Stúdentablaðið - 01.12.1980, Blaðsíða 2

2
Hreinn Hákonarson.
Framboðsræða flutt 22. okt.
á kjörfundi til 1. des. nefndar

Góöir fundarmenn!
Alþýðumenning og alþýöu-
menntun eru nátengd hugtök. An
alþýöumenningar er engin al-
þýöumenntun — án alþýöumenn-
tunar er engin alþýöumenning.
Viö vinstrimenn ætlum okkur
aö gera úttekt á þessu hvoru-
tveggja n.k. 1. des ef viö fáum til
þess brautargengi.
Enga niður-
suðumenningu
Enn á ný ætla stúdentar aö
nudda sér utani alþýöuna! — slik
staöhæfing sem þessi hrýtur oft af
vörum bæöi stúdenta sjáfra og
annarra sem ekki hafa skoðaö
málið oni kjölinn. Stúdentar eru
partur af alþýðunni — þeir eru
ekki skinandi gáfnaháusar sem
ætla sér aö hafa vit fyrir einum
eöa öörum: þeir biöja um sam-
stööu — þeir vilja breytingar á
kjörum alþýöunnar — þeir finna
til meö þjökuöum verkalýö — þeir
finna til meö sjálfum sér — hve
firrt er ekki samfélagiö þegar
mannleg samúö er útlæg ger! Já,
þeir finna til meö þjökuöum
verkalýö þvi i rööum hans greina
þeir feður sina, mæöur, ömmur
og afa og sjálfa sig. Fólk sem
stritaöi og drapst — fólk sem
svait — kúgaöir launþegar á leiö
til vinnu sinnar. Og þó stúdentar
séu nú um stund i hakkavél
borgarastéttarinnar meira og
minna firrtir þá sjá þeir smugu
(sem I raun er miklu meira en
smuga) útúr vitfirringu hins
kapitaliska þjóöfélags og þeir
hrópa: Viö viljum alþýöuháskóla
þar sem hver kennsiustund hefst
á þessari frumstaöhæfingu: þaö
þarf aö breyta skipulaginu! Viö
viljum alþýöumenningu! Viö
viljum njóta okkar eigin
menningar en ekki kapitalískrar
niöursuöumenningar stimplaöri I
bak og fyrir: treid mark og meid
in djapan.
Hvernig er alþýðumenning og
alþýðumenntun i þjóöfélagi
borgarastéttarinnar sem hefur
gengiö sé til húöar I kapítalísku
þjóöfélagi sem er komiö aö fótum
fram?
Aöur fyrr var alþýöan neydd til
aö búa i moldarkofum og loft-
lausum kjallaraholum og svelt
hún hafði vart rétt til aö lifa en
hún geröi uppreisn ge^n lúsinni
og skitnum — hún læröi aö lesa og
skrifa. En þá sem nú var haldiö
aö alþýöu manna afþreyingar-
litteratúr — smáborgaralegum
dönskum plattþýskum litteratúr
sem skrumskældi veruleikann.
Nú er alþýöan neydd og blekkt til
aö búa i steypuófreskjum og éta
franwskar og lepja þrælablóöið
kókakóla og drepast andlegum
dauöa I faðmi fjölmiöla sem falsa
veruleikann grimmilega — I
faömi fjölmiöla sem ryöjast inná
stofugólf meö þjóölygina
segjandi'. Astkæraalþýöa! Hér er
menningin $kb! sBkan koma lof-
geröarsöngvar um ranglátt þjóö-
félag — kapftallskt þjóöfélag og
þvi hampað sem velferöarþjóö-
félagi — hvflík firra i þjóöféfagi
þar sem sálarlaust silfriö
stjórnar feröinni til gfötunar!
þannig er alþýöumenningu haldiö
niðri af rikjandi auömagnsstétt.
Menning sú sem viö búum við er
fyrst og fremst menning borgara-
stéttarinnar — antimenning —■ af-
þreyingarmenning fyrir vinnulú-
inn lýö!
Alþýöan hefur ekki næöi til aö
skapa sér sina eigin menningu
(nema aö mjög takmörkuöu
leyti) I borgaralegu þjóöfélagi —
hún er dópuö meö andlausri
itroöslu „menningarfyrirtækja”
sem borgarastéttin rekur á sama
grundvelli og niðursuðuverk-
smiöjur...
Hver er sú menning sem
startar annaö slagiö t.d. fjársöfn-
unum til handa hungruöum?
Hver er sú menning sem á sök á
þvi að gæöum veraldar er mis-
skipt? Ekki er þaö alþýöumenn-
ingin! Hungraöur heimur er
skilgetiö afkvæmi kapítalískrar
menningar ins vestræna heims og
nótabene þar er fsland hlutiaf!
Menn—Menning
Hverjir skapa menninguna?
Mennirnir — mennirnir búa l
stéttskiptu þjóðfélagi þar sem
hver stétt á sér slna menningu I
raun og veru. Sú stétt sem hefur
tögl og haldir I þjóöfélaginu
hverju sinni treður sinni menn-
ingu uppá aörar stéttir bæöi til aö
upphefja sjálfa sig og til aö
græöa. í voru þjóöfélagi er þaö fúl
borgarastétt sem klinir menningu
sinni (sem i raun er antimenning)
uppá alþýöustéttina — verkalýös-
stéttina. Sjálfstæöri menningar-
sköpun alþýöustéttarinnar er
haldið niöri af forkólfum
borgaralegrar menningar s.n.
menningarvitum sem dæma um
þaö hvaö sé menning og hvaö sé
ekki menning.Viö vinstrimenn
teljum aö engan veginn sé unnt aö
gera sér grein fyrir menntun og
menntastefnu nema i samhengi
viö ríkjandi þjóöfélagsskipulag —-
markmiö þess aö athafnir.
Þannig leggjum viö áherzlu á aö
öil menntun og menntaastefna sé
pólitisk I eöli slnu.
Menntun
Ýmsir setja upp hundshaus
þegar vikiö er aö alþýöumenntun.
Bent er á aö menntaleiöir hafi
aldrei veriö fleiri en nú og þeir
séu fáir sem ekki feti einhverja
slóö menntakerfisins. Vitaskuld
er þetta rétt — en viö vinstri
menn viljum kafa dýpra oni þessi
mál og spyrjum þvi: Hvers eölis
er þessi menntun? Hverjum
þjónar hún — er þaö manninum
eöa er hún ambátt þjóöfélagsins?
Við tökum undir þaö heilshugar
aö öll sú menntun er stuðlar aö al-
hliöaþroska nemandans —
þegnsins — sé allra góöra gjalda
verö. En við spyrjum um merk-
ingu slfkra frasa sem tróna I
öllum opinberum skjölum
menntakerfisins á íslandi i dag.
Þaö þarf ekki aö kafa djúpt til að
komast aö þeirri staöreynd — aö
meginmarkmiö allrar menntunar
i þjóöfélagi nútimans — hinu
borgaralega þjóöskipulagi — er
aö efla og viöhalda rikjandi þjóö-
félagskerfi — kerfi sem við
vinstri menn teljum vera ranglátt
og meira en þaö viö teljum það
sigla hraöbyri til tortimingar á
Hfi jaröarkringlunnar — jafnt
mannsins sem skepnunnar.
Menntakerfiö gengur útfrá þvi
sem gefnu að þjóöfélagsuppbygg-
ingin sé réttlát og góö i sjálfri sér
— þaö veröur eitt þýöingarmesta
tannhjól hins borgaralega þjóð-
félags — hjól sem ýmist snýst
hratt eöa hægt — allt eftir þvi
hvaö rikjandi valdastétt hyggur.
Og kennslustofurnar i þessu
menntakerfi veröa aöeins
smækkaöar myndir af hinu
borgaralega þjóöskipulagi þar
sem kennarinn er valdiö holdi
klætt: alvaldur og allsráðandi og
duttlungafullur! Menntun veröur
ekki menntunarinnar vegna
heldur fyrir ráöastéttina. þegar
blind markaöslögmálin segja:
Hér eru of margir t.d. læknar,
fiskifræöingar og félagsfræöingar
— þá er slagbröndum skotiö fyrir
dyrastafi þessara fræöigreina:
þvi I hinu borgaralega þjóöfélagi
er menntunin I þágu borgara-
stéttarinnar — I þágu atvinnuveg-
anna! Gegn þessu snúumst viö
vinstri menn meö einurð!
Alþýðuháskólar
Viö vinstri menn tölum um al-
þýöuháskóla — og menn spyrja
hvaö er nú þaö? Alþýöuháskóli er
sá háskóli sem er öllum opinn - sá
háskóli sem tekur ekki mark á
neinum stööluðum stúdents-
prófum eöa fjölbrautarprófum —
alþýöuháskóli spyr: ertu maöur
og viltu mannast? Ef svo er þá
gakk i liö meö oss! Alþýöuháskóli
veitir fólki menntun og tækifæri
til aö komast sjálft aö raun um
hvaö lifiö sé — og hver sé til-
gangur þess veitir menntun um
uppbyggingu þjóöfélagsins — I al-
þýöuháskóla eru kennararnir
leiöbeinendur en ekki forstjórar
— þeir eru nemendur öngu siður
en þeir er leita inni alþýöuhá-
skólana til aö menntast. t alþýöu-
háskóla fara menn ekki til aö
krækja sér i forréttindi heldur til
aö nema hvernig eigi aö þjóna
fólki — manneskjum.
Menntun í
þágu alþýðu
Menntun á aö vera I þágu al-
þýöunnar — menntunin á aö vera
i okkar eigin þágu — i þágu meö-
bræöra okkar hvar sem þeir eru!
Menntunin er tæki i höndum
okkar til aö greina stööu okkar i
þjóöfélaginu, gagnvart mönnum
og Guöi. Alþýöumenntunin sviptir
blekkingardulu hins kapitalíska
þjóöfélags burt og þaö stendur
eftir berstripaö og dæmt — dæmt
sem mannfjandsamlegt Guöi litt
þóknanlegt— Þökk fyrir áheyrn-
inga!
Kjósum x—B!
„Menntim — trade mark og meid in djapan?”