Stúdentablaðið - 01.12.1980, Blaðsíða 7

1. des. blaðið
7
slnu. (Og auðvitaö skil ég enn minna en I
upphafi.) Stundum velti ég fyrir mér
spurningunni „Hvað er menning?” Ein-
faldasta lausnin er auðvitað að lesa svar
orðabókar Menningarsjóös enn einu sinni.
En það nægir mér einhvern veginn ekki.
Stundum spjöllum við kunningjarnir um
þetta margnefnda hugtak, og verðum
ýmist svo óendanlega gáfuð að Gáfu-
mannafélagiö gæfi stórar fúlgur til þess
aðfá að sitja eina kvöldstund með okkur.
Nú eöa hitt aö heimska okkar, hlátur og
allt aö þvl gáfumannafyrirlitningin verö-
ur svo algjör að apamir I Sædýrasafninu
myndu fúlsa við sllku siðleysi'
„Verkmenntun þykir ófin”
— Kvöld eitt sat ég að spjalli við Jón
Kristmannsson verkstjóra og talið barst
að menntun og menningu. Jón hefur veriö
virkur félagi i Karlakór tsafjarðar og
Sunnukórnum lengi. Hann hefur unun af
þvi að sjá leikrit hvort heldur er hjá
áhugaleikfélagi eöa atvinnuleikfélögum.
Hannsegist gera nákvæmlega sömu kröf-
ur til áhugaleikara og atvinnuleikara. En
hann fyrirgefur siður atvinnufólki ef þvl
bregst bogalistin. „Þegar maöur starfar I
kór, er ekkert tillit tekið til þess hvort þú
hefur staöiö I strangri vinnu frá því eld-
snemma um morguninn og fram að
kvöldmat. A æfingu skaltu mæta á réttum
tlma kvöldeftirkvöld hvernig sem þú ert
fyrirkallaður. Stjórnandinn má aldrei
slaka á kröfunum. Þar eru geröar
hundrað prósent kröfur, hvort árangur
verði alltaf sem erfiði já,... við skulum
vona það, ef maður gerir sitt besta eru
likurnar meiri” Þetta sama gildir um alla
aðra menningarstarfsemi.
Jón gerir stundum góðlátlegt grin að
svokölluðum sérfræöingum i ýmsum
starfsgreinum. Hann hefur ekki stimpl-
aða pappira úr neinum háskóla en hefur
veriðaðalverkstjóri i 21 ár hjá Ishúsfélagi
Isfirðinga sem oft er talið best rekna
frystihús landsins. Þegar ég spurði hann
hvort einhver meining lægi að baki orða
hans um „sérfræöingana” sagði hann:
„Já, manni finnst að starfsþekking og
starfsreynsla sé næsta litils metin. Það
hefurof oft komiö fyrir að menn nýkomn-
ir úr skóla, nátturlega meö alla páppíra i
lagi, séu látnir ganga inn I störf manna
sem hafa margra ára reynslu. Sá skóla-
læröi rýkur strax upp i launum þó alllr
sjái að verkleg kunnátta hans og hrein-
lega hæfni til starfsins sé I algjöru lág-
marki. Það sem er nú ef til vill verst við
þetta allt saman er þaö hve óftrú manna á
prófum og pappirum ágerist. Verkmennt-
un þykir ófin. Tökum til dæmis hvernig
atvinnuauglýsingar eru orðaðar I dag, þar
er tíundað að þessi og hin próf séu nauö-
synleg en i örfáum tilfellum er taliö æski-
legt að viökomandi hafi reynslu i starf-
inu.”
Og Jón heldur áfram kiminn á svip: —
„Nei væna min, Þaö er ekkert til sem
heitir fyrsta flokks menning eöa annars
flokks, frekar en fyrsta flokks menntun.
Ef menntun og menning eru ekki til góðs
fyrir land og þjóö er það ómenning.”
Græni liturinn i vinstra
horninu á mynd nr. 15 minnir
óneitanlega á zxlmnghta.
Fyrir nokkrum árum var það gjörsam-
lega útilokaö fyrir mig að skilja fræð-
ingana sem brauðfæddu sig og sina m.a.
meö þvi að skrifa listagagnrýni I dagblöö-
in. Annaö hvort var menntun þeirra svo
ofboösleg eða menning þeirra svo útlensk
aö venjulegri konu vestan af fjörðum var
ofraun að botna i fróöleiknum. Ég reyndi
meira að segja einu sinni að lesa mynd-
listargagnrýni afturábak. I dag hefur
þetta að sönnu breyst til batnaðar — ég
kemstyfirleitt klakklaust fram úr leik- og
tónlistargagnrýni, oftast er ég einhverju
nær um þær bækur sem fjallaö er um en
myndlistargreinarnar eru mér ennþá tor-
færulestur. Þá getég ekki stillt mig um að
nefna „fundartóninn”, — þennan lands-
föðurlega hrokatón sem gerir það að
verkum aö maöur óskar þess stundum að
maður heföi ekki yfirgefið frystihúsið sitt
fyrir vestan til þess að sitja þessa fundi og
verða meðvitaöri og menningarlegri sem
pólitikus eða ietthvaö þaöan af verra.
Elísabet Þorgeirsdóttir i frystihúsinu
„að vera meira maður”
— Eöa finnst ykkur ekki mikið veraá
þegar ung framfarasinnuö vinkona min,
Elisabet Þorgeirsdótir telur sig geta fariö
I allt að þvi manngreinaralit, að vfsu ekki
endilega neikvætt, þegar rætt er um þétt-
býlinga og þunnbýlinga. Hún segir: „Þeg
ar ég tala um menningu á ég við það „að
vera maður” þar sem menntun þýöir „að
vera meiramaður”.
Ég var I Háskólanum og siðar i lista-
skóla og kynntist ýmsu fólki I Reykjavik
sem fékkst bæði við menntun og menn-
ingu. Ég held ég megi segja að þau við-
horf sem mest bar á, þ.e.a.s. það sem fólk
þorðiaðlátauppskátt, áttu þaðsammerkt
aö fjarlægjast upphaflegt markmið
menntunar. Þaö er einhver sýndar-
mennska rikjandi og innantómt orða-
gljáfur sem ræöur ferðinni. Það er eins og
það vanti sálina og ja, ég vildi bara segja
góövildina i það allt saman. Þvi ef aö
óvild og afskiptaleysi ráða ferðinni getur
varla verl farið. Er ekki oröið gáfa tengt
gæfu o..s.frv.?
Einhverra hluta vegna liöur mér betur
fyrir vestan. Uppruninn skiptir auðvitað
máli, mér fannst ég aldrei almennilega
eiga heima I Reykjavik. Ég held aö það sé
staöreyndogað hún skipti þó nokkru máli
aö kynslóö sem alið hefur allan sinn aldur
'i borg, öölast ósjálfrátt annars konar lifs-
viðhorf, — það vantar viss tengsl viö eitt-
hvað upprunalegt. Þaö er ekki þar með
sagt að úti á landi sé ekkert nema menn-
ing vegna þess. Munurinn erhins vegar sá
aðoft myndast nánari tengsl milli manna
vegna þess að þar skiptir hver einstakl-
ingur meira máli. Ég nefni sem dæmi
þessi 72 áhugaleikfélög sem starfandi eru
á landsbyggðinni. Ég tel að einn aöal drif-
kraftur þeirra sé ánægjan sem fólk hefur
af þvi aö koma saman og vinna saman.
Þar gildir það gamla „maður er manns
gaman” og þar er metin hin sanna mennt-
un umfram prófamenntunina.”
Er það ekki raunalegt?
— Idager fullveldisdagur tslendinga 1.
desember 1980.
Er það ekki raunalegt að Glámur dags-
ins i dag sé ef til vill hroki, sýndar-
mennska og allt að þvl villimennska? Þó
óttumst viö hann ekki:::
Er það ekki raunalegt að ef til vill höf-
um við eitt af okkur flest það sem prýddi
okkur mest sem manneskjur?
Er það ekki raunalegt aö nú þurfi aum-
ingja dómsmálaráðherrann okkar að leita
dauöaleit áð bókinni sem i stendur að
heimilislausum manni sé velkomiö að
dveljast meöal okkar. Einu sinni þurfti
aðeins hjartarúm. Þó er okkur ekki alls
varnað, við höfum nóg hjartarúm fyrir
eitt stykki her.
Er það ekki raunalegt að ef til vill get-
um við Idagsvaraöspurningunni „Höfum
við gengið til góös, götuna fram eftir
veg?” með oröinu nei?
Og viö felum ekki lengur blóöi litaðar
neglur okkar?
Greinarhöfundur við vinnu I Frystihúsinu
„Hefur menntun gert okkur vélrœn?”