Verkalýðsblaðið - 19.04.1977, Blaðsíða 8

Malgagn EIK(m-l) Gerist askrifendur
Abyrgðarmaður: Albert Einarsson
LAUGAVEGI 178, 2. HÆÐ
POSTHðLF 5186, REYKJAVÍK
'SIMI 84210 - 35904
Stuðningsáskrift: kr. 2500 Arsáskrift: kr. 1500
Hálfársáskrift: kr. 800
Áskrift greiðist a glro!2200
1. maí er mörgum gjamt að
. líta til baka yfir sögu verka-
lýðshreyfingarinnar. Öllum má
ljást vera, að hán má muna sinn
fífil fegurrijí áratugi hefur
baráttustaða og lífskjör verka-
fðlks ekki verið verri. Samtök- |
um verkafálks hefur hnignað sí-
fellt meir og meir: stærsti hluti
verkalýðsforyAtunnar er uppkeypt-
ur af auðvaldinu, htín á sæti f
stjámum fyrirtækja og embættis-
kerfi. Státtasamvinnuforystan,
ásamt flokkum hennar, Alþýðu-
bandalaginu og Alþjfðuflokknum,
er stærsta hindrunin f vegi
faglegrar og pálitfskrar baráttu j
verkalýðs, Verkafálk verður að
heyja markvissa og vægðarlausa
baráttu gegn stéttas amvinnunni
og þar kemur engin sáttffsi til
greina.
Horfumar á kjarabátum f
yfirstandandi kjarasamningum
em slæmar. Kemur þar margt til,
1. ASl-forystunni hefur tekist
að ná undir sig samningsvaldi
flestra státtarfálaga, án þess
að það hafi verið borið undir
fHaj ;smenn hinna einstöku státt-
arfi
ALLSHERJARVERKFÖLL UNDANFARIN
SR HAFA reynst gagnlítil BARáTTU
ABFERÐ FYRIR VERKALÍDINN. ÞAU
HAFA VERIÐ BOÐUÐ MEÐ LÖNGUM FYR-
IRVARA OG ATVINNUREKENDUR HAFA
GETAÐ BÖID SIG RÆKILEGA UNDIR
ÞAU. VERKFÖLLIN HAFA ÞVl OFT
á TÍDUM BITNAD MEST á VERKA-
FdLKINU SjáLFU OG DREPIÐ NIDUR
BARáTTUKJARK ÞESS.
I 1. MAl-áVARPI EIK(m-l) ER
BENT á LEIÐ KEÐJUVERKFALLANNA
SEM VÆNLEGA LEIÐ TIL SIGURS,
EF VERKALÍÐURINN BERST SAMEIN-
AÐUR á GRUNDVELLI STÉTTABAR-
áTTUNNAR. BARáTTA GEGN STÉTTA-
SAMVINNU ASl ER FORSENDA FYRIR
SIGRI í KJ A RABA RáTTUNN11
Ný verkfalls
tHhögun
nauðsynleg
1. MAÍ AVARP EIK(m-l)
Líifiiii.
2. Verkfallsstaðan er slæm á
þessum tíma. Vetrarvertíð er
að Ijáka og atvinnumöguleikar
dragast saman, auk þess sem mik-
ill f jöldi skálafállcs kemur át
á vinnumarkaðinn.
3. Vinnu"veitenda"sambandið
og Vinnumálasamband Samvinnufál-
aganna sjá einmitt þessa stöðu
og hafna öllum kauphækkunum,
krefjast lengingar vinnuvikunnar
og skertra veikindabáta. Kaup-
"hækkanir" eigi að koma f formi
hliðarráðstafana af hálfu rfk-
isvaldsins.
Verkafálk verður að bregðast
rátt við þessum aðstæðum. Samn-
ingar í höndum ASÍ-forkálfanna
þýða áframhaldandi hnignun kaup-
máttar. Eftir samningana 1974
sagði ASÍ-forystan að þetta væru
verðbðlgusamningar. 1975 sagði
Bjöm Jánsson að fáLk yrði að
varast að taka of stðran bita
af kökunni aftur, þegar um það
eitt var að ræða að vinna aftur
þann kaupmátt sem tekinn hafði
verið af verkafálki. Þvf verð-
ur að krefjast þess að það verði
þegar í stað borið undir atkvæði
í verkalýðsfáLögunum, hvort samn-
ingsumboðið eigi að haldast hjá
hverju fálagi, eins og lög mæla
fyrir um, eða hvort ASf á að
fá það í hendur. Þetta hefur
enn ekki verið gert.
Fullar vfsitölubætur á launl
f öðru lagi má verkafáLk ekki
ljá máls á lægri kaupkröfu en 110
þás. kr. á mánuði fyrir dagvinnu.
(lOO þás. kr. krafan í návember
þýðir um 110 þás. ná).
Önnur áfrávfkjanleg krafa er
fullar vfsitölubætur á laun, sem
verði greiddar mánaðarlega miðað
við hækkun framfærslukostnaðar.
Til að ná þesstun markmiðum, verð-
ur að finna leið sem veldur verka-
fálki sem minnstum básif jum, en
kemur harkalega niður á atvinnu-
rekendum. Þveröfug áhrif hafa
haft þau allsherjarverkföll sem
verið hafa undanfarin ár. At-
vinnurekendum hefur verið til—
kynnt lun þau með gáðum fyrir-
vara, þannig að þeir hafa getað
undirbáið sig og yfirleitt hafa
svo allir lagt niður vinnu sam-
tímis.
Svokölluð keðjuverkföll eru
augljáslega árangursrfkari, auk
þess sem þau koma ekki nándar
nærri eins hart niður á verka-
fálki og allsherjarverkföllin.
í gráfum dráttum má segja að
framkvæmd þeirra sá eftirfarandi:
Aðeins fáir starfshápar leggja
niður vinnu f einu, helst þeir
sem stöðva sem allra mest af
framleiðslunni. Eftir nokkum
tfma geta aðrir starfshápar
farið í verkfall, hinir hætt,
en þá þannig að stöðvun fram-
leiðslunnar haldi að mestu áfram.
Þegar svona stendur, er mikilvægt
að sá hluti verkalýðs, sem ekki
er í verkfalli, styðji hinn hlut-
ann efnahagslega og siðferðilega.
En þess er vert að minnast,
að verkal^ðsforystan gengst
aldrei fyrir þessari baráttuað-
ferð. Vegna efnahagslegra og
pálitfskra tengsla við auðstátt-
ina og ríkisvald hennar, hafa
státtasamvinnupáfarnir ásköp
takmarkaðan áhuga á því að verka-
fálk nái Luntalsverðum árangri f
baráttu sinni.
Gegn öllum fiskveiðisamninguml
Annað höfuðbaráttumál verka-
lýðs og annarrar alþýðu, er vemd-
un efnahags-og pálitfsks sjálf-
stæðis þjáðarinnar. Hefur land-
helgisbaráttuna þar borið hæst og
höfuðkjörorð hennar hafa verið:
Gegn allri rányrkjul Vegna inn-
byrðis átaka innan Efnahagsbanda-
lags Evrápu (EBE) hefur verið
fremur hljátt um kröfur af þess
hálfu til fiskveiðiheimilda hár.
En ná er loks kornih hreyfing á
málið á ný og væntanlegur sendi-
maður bandalagsins hingað til
lands. Enginn skyldi efa samn-
ingsvilja ísl. einokunarauðvalds-
ins við EBE. Það er reiðubáið
til þess að selja rátt til r&i-
yrkju á fslandsmiðum, gegn við-
skiptaívilnunum í EBE-löndunum.
Auk þess sem brýnt er að herða
að mun baráttu gegn rányrkju af
völdum Isl. átgerðarjöfra, ber
brýna nauðsyn til að -herða bar-
áttuna gegn samningum um fisk—
veiðiheimildir til handa erlend-
um aðilum.
Byggjum kommánistaflokkl
En hverjar em orsakir þessa
slæma ástands f hreyfingu verka-
lýðsins? Þarf það að vera svona
og hefur svo verið undanfama ára-
tugi? Orsakanna er fyrst og
fremst að leita til svika hinnar
pálitfsku og faglegu forystu við
hagsmuni vinnandi alþýðu. K ár-
unum 1930-38 gegndi Kommiínista-
flokkur íslands þessu forystu-
hlutverki og starfaði með hags-
muni verkalýðs að leiðarljási í
öllum höfuðatriðum. En menn sem
lögðu meira kapp á að beina bar-
áttu verkaljfðsins í farveg þing-
salakarpsins náðu yfirhöndinni f
flokknum og tákst að fá flokkinn
lagðan niður 1938J K rástum hans
var Sásíalistaflokkurinn stofn-
aður og sfðar Alþfðubandalagið
og ná stefnir allt að þvf að
það sameinist Alþýðuflokknum á
einn eða annan hátt. Svo glæst
er saga státtasamvinnunnar á ís-
landi sfðustu áratugil
Einingarsamtök kommánista
(m-1) hafa sett sár það markmið
að taka upp merki það sem fáll
með Kommánistaflokknum gamla
1938. Þetta starf er unnið f
andstöðu við alla aðra flokka og
samtök j fslandiT Baráttan fyrir
uppbyggingu forystuaflsins -
raunverulegs verkalýðsflokks —
skiptir höfuðmáli f dag, enda
er þörfin á forystuaflinu brfn,
jafn slæmt og faglegt og páli-
tískt ástand f verkalýðshreyf-
ingunni ná er.
Verkafálk, verkalýðssinnarJ
Takið þátt f uppbyggingarstarfi
Einingarsamtaka kommánista (m-1).
Byggjum kommánistaflokkj
Undanfarið hefur verið mikil
umræða um mengun frá álverinu,
öryggismíL og hættuna á atvinnu-
sjákdámum. Það er engin til-
viljun að þessi umræða fer af
stað í dag: Verkamenn f álver-
inu hafa háð harða baráttu á
þessum sviðum. Ná er um að
gera að fylgja þessari um-
ræðu á eftir með kröfum um ár-
bætur straxl VERKALÍÐSBLADID
hafði samband við verkamenn
f álverinu, og byggir eftir-
farandi. grein á upplýsingum
sem þeir látu f tá.
Mengun og atvinnusjákdámar
Það er ekkert leyndarmál
að nokkur fjöldi verkamanna
hjá álverinu hefur beðið var-
anlegt tján á heilsu sinni af
vinnu þar. Iæknar og yfirvöld
hafa þráast við að viðurkenna
að svo sá, heldur sett fram
þá kostulegu kenningu að til
sáu tvær manngerðir: þeir sem
þola að vinna f álverum, og
þeir sem þola það ekkil Verka-
menn vilja skilgreina atvinnu-
sjákdám þannig, að ef rekja
megi sjákdám beint eða ábeint
til atvinnu manna, hvort sem
er til eðlis vinnimnar, til-
högunar hennar eða aðbánaðar
á vinnustað, sá það atvinnu-
sjákdámur.
Margir, sem samkvæmt lækn-
isskoðim hjá ISAL voru stáL-
hraustir er þeir háfu störf,
hafa haeft vegna öndunarkvilla,
magnleysis og slens sem þeir
telja að rekja megi til meng-
unarinnar. áLverið hefur
virt kröfu verkamanna xun betri
aðbánaö að engu, en "lofað"
sár vinveittu ríkisvaldi
"að liraða árbátum eftir megni".
Verkamenn hjá ISAL hafa oft
hátað vinnustöðvunum og
öðrum aðgerðum ef ekki verði
settar upp fullnægj andi meng-
unarvamir, og það er að renna
upp fyrir mönnum að ástæða
V

át-"
:‘7' í !$
þess að fyrirtækið þverskall-
aStí við er sá, að markmiðið
er að ná hámarksgráða og það
krefst þess að heilsu verka—■
manna er fámað frekar en að
koma upp kostnaðarsömum
mengunarvömum.
ÖryggismáL
áLverinu er mjög hampað
á opinberum vettvangi vegna
fyrirbyggj andi aðgerða til að
koma f veg fyrir slys. Þar er
talað vim "öryggisfulltráa, ör-
yggiskeppni^og öryggisnámskeið"
og sfðan em svo dregnar fram
tölur sem "sanna" að slysa-
tfðnin er ekki mikil miðað við
unnar vinnustundir. En "ör-
yggis"blaðrið er bara til að
kasta ryki f augu fálks.
Staðreyndin er sá, að tækja-
bánaður álversins er lálegur
og vinnuaðstaða oft bæði erf-
ið og hættuleg. Bremsulausir
lyftarar,ljáslausar dráttar-
válar, tæki sem leka olfu og
eru á annan hátt í háLfgerðum
lamasessi er sá raunveruleikL
sem verkamenn í áLverinu báa
við. Vinnan f kerskáLa og
steypuskála felst f þvf að
meðhöndla bráðinn' inálm, og
það má lftiö bera át af svo að
liggi við stárslysi. Þegar
ofaná lálegan tækjaskort
bætist myrkur, ryk og bleyta
á gálfum er ljást að allt tal
um "öryggismáL f gáðu lagi"
er bull. Enda er það svo, að
slysatíðnin er mjög há. Þær
tölur sem álverið hefur eru
miðaðar við alla starfsmenn
fyrirtækisins, þ.á.m. yfirmenn
sem alls ekki vinna framleiðslu-
störf heldur gera aldrei neitt
hættulegra en að ydda blýanta,
og auk þess taka skfrslur áL-
versins aðeins til slysa sem
valda 3ja daga fjarveru eða
meira.
Næstum öll slys verða hjá
þeim sem vinna f kerskáLa,
steypuskáLa, kersmiðju og
skautsmiðju, og væri tekin
áttekt á slysum á þessum vinnu-
stöðum miðað við unnar vinnu-
stundir yrði myndin dálftið
öðru Vfsi en sá sem opinber-
lega er básÆtuð í dag.
Komandi samningar - árbætur
Það hefur verið föst venja
hjá álverinu að reka upp rama-
kvein fyrir samninga. og tala
um hve sölutregða á áli sá
mikil og hve greiðslustaða
fyrirtækisins sá slæm. Enda
er það svo að samkvæmt opin-
berum tölum hefur álverið
næstum öll >ár frá þvf það
háf starfssemi sfna verið
rekið með tapi. Þá var báist
við einhverjum gráða á sfð-
asta ári, en það getur verið
vegna þess að það var hlaup-
ár, og þvf hafi náðst sá
framleiðsla sem ráði bagga-
muninnj Allavega er það hlá-
legt að fyrirtæki sem hefur
tugmilljánaveltu f framleiðslu
á sálarhring skuli geta gefið
upp gráða upp á lo milljánir
eins og áLverið gerði árið
1974. En markmið álversins
með harmtölunum er tvfþætt:
Annarsvegar að losna við að
greiða hærra rafmagnsverð
og hinsvegar að losna við að
þurfa að setja upp kostnaðar-
saman öryggisbánað og bæta
kjör starfsmanna. 1974,
þegar gráði álversins var
lo milljánir, var áætlaður
uppsetningarkostnaður full-
kominna hreinsitækja um I800
miljánir krána. Með sama gráða
tæki það I80 ár að borga hreins-
itækinl
árbætur á vinnuaðstöðu hafa
alltaf af háLfu álversins
verið teknar upp á samninga-
fundum þegar ræða hefur átt
kaup og kjör. Þannig hafa
öryggismál verið gerð að
samningaatriði. Þetta er öf-
ug þráun sem verkamenn f ál-
verinu eru staðráðnir f að
snáa við. f komaiLdi samning-
um ætla þeir að leggja fram
kröfu um styttingu vinnuvik-
unnar. Þá ætla þeir að
krefjast verulegrar hækkunnar
launa og vaktaálags. Vakta-
vinnumenn vinna 75% sinnai'
vinnu í nætur- og helgidaga-
vinnu, en fyrir utan 36.2
% vaktaálag og ferðapeninga
hafa þeir aðeins um 95.000
kr. í mánaðarlaun. Þrátt
fyrir "lálega afkomu atvinnu-
veganna" og "hallrekstur" ál-
versins eru verkamenn hjá
ISAL ákveðnir f að sækja
kröfur sfnar til sigurs.
"Verkalfðsstáttin hefur beð-
ið alltof marga ásigra sfð-
ustu ár og áratugi" sögðu
heimildamenn VERKALÍÐSBLAÐS-
INS f áLverinu "það er kominn
tfmi til að læra að sigra".
*