Fálkinn - 03.10.1958, Síða 7

FÁLKINN
7
Frá Magnúsi biskupi Einarssyni
NIÐURLAG ÚR SÍÐASTA BLAÐI.
greiSslustofuna. Ég hefi oft velt fyrir
mér livað liárgreiSslumaSurinn hugs-
aSi er hann heyrSi Sam öskra: — Nú
sé ég þaS! Nú sé ég þaS! Kaye kemur
til ySar eftir tíu mínútur. Hann á aS
vera meS ljóst, skolótt hár!
Ég verö aS scgja aS ég dáist aS Sam
fyrir liugmyndina, því aS án hárlit-
unarinnar vœri Danny Kaye kannske
ekki sá gamanleikari, sem hann er í
dag.
ÞaS munaSi minnstu aS Sam Gold-
wyn breytti ekki nefinu á Danny
Kaye líka. Somach læknir heitir maS-
urinn, sem á heiSurinn af því, aS
Danny hefir enn i dag sama slógnefiS
og liann hefir alltaf haft. Því aS þó
Goldwyn kreföist þess neitaSi Som-
ach aS breyta nefinu á Danny Kaye
meS plastiskri aSgerS.
— NefiS á ySur er ySur jafn nauS-
synlegt og yfirskeggiS er Chaplin,
sagSi liann.
Ljósa háriS, ný andlitsmálning og
breytt sjónarhorn ljósmyndavélar-
inar urSu til þess aS Danny varS loks
allra þokkalegasti maSur á mynd,
þrátt fyrir nefiö.
• Öllum féll vel aS vinna meS Danny
Kaye. Diana Shore, önnur aSalleik-
konan, sem lék meS honum i „MeS
stúlkur i lestinni", segir: — Danny
átti viS ýmsa erfiSleika aS stríSa, en
þeir voru þó miklu meiri hjá okkur.
Allir sem tóku þátt í myndinni, leik-
arar, ljósamenn og aSstoSarmenn,
áttu fullt i fangi meS aS halda al-
vörusvipnum þegar veriS var aS taka
sum atriöin. Danny var alltaf símas-
andi og alltaf mcS einhverjar mein-
h.lægilegar tiltektir, svo aö maSur
varS aS skella uppúr.
Og í hléunum á miili var þaS hann,
sem annaöist um aS skemmta fólkinu.
Hann lék sér viS krakkana, fór i siö-
astaleik viS aSstoSarfóIkiS og söng
rússsneskar öfugmælavisur, þegar
aSrir voru jsreyttir og leiSinlegir.
Loks var allt tilbúiö undir frum-
sýninguna. Hálfum mánuSi siðar
lmfSi Danny sannfærst um, aS hon-
um hafði miðaS betur áfram viS þessa
einu mynd, en honum hafSi tekist
á næstu fimmtán árum á undan. Ame-
ríkumenn liöfSu gefist upp fyrir hon-
um skilyröislaust, og nú gat öll ver-
öldin hlegiS sig máttlausa aS tiltekt-
um hans.
„KONAN MÍN HEFIR
SKAPAÐ MIG“.
Næstu tvö árin var Danny Kaye sí-
fellt á fleygiferS milli Hollywood og
New York, þar sem liann lék á gam-
anleikhúsum og í sjónvarpi, og hver
sigurinn rak annan, en vinnan og
samkvæmislifiS gaf honum enga tóm-
stund. En það var talsvert stórviöra-
samt á heimilinu.
— Ég hefi tekiö aS mér að hafa
umsjón með eldfjalli, sagSi S'ylvia, en
Danny livislaSi: — Hollywood fellur
ekki viS leikarakonur.
Sylvia skildi ef til vill hetur en
hann, í hverju erfiSIeikarnir fólust.
Hún var ráSsmaSur hans, sá um allar
fjárreiöur hans, og hún bauö öllum
byrginn, ef hún var lirædd um, aS
Danny fengi ekki ráSrúm til aS gera
þaö sem liann gat. Markið sem lnin
hafSi sett sér — aS Danny skyldi
alltaf vera á toppinnm — var aSdáun-
arvert, en aðferðirnar sem hún not-
aði til þess aS koma þessu fram, féllu
samverkafólki hans ekki alltaf vel i
geS.
Kvikmyndafólk ber litla viröingu
fyrir aðskotadýrum, livort heldur þaS
eru húsfreyjur sem semja sönglög,
eöa konur sem eru aðeins húsfreyjur
og ekkert annaS. Og þess varS skammt
aS bíSa, aS Sylvia rak sig illilega
á þröskuld, sem hét Sam Goldwyn.
Hans innilegasta ósk var sú, aS hún
léti aldrei sjá sig þegar veriS var að
taka leikatriði, og þetta sagSi liann
lienni berum orðum.
Og undir niðri var Danny alls ekki
hamingjusamur. Heitasta ósk hans
var sú, að öllu samverkafólki hans
félli vel viS Sylviu. Iíann gerSi sér
alltaf Ijóst, aS þaS var hann, sem
Ijóminn stóS af, en aS Sylvia naut
ekki þeirrar viðurkenningar, sem hún
átti skilið. Því aS öll velgengni hans
var i rauninni lienni að þakka.
New York-blaSamaSur spurSi ein-
hvern tima Danny Kaye, hvaS hann
teldi vera ástæðuna til alls framans,
sem honum hefði hlotnast á lifsleið-
inni. Og hann svaraði hiklaust: „Kon-
an mín liefir skapað mig.“
Nokkur hluti hans viðurkenndi aS
án Sylviu væri liann ekki ncitt, aS
hann ætti henni allt aS þakka, en
annar hluti hans gerði uppreisn gegn
henni og þótti hún of ráðrik. Það
varð fátt milli þeirra, en svo fæddist
dóttirin, Dena, og þá nálguðust þau
hvort annaS aftur, og um stund var
svo aS sjá, sem allt væri falliö i Ijúfa
löð. En þetta varð ekki bati til lang-
frama, enda þóttist Sylvia sjá fram
á þaS. Nú var hún bundin heima
vegna barnsins, og gat ekki ferðast
með manni sinum eins og áður. Og
hann komst undir sterk áhrif annarra.
VikuhlaS citt sem kallaði Danny
Kaye „launahæsta trúð veraldar“, lá
viS hliðina á Sylviu er hún sintaði
til systur sinnar í New York. SamtaliS
var stutt, og eiginlega sagði Sylvia
ekki nema þessi fimm orð: „Danny
er farinn frá mér!“
Framhald í næsta blaði.
AlTegr hi§sa.
Til þess að fyrirbyggja rifrildi hef-
ir Bakuba-kóngurinn í Belgíu-Congo
lofað konunum sinum því. aS þær
skuli allar fá aS koma meS sér á
heimssýninguna í Brussel. En Belgiu-
stjórn cr í vandræðum meS aS
útvega þessum gestum húsnæði í
Erussel. Drottnar konungsins eru
nefnilega — 300 talsins.
/V /V
ÞaS er dýrafræðifélagiS í London,
sem rekur hinn fræga dýragarð eða
„Zoo“ þar. Var hann stofnaSur 1828
og cr enn í Regent Park í London, á
30 ekra landsvæði, en útibú hefir fé-
lagið i Whipsnade i Bedfordsliire á
600 ekra landi, og er fuglasafnið þar
orðið víðfrægt. Árið 1955 átti dýra-
igarðurinn 3372 hryggdýr, fugla og
skriðdýr og 282 fiska i „akvarium“.
Yfir 3 milljón gestir koma í dýragarð-
inn i London árlega, og yfir hálf mill-
jón til Whipsnade.
Stærsta fjárgirðing í lieimi er —
vitanlega — i Ástraliu. Þar er verið
að Ijúka við að gera sauðfjárgirðingu
i Queenslandi, sem verður 3.437
enskra mílna löng. GirSingin er úr
þéttu virneti og 6 feta há, til þess að
fyrirbyggja að versti óvinur sauðfjár-
ins, dingoúlfurinn, geti ekki grandaS
fénu.
Elsti sjálfhreyfivagninn í lieimi,
scm enn er ferðafær, heitir Grenville
Steam Carriage og var smíSaður af
R. Neville Grenvilla í Glastonbury ár-
MESTI MANNSKAÐABRUNI
Á ÍSLANDI.
En þá er Ketill byskup var nú orð-
inn vel sjötugr at aldri, þó fór hann
til alþingis ok fal sig undir bæna-
hald allra lærðra manna á presta-
stefnu, ok þá bauð Magnús byskup
honum heim mcð sér í Skálholt til
kirkjudags síns ok brullaups þess,
sem þá skyldi vera. Sú veizla var svá
mjök vönduð, at slík cru sízt dæmi
til á íslandi. Þar var mikill mjöðr
blandinn ok öll atföng önnur sem
bezl rnáttu verða. En föstydagsaftan
fóru byskuparnir báðir til laugar í
Laugarás eftir náttverð. En þar urðu
þá mikil tiðendi. Mikill hryggleiki
var þar á mörgum mönnum i þvi
hcimboSi, þar til er byskup var graf-
inn ok um hann var búit. En með
fortölum Magnúss byskups ok drykk
þeim inum ágæta er menn áttu þar
at drekka, þá urðu menn nökkut af-
huga skjótar en elligar mundi. En
eftir þat var kjörinn til byskups á
Hólum Björn Gilsson, ok fór hann
utan meS bréfum Magnúss byskups
til Áskels erkibyskups, og var Björn
vigðr til byskups næsta dag eftir
krossmessu á vár og fór út hingat
it sama sumar ok var byskup á Hól-
um fimmtán vetr.
En þá er fimmtán vetr váru liðnir
frá andláti Þorláks byskups Runólfs-
sonar, en Magnús byskup liafSi vcrit
fjórtán vetr, þá barst sú óhamingja
á íslandi, at eigi hefir önnur þvilík
orðit at mannskaða. Þá cr Magnús
byskup hafði farit yfir VestfjörSu ok
var i Ilítardal um Mikjálsmessu, en
hinn næsta dag eftir messudaginn,
þá kom eldur í bæinn um náttmál, ok
varð byskup eigi fyrr varr við en
honum þótti eigi óhætt út at ganga,
ok var sem hann vildi eigi bæði gera,
at flýja ógn dauSans, cr liann sá nálg-
ið 1875. Hann er þríhjóla og vegur
um 4.500 pund. í honum var tveggja
strokka gufuvél, mcð 100 punda
þrýstingi og kynt með kolum. Tveir
bckkir voru yfir miðjan vagninn
þveran, og gátu þrir menn setið á
hvorum. Framan til sat vagnstjórinn
og við hliS hans annar maSur, seni
átti að gæta að liemlunum. En aftast
i vagninum sat kyndarinn. Hann hafði
jafnframt þann starfa á liendi að
skipta um gir. — Mesti hraði sem þessi
sjálfhreyfivagn komst var 23 km. á
klukkustund. Eigandinn notaði vagn-
inn til fcrðalaga til 1890, en eftir það
var hann notaður til að snúa vélum
i efnagerS einni, þangað til hann
komst á safniö i Bristol árið 1940.
ast, en hafa þess áður beðit jafnan
almáttkan guð, at liann skyldi þat
líflát spara lionum til handa, er hon-
um þætti sér í því löng pining. Magn-
ús byskup lét þar lif sitt í húshruna
ok með honum ivcir menn ok átta
tigir. Þar andaðist Tjörvi prestr
BöSvarsson, er ávallt hafði honum
þjónat í hans byskupsdómi. Þar létust
sjö prestar aðrir ok allir göfgir. Lík
byskups ok Tjörva váru nálega ó-
brunnin ok váru bæði færð i Skál-
holt. ok þá váru sendir skynsam-r
menn i FljótshlíS, at segja þessi tíð-
endi Halli Teitssyni ok Eyjólfi S.c-
m.mdarsyni ok öðrum höfðingjum, er
á veislu váru með honum. Þeir fóru
strax í Skálholt. En vestan komu með
lik byskups ok Tjörva GuSmundr
prestr Brandsson olc Snorri Svert-
ingsson ok fleiri virðuligir menn ok
lcómu í Skálaliolt Dionisiimessu. En
Gereonisdag váru líkin niðr sett hjá
grefti inna fyrri byskupa, ok hefir
engan vetur meir til óyndis hagat en
þá, er menn urðu svá nauðskilja, at
náliga varð hverr við sinn ástvin at
skiljast i Hitardal.
Magnús byskup var vígðr til bysk-
ups af Ozuri erkibyskupi í dögum
Anakleti páfa ok á dögum Haralds
konungs gilla ok Magnúss SigurSar-
sonar Nóregskonunga. Þá var hann
vetri meir en hálffertugr. En hann
andaðist í húsbruna i Hitardal fimmta
dag viku, einni nótt eftir Mikjáls-
messu. Þá var liðit frá hingatburði
Kristí ellifu hundruð vetra fjórir tig-
ir ok einn vetr. (Rétta ártalið er ii48).
Þá hafði hann fjórtán vetr verit
byskup. Meðan Magnús var byskup,
þá sviku bæjarmenn Harald gilla, ok
þá fellu þeir Magnús konungur Sig-
urðarson ok SigurSr slembidjákn. Þá
varð víg Þóris Steinmóðssonar ok
andlát Özurar erkibyskups og Ilrafns
ÚlfheSinssonar lögsögumanns ok
Finns lögsögumanns ok Heinreks
Englandskonungs, ok margt annat
varS á lians dögum, þat cr mikil tið-
endi váru í.
Eftir andlát Magnúss byskups, it
næsta suinar, varð at kjósa mann til
byskups, ok fór utan Hallur Tcitsson
ok mælti alls staðar þeira máli, sem
hann væri ávallt alls staðar þar
barnfæddur, sem þá kom hann. Hall-
ur andaðist í Trekt, þá er þeir fóru
aftr, ok var eigi vígðr til byskups.
En þá er úr spurðist andlát Halls
Teitssonar til íslands ok menn spurðu
þat, þá mundi enn þurfa at kjósa
byskup, þat var þá allra manna mál
sem ráða áttu, at menn köru til
byskups norðlenzkan mann, er
Klængur hét ok var Þorsteinsson og
Halldóru Eyjólfsdótlur.