald á bls, 10.