Verkalýðsblaðið - 19.04.1977, Blaðsíða 5

4. tbl. 15. apríl—18. maí 1977
VERKALÍÐSBLA ÐID
O
m/mmsiiim
kommar í dan
Ung kona með böm á framfæri
sínu hefur betri möguleika vegna
aldurs síns en hefur aftur á
m<5ti litla möguleika 5. bama-
pössun og atvinnurekendur eru
hn/snir S. aðstæður, þeir vilja
fá vissu fyrir því að manneskjan
geti unnið eftirvinnu og sé ekki
frá vinnu séu bömin veik, o.s.
frv. ðfrísk kona hefur sama sem
enga möguleika á að fá atvinnu,
hán ber það beinlínis utan á sár
að hán þurfi að fara f veikinda-
frí og atvinnurekendur siá sár
ekki hag í vinnuafli hennar
þess vegna.
Sagan er ekki þar með sögð,
þvf þátt svo að nokkur hluti
kvenna sá áti á vinnumarkaðin-
um þá biía þær við alls ekkert at-
vinnuöryggi. Konur vinna mikið
störf sem em þess eðlis að þeg-
ar kreppir að 1 auðvaldsheimin-
um þá em þau lögð niður og kon-
umar sendar heim og allir þekkja
hvemig farið hefur verið með
fiskvinnslukonur. á þessu ár:
var lögð niður heil starfsstátt
þ.e. mjálkurbáðakonur. Auk
þess sem þátttaka konunnar á
vinnumarkaðinum er algerlega
háð þvf að hiín hafi pössun fyrir
böm sfn, ef það bregst, verður
konan greinilega að hætta starfi
sínu. Atvinnumöguleikar kvenna
em sem sagt algerlega háðir
gráða auðvaldsins. Þegar gráði
auðherranna eykst sækjast þefr
eftir vinnuafli kvenna. En
þegar kreppir að f auðvalds—
heiminum fá konur fyrstar allra
uppsagnarbráf. Slfkt varavinnu-
afl er hagkvæmt fyrir auðvaldið.
Auðvaldið leitast ekki við að
át.vega næga og trygga atvinnu
heldur að auka hagræðingu og
arðrán. Og það finna alþýðu-
konur best allra f þjáðfálaginu.
Kona - máðir
Tið að stýra konum inn og át
af vinnumarkaðnum. er máðurhlut-
verkið notað. Þegar henta þykir
að geyma konuna á heimilinu em
f járveitingar til bamaheimila
skomar niður og talað um sam-
•band bams og máður með tilfinn-
ingu, í áráðursmaskfnum auðvalds-
ins. Baraaheimili em þannig not-
uð sem stjámtæki á atvinnuþátt-
Verkakona segir frá:
Englnn trúnaðarmaður
verkakvenna í frystihúsinu ú
Kirkiusandi
-tíg var báinn að vera atvinnu-
laus f hálfan mánuð þegar ág loks
^fákk vinnu f frystihásinu. Þá
hafði ág leitað til ráðningar—
skrifstofunnar, en þar var aldrei
neitt að hafa, sagði verkakona
ein sem nil starfar f frystihás-
inu á Kirkjusandi, er hiín kom að
máli við VERKALYÐSBLADIÐ fyrir
skömmu. Fer hár á eftir frá-
sögn hennar, en konan vill ekki
láta nafns síns getið vegna
átta við að missa þá vinnuna.
-Það er almennt lftið um
vinnu nána og auðvitað erfiðast
fyrir konur að finna starf. Það
sem már blöskrar einna mest á
mfnum vinnustað, er að við starfs-
stiílkumar höfum engan tnlnaðar-
mann. í hvert sinn sem við þurf-
um að leita ráttar okkar gagn—
vart atvinnurekendum, getum við
einungis reynt það með þvf að
tala fyrst við verkstjárann, sem
sendir okkur svo upp á skrifstofu.
töku kvenna, f þjáðfálaginu.
ástand dagvistunarmáia
1 dag er ástandið þannig
að einungis forgangshápar koma
börnum sfnum á dagvistunarheim-
ili þ.e. einstæðir foreldrar og
námsfálk. lÆÍkskálapláss em
fleiri enda aðeins hálfan dag-
inn, og lítil lausn fyrir vinn-
andi fálk. Kjör verkafálks em
þannig að báðir foreldrar em
knánir til að vinna allan daginn
auk eftirvinnu til að sjá fjöl-
skyldunni farborða. Og hvar em
bömin á meðan? Hvemig eiga
konur feem báa við slfk kjör að
vera "Hin gáða máðir"? For-
eldrar f verkalfðsstátt standa
frammi fyrir þeirri staðreynd að
þurfa bákstaflega að skilja böm-
sín eftir ein heima gæslulaus
þvf ekki hafa allir ráð á einka—
pössun sárstaklega ekki bammargt
fálk. "Dagmömmum" hefur fjölgað
mjög mikið. En það leysir ekki
vandann heldur er aðeins bráða-
birgðaárræði. Sjálfsögð rátt-
indi allra bama og foreldra em
næg og gáð dagvistunarrými fyrir
öll böm.
Konur þurfa að berjast fyrir
þessum ráttindum, öðm vfsi
nást þau ekki fram þvf auðvitað
vill auðvaldið halda í sitt
stjárntæki, en ef konur leggjast
á eitt í þessu máli þá er sigur-
inn vfs og stigið skref áfram í
baráttunni gegn kvennakáguninni.
Dagvistarsamtökin.
Dagvistarsamtökin vom stofnuð
f návember sfðast liðinn og vom
þar að verki fástrur, foreldrar
og fleiri aðilar sem vilja berj-
ast fyrir íírbátum í dagvistunar—
málum. Samtökin em öllum opin
og leggja á það áðaláherslu
að treysta verði á samtakamátt
fjöldans f komandi baráttu.
Þeir sem vilja styðja samtök-
in og gerast fálagar sendi nafn
sitt ' og heimilisfang til sam—
takanna. Utanáskriftin er:
Dagvistarsamtökin
c/o Laufey Tryggvadáttir
Hringbraut 47, Reykjavík
gg spyr;
fclagið?
Hvar er verkalfðs-
fig hefi frátt af starfsstiillcu
hár sem hafði hlotið mikla starfs-
reynslu, en var sett á ló ára
byr jendataxta er hiín háf störf
háma. Þegar hiin um síðir hlaut
leiðráttingu samkvæmt starfs-
aldri, var ekkert Xeiðrátt aftur
f tímann og ág spyr þvf: Hvar
er verkalýðsfálagið f slfkum
tilfeliLum?
Eftir langan vinnudag er ág
svo þreytt að ág hef varla löng-
un til að tala við nokkum mann,
hvað þá að fara f heimsáknir eða
stunda fálagslíf á kvöldin. Fæt-
umir og handleggirnir em eins
og þnitnir staurar og þá langar
mann mest til að fara beint f
nimið. með hitapoka undir öxlun-
um og reyna þannig að minnka
mestu vöðvabálguna fyrir næsta
vinnudag. Þessi þreyta er auð-
vitað ekki einsdæmi hjá már.
Aldrei tfmi til að átrátta
Ef við frystihiísafálk þurfum að
átrátta, verðum við að taka kaup—
laust frí - hver má við þvf?
Kaup okkar frystihiisakvenna er
vægast sagt ekkL til að lifa af,
enda tekur maður þá eftirvinnu
sem býðst. Venjulegur vinnudag-
ur er frá 8.00 - 19.00. Varla er
hægt að sleppa vinnu á helgi-
dögum, því það er eftir- og
næturvinnan sem hjálpar aðeins
upp á sakimar. Þátt freist-
andi væri að vera með fjölskyld-
unni, fár ág til vinnu bæði á
skfrdag og annan páskadag. Dag-
vinnukaupið á viku er rátt nim-
lega 15 þás. og til viðmiðunar
get ág nefnt sem dæmi, að ág
bar heim tvo plastpoka af brýn-
ustu nauðsynjum ár Hagkaup eitt
föstudagskvöldið fyrir 17 þás.
kr., án þess að væri t.d. nokk-
uð kjöt með f innkaupunum..
Þessi klukkutími í hádeginu er
báinn áður en maður veit af.‘ Við
rátt náum að borða, teygja ár
okkur dálítið og fá okkur kaffi-
sopa. Menn geta ekki verið á
þeytingi át um bæ á þessum stutta
tíma.
Þá er það eitt sem már fellur
afar illa. Skoðunarkonan, þáð
er sá starfsmaður sem kannar bein,
og orma f fiskinum, er fyrst til
að breiða át sögur um fjölda
beina og orma sem finnst og
þetta skapar auðvitað kjaftagang
og álfáð manna á meðal. Skoðun-
arkonan er á hærra kaupi. Við
reynum að gera okkar besta, við
rýnum og þreifum á fiskinum, svo
að mann dreymir fisk og aftur
fisk á náttunni!
VERKALfÐSBLAÐIÐ þakkar frá-
sögnina og hvetur starfsstálkum-
ar til þess að kjása sár trán-
aðarmann á vinnustaðnum, svo sem
lögboðið er. Sár er ná hver bar-
áttuviljinn í forystu verkakvenna-
fálagsins Framsáknar, að sinna
ekki einu sinni þessu sjálfsagða
ráttindamáli fálagsmanna sinna.
En þetta kennir okkur að státtar-
fálögin verða aldrei að raunveru-
legum baráttutækjum verkéifálks
nema að það taki sjálft upp bar-
áttu fyrir þvf.

Konan hefur um langan aldur
verið káguð. Ekki aðeins sem
kvenvera heldur einnig ( með
fáum undantekningum) sem hluti
þeirrar státtar sem hán tilheyr-
ir. Vinnandi alþýða landsins
telur stærstan hluta þjáðarinncir,
þar af konur liðlega helming ef
heimavinnandi hásmæður em með-
taldar.
Takmark framsækinna afla er
að binda endi á þessa tvöföldu
kágun. En aðalvandamálið er að
finna hina ráttu leið fyrir
baráttu kvenna svo árangur náist.
f allri baráttu verður að
leita að rátum meinsins. Höfuð-
þunganum verður að beina að
grundvallaratriðum tvöfaldrar
kágunnar.
Flestar konur hafa a.m.k.
þrfþætta áþjánarstöðu f fs-
lensku þjáðfáLagi:
í fyrsta lagi sem hásmæður
og uppalendur bama - þ.e. að-
ilar sem hláa að og endumýja
vinnuafl sem borgamir kaupa.
f öðm lagi sem varavinnu-
afl. Þ.e. það vinnuafl sem auð-
valdið getur lokkað að atvinnu-
tækjunum á uppgangstímum og sent
heim þegar aftur kreppir að.
í þriðja lagi sem láglauna-
hápur við tilgreind "kvenmanns-
störf".
Augljáslega stafar ekkert af
þessu af "ofrfki karla" - heldur
einkaeign atvinnurekenda á at-
vinnutækjun.um, þjáðfálagsvöldum
þeirra og gráðasákn. Auk þess
mætti vera ljást að ef auðvaldið
- atvinnurekendur og rfkisstjám
þeirra - afnæmi þessa stöðu
kvenna stæði það ekki deginum
lengur.
Grundvöllur kágunarinnar,
margumrædd forsenda þjáningar-
innar, er því auðvaldið. Þar er
höfuðandstæðinginn að finna.
Það allra fyrsta sem ber að
gera til að vinna bug á kágun-
inni er að mynda sjálfstæða
kvennahreyfingu með baráttulínu
sem miðast við hagsmuni verka-
kvenna og vinnandi alþýðu.
Ná spyrja eflaust margir
hversvegna beri að miða barátt-
una við hagsmuni verkakvcnna og
vinnandi alþýðu sárstaklega, en
ekkL við hagsmuni kvenna yfir
höfuð? á nokkuð að vera að blanda
hagsmunum karla inni f þetta?
Ná er svo að vinnandi alþýða
og sárstaklega verkalýðurinn
(karlar og konur) eiga í stöð—
ugri baráttu, pálitfskri og
efnalegri við sama vald sem
treystir og lifir á tvöfaldri
undirokun konunnar. Baráttu-
lfnan f kvennahreyfingunni getur
ekki annað en tekið mið af
státtabaráttunni, þar sem and-
stæðingur hennar er öllu verka—
fálki sameiginlegur.
Verkefni þessarar kvenna-
hreyfingar verður þvf að vera:
- að fylkja saman öllum kon-
um sem unnt er að ná saman til
baráttu fyrir brýnum hagsmuna-
máliun og framsækinni fræðslu
- gagn nefndri áþjánarstöðu.
- að fylkja til baráttu með
vinnandi alþýðu f státtabarátt-
unni.
Öll framsækin barátta fyrir
afmörkuðum baráttumálum fer leið
samfylkLngarinnar. Hán verður að
taka mið af vitundarstiginu
almennt og þekkingu fjöldans,
og því hvar ávininum er skeinu-
hættast við náverandi aðstæður
- nefnilega að hráflað verði við
áðumefndri áþjánarstöðu.
Eins og allir vita er til
kvennahreyfing á fslandi. Rauð-
sokkahreyfingin. Hitt vita aðeins
þeir sem reynt hafa að starf
hennar er f algerum álestri.L.
- skipulag nær ekkert, engin
venjuleg stjám, ekkert meiri-
hlutavald varðandi daglegar á-
kvarðanir og enginn ber ábyrgð
á neinu.
- markmiðið er áráðið, stefnu-
skrá engin utan ráðstefnusamþykkt-
ir, starfsaðferð áráðin og mýgrát-
ur álíkra strauma.
- samtökin em bundin Reykja—
vfk eftir margra ára starf.
- regluleg starfsemi er engin,
hvorki inná við ná átávið, að
heitið getur.
Rauðsokkahreyfingin hefur
ekkL leyst það verkefni að smfða
baráttusamfylkingu kvenna. Hennar
er þvf þörf eftir sem áður. Og
baráttusamfylkingin verður ekki
til nema unnið verði gegn ofan-
nefndum atriðum og tekin upp nf
og andstæð vinnubrögð.
Byltingarsinnuð kvennahreyfing
er ekki á dagskrá á íslandi ná,
heldur baráttusamfylkmg kvenna
er skipuleggur sem flestar konur
til baráttu gegn hverskonar kág-
un og mismunum kvenna með auð-
valdið að höfuðávini.