Fálkinn - 29.10.1954, Page 5

FÁLKINN
5
um sig, að þau séu hin sanna trú, sýna
))au hvert öðru umburöarlyndi, virSa
Lin helgu vé hverra annarra og eru
einhuga um, að engu sé spillt.
Nálaraugað í Mandelbaum street.
ÞaS var hljótt á götunni, sólin skein
og friSur yfir öllu. HúsmæSurnar
höfðu hengt þvottinn sinn til þerris
á ryðgaSar gaddavírsgirðingarnar. Ég
hafði ekki fyrr tekið myndina en ég
varð þess var að ég var ekki einn.
Ur báðum áttum komu varSmenn
hlaupandi. ísraelsmenn urðu fyrri til
og fjórir fóru með mig á varðstööina.
Eg hafði tekið mynd á forboðnum
stað, í sjálfu Mandelbaum Street, einu
götunni sem er fær yfir línuna milli
Gyðinga og Araba. En til þess að fara
þéssa leið þarf sæg af vottorðum og
skilríkjum. Það tók mig meira en
klukkutima að sannfæra lögregluna
um, að ég væri meinlaus. En annars
eru það aðeins starfsmenn UNO og
stjórnarerindrekar sem sleppa gegn-
um nálaraugað, og svo pilagrímarnir
sem koma til Jerúsalem i páskavik-
unni.
Ekki var ég fyrr orðin frjáls aftur
er ég rakst á líkan atburð. Nú var
það enskur túristahópur, sem hafði
álpast inn á hlutlausa svæðið. UNO-
menn urðu að koma til að bjarga þeim.
Maður þarf alls ekki að vera for-
vitinn til að lenda á hlutlausa svæð-
inu. Mörkin eru svo óglögg að ókunn-
ugir taka ekki eftir þeim. Það er ekki
hægt að hafa gagn af gaddavírnum
því að hann er alls staðar.
Miðbærinn í Jerúsalem virðist að
öðru leyti bera vott um almenna vel-
megun. Kirkjurnar og samkundu-
húsin eru byggð fyrir fé trúbræðra
erlendis. En verslanir og íbúðarluisin
bera það með sér að fólk hefir fé
handa á milli. Húsagerðin er í vest-
rænum stíl. Enda er þessi hluti borgar-
innar byggður af Gyðingum, sem
fluttust til landsins helga eftir að
ákveðið var að þar skyldi risa Gyð-
ingaríki. Kannske er það fyrir áhrif
styrjaldarinnar að ekki sést nema
fátt fólk á götunum. Auðvitað sækir
fólk kvikmyndahúsin og fyrir utan
gildaskálana sést jafnan fólk sem
dreypir á tebollanum sinum, en hér
er ekki sú iðandi umferð, sem búast
mætti við í jafnstórri borg. Hér er
miklu rólegra en í Tel Aviv og Hafia.
Á laugardögum er Jerúsalem dauð
borg. Gyðingar telja hana heilaga
borg og gæta þess vel að halda hvild-
ardaginn lieilagan. Á liverjum sunnu-
degi má lesa í blöðunum frásagnir um
að kveikt hafi verið í bifreiðum. Það
er refsingin, sem hinir „vantrúuðu“
fá, sem ekki hlýða boðorðinu um að
nota ekki ökutælci á hvíldardegi.
Jerúsalem iðnaðarborg.
Gyðingar sem hafa horfiö héim til
Gyðingalands vilja flestir setjast að í
Jerúsalem, borginni helgu. En sem
verslunar- og iðnaðarborg stóð Tel
Aviv framar, þessi bær sem var þorp
á söndunum við Jaffa fyrir nokkrum
árum. Þar hefir erlent fjármagn og
nýtækni verið að verki.
En á síöustu árum hefir nýræktin
rutt sér til rúms í Jerúsalem. Fimm
ára vopnahlé liefir ekki verið fimm
ára kyrrstaða. Nú á borgin að hafa
hamskipti. Hinar miklu byggingar
rikisstjórnarinnar eru nær fullgerðar.
Þar er lika aðalsamkunduhús ísraels,
og það er alls ekki i fornlegum stíl.
Allt hefir verið skipulagt, takmörk
borgarinnar ákveðin langt fyrir utan
alla byggð og mælt fyrir iðnaðarhverf-
Veömálið
um og þar rís nú hver verksmiðjan
eftir aðra, og sumar teknar til starfa.
Þessu verður að hraða sem mest til
þess að útvega innflytjendunum at-
vinnu. Og ennfremur til þess að Gyð-
ingar verði fjölmennari í borginni en
Arabar, svo að þeir standi betur að
vígi til að eignast alla borgina síðar.
Og nýi tíminn hefir líka sigrað í
nágrenni borgarinnar. Á stööum með
alkunnum nöfnum úr Bibhunni ham-
ast nú dráttarvélar óg jarðýtur og búa
landið undir ræktun sameignar-
bændanna. *
Víða í Evrópu og Kína var það sið-
ur að nota hauskúpur fjandmanna
sinna til að drekka úr þeim. Ef ein-
hver komst yfir hauskúpu fallins ó-
vinar hreinsaði hann hana vandlega
og notaði hana síðan sm bolla. Stund-
um voru kúpurnar notaðar í muster-
um og kirkjum.
Gharles II. Englakonungur hafði svo
mikinn áhuga fyrir efnafræði, að
hann kom sér upp rannsóknastofu í
Whitehall. Hann gerði rannsóknir á
mannabeinum og bjó til dropa, sem
kallaðir voru „King Charles-dropar“.
Þegar hann lá banaleguna kom þrett-
án læknum sanian um að reyna drop-
ana á honum — en þeir dugðu ekki.
Forsagan er stutt. Eorentsen stór-
kaupmaður var að gorta af að hann
hefði aldrci látið snúa á sig þessi 30
ár, sem hann hefði fengist við kaup-
skap, og Krefting bóksali veðjaði við
liann um að hann skyldi ekki getað
gortað af þessu þegar árið væri úti.
Einn morguninn heimsækir Krefting
frú Lorentsen. Hann veit að maður-
inn hennar er á skrifstofunni. Fyrir
skömmu hafði Krefting gefið út mat-
reiðslubók, skrautlegt rit, sannkaltað
Lúkúllusarbiblíu, og nú dregur hann
eintak upp úr töskunni, gyllt í snið-
um. Kannske vissi hann að frú
Lorentsen hafði óskað sér þessarar
bókar fyrir afmælið sitt og kannske
vissi hann að Lorentsen hafði ekki
viljað kaupa hana — þótti hún of dýr.
Frúin horfir hrifin á bókina, blaðar
í henni og segir: Ég vildi óska að ég
ætti þessa bók!
„Ég skal láta yður fá hana fyrir
innkaupsverð, 80 krónur, upp á gaml-
an kunningsskap. Eg set þær 40 krón-
ur, sem ég hefði átt að fó í sölulaun,
á auglýsingareikninginn, þvi að ég
geri ráð fyrir að þér mælið með bók-
inni.“
Frú Lorentsen hugsar sig um, svo
segir hún: „Ég hefi lengi verið að
minnast á þessa bók við manninn
minn, ég hefi beðið hann og liaft í
hótunum, en hann timir ekki að kaupa
liana. Ég held ég verði að kaupa hana
leyfislaust, úr því að ég fæ hana fyrir
innkaupsverð. Eg hugsa hann verði
feginn að ég fæ hana með afslætti."
Svo voru kaupin gerð, og nú labb-
aði Krefting beint til Lorentsens. Hann
hefir alltaf tíma til að tala við vini
sína og nú beinir Krefting samtalinu
að afmæli frú Lorentsen og stingur
upp á að Lorentsen skuli gefa henni
nýju matreiðslubókina í afmælisgjöf.
„En þetta er geypiverð — 120 krón-
ur fyrir eina bók!“
„Sem kunningi þinn skal ég gefa
þér afslátt, en þú verður að þegja yfir
því. Segjum hundrað krónur. Og þá
geturðu fengið bókina strax, — það
vill svo til að ég er með eintak hérna."
Lorentsen liugsar sig um, svo segir
hann: „Jæja. Konan mín verður alltaf
að nauða ó mér ef hún fær ekki bók-
ina. Það er best að ég fái hana.“ Og
svo tekur hann upp veskið og borgar
100 krónur.
Yfir miðdegiskaffinu segir frú
Lorenlsen: „Hugsaðu þér, ég fékk
matreiðslubókina fyrir 80 krónur,
gyllta í sniðum.
Lorentsen spratt upp. „Hvað hef-
irðu gert?“ öskrar hann, fölur af æs-
ingu. Og nú verður honum ljóst
hvernig snúið hefir verið ó hann. Og
það er Krefting vinur lians, sem stend-
ur fyrir þessu.
Hann þrífur símann en fær að vita
að Krefting er nýfarinn út í sumar-
húsið sitt og verður þar nokkra daga.
Ög Lorentsen hringir i ritara sinn,
segir honum að fara á brautarstöðina
og reyna að ná í Krefting. Hann þarf
endilega að tala við hann.
„Ég get því miður ekki frestað ferð-
inni,“ segir Krefting, „en ég veit livað
Lorentsen vill mér. Hann þarf að ná
í eintak af nýju malreiðslubókinni
handa konunni sinni, en lnin er út-
seld i flestum bókabúðum. Hún kostar
120 krónur, og ef þér hafið peningana
á yður get ég afgreitt þetta áður en
lestin fer.“
Ritarinn er í vafa. Hann hefir ekk-
ert umboð til að kaupa bókina, en vill
hins vegar sýna húsbóndanum að hann
kunni að hugsa. Hann telur frahi pen-
ingaana, fær bókina og labbar heini
til Lorentsens með liana — og á sér
einskis ills von.
Árið er ekki á enda enn, og það er
óvíst hvernig Lorentsen tekur því að
hafa tapað veðmálinu við Krefting.
Kannske hefir hann gleymt því. Því
að þeir hafa ekki sést eða talast við
síðan Krefting seldi honum þrjár
matreiðslubækur. *
Þrettán ára gömul telpa i Madison
Heigbts, Virgina, U.S.A. gleypti litla
flautu. Mánuði síðar hafði hún náð
i kefli með nylontvinna og hafði rakið
ofan í sig helminginn af keflinu þegar
henni varð illt. Þegar tvinninn var
rakinn upp úr henni aftur kom flaut-
'an með!
í Chicago hefir verið stofnaður
klúbbur til að vinna ó móti sjálfsmorð-
úm. Tilgangurinn er að hjólpa fólki,
sem ætlar að fyrirfara sér út af fjár-
hágskröggum.
^#4
%
"i
Hrottaleg konangs-aftaka
Líkunum var fleygt út um glugga og síðan ekið burt á kerrum.
%

r

3
/4 LEXANDER Serbakonungur
•'Y’ var sonur Milans Obrenjo-
vitsj konungs og rússnesku of-
urstadótturinnar Nathalie Kesjho.
Hann fæddist 1876. Milan faðir
hann lagði niður völd 1889 og var
Alexander þá telcin til konungs.
en nefnd manna fór með kon-
ungsvaldið. En þegar Alexander
varð 17 ára hrifsaði hann völdin,
lýsti sjálfan sig fullveðja og
stakk nefndinni í tugthúsið.
Þvi næst gerði hann föður sín-
um orð um að koma heim, en
hann var þá í útlegð. Fékk hann
lionum völdin. Milan var mikill
svallari og gengu ljótar sögur af
hirðlífinu sem Alexander hafði
alist upp við. Hann var úrkynj-
aður og samdi sig að háttum föð-
ur síns og svallaði, en hafði eng-
an áhuga á stjórn landsins.
Faðir hans reyndi að sjá honum
fyrir konu af þjóðhöfðingjaætt,
en Alexander vildi ráða sér sjálf-
ur og í ágúst árið 1900 kvæntist
hann konu einni, sem mikið laus-
lætisorð fór af. Hún hét Draga
Lunevitsja, var 13 árum eldri en
hann og hafði verið hirðdama
hjá móður hans, en var nú ekkja.
Sagt var að hún hefði verið frilla
Milans áður en hún giftist Alex-
ander. Undir eins og hún var
orðin drottning þótti hún öllu
spilla.
Árið eftir giftinguna þóttist hún
vera orðin ólétt, en það reyndist
lygi. Nú gerði hún tilraun til að
fá bróður sinn, sem var liðsfor-
ingi í hernum, viðurkenndan sem
ríkiserfingja. En þá flaut yfir.
Sex hundruð liðsforingjar gerðu
samsæri um að stúta þeim báðum,
konungi og drottningu. Fremstur
i þessum flokki var bróðir fyrri
manns Drögu drottningar, Masc-
hin ofursti sem Draga liafði látið
reka úr embætti.
Aðfaranótt 11. júní ruddust 40
liðsforingjar inn i konungshöll-
ina, um það leyti sem konungs-
hjónin voru að hátta. Þau urðu
vör heimsóknarinnar og földu
sig. Liðsforingjarnir leituðu lengi
að þeim árangurslaust og voru
farnir að halda að tilræðið mundi
mistakast. Loks fundust þau þó
í fatageymslu inn af klæðaher-
bergi drottningarinnar. Þau höfðu
læst að sér og neituðu að koma
út af frjáslum vilja, Sprengdu til-
ræðismennirnir þá upp dyrnar
með dynamíti. Við sprenginguna
slokknaði á öllum ljósum i höll-
inni. Konungshjónin komu nú
fram, blá og blóðug, en þá skall
á þeim kúlnahriðin og sverðs-
oddar liðsforingjanna.
Svo var líkunum fleygt út um
glugga. Þau lentu i blómareit og
þar lógu þau um nóttina. Bræður
drottningarinnar tveir, og nokkr-
ir ráðherrar voru líka drepnir.
Nóttina eftir var teppt fyrir
umferð um göturnar að höllinni
og líkunum ekið burt ó kerr-
um. Með Alexander konungi
varð Obrenovitsj-konungsættin
aldauða i Serbíu, en Pétur Kara-
georg tók við völdum. — Um 30
árum siðar var annar Alexander
Serba- eða Júgóslavakonungur
myrtur i Marseille, er hann var
að koma i opinbera lieimsókn til
Frakklands. *

Y
3
3,
3,
Y'
3