Vikan - 03.04.1952, Síða 4

.jCMtttMtiiitititfitiimniiitiiimiiiMiittfiiiiiitittittittiitttiftttitmmitimitttii
4
VIKAN, nr. 14, 1952
I baðherbergi í Brazilíu.
Eftir IRMA LABASTILLE.
IRMA LABASTILLE hefur árum saman ferð-
ast um Suður-Ameríku, sem fréttaritari
ýmissa blaða og tímarita. Þetta atvik, sem hún
lýsir í þessari grein (hún nefnir ekki rétt nöfn
af augljósum ástæðum), var þáttur í uppreisn,
sem í raun og veru tók ekki enda, fyrr en forseti
af flokki, sem Mestizar (maður, sem er Indíáni
í aðra aett og Spánverji i hina) fylgdu, bar sig-
ur úr býtum í baráttunni um æðstu tignarstöðu
Brazilíu.
Á bökkum Andatjarnarinnar í Suður-Brazilíu
stendur borgin Pelætas. Fáeinar steinlagðar göt-
ur, sóðalegar húsabyggingar, venjulega ein hæð
eða jafnvel tvær, og allt í kring liggja svo langt
sem augað eygir víðáttumiklar sléttur — hjarð-
mannalandið.
Ég kom til Pelætas síðdegis, óhrein og svöng
eftir að hafa setið þrjá daga samfleytt á hest-
baki og sofið þrjár nætur í fötunum undir ber-
um himni. Mér leizt vel á litla gistihúsið! Senni-
lega gat það stært sig af nokkrum svefnher-
bergjum, veitingastofu, borðstofu — og einu
baðherbergi. Senora Silva, eigandi gistihússins
vísaði mér til hins síðastnefnda. Þetta var at-
hyglisvert herbergi. I öðrum enda þess, en það
var í meira lagi rúmgott, var baðker, óvenju-
lega djúpt og langt. Gluggi var á herberginu,
stærsti gluggi, sem ég nokkurn tíma hef séð á
öllum mínum ferðalögum, í herbergi, sem fæstir
kæra sig um að hafa ekki „út af fyrir sig.“
Glugginn líktist mest sýnnigarglugga í verzl-
un og sneri út að aðalgötunni. Engin gluggahlíf
var fyrir honum, ekkert gluggatjald af neinu
tæi. Það var ekki sérlega freistandi að fara í
bað í dagsljósi.
Þá tók ég eftir dyrunum. Einhverntíma höfðu
þær átt heima annarsstaðar. Þær náðu ekki alveg
niður að gólfi, bilið var á að gizka tvö fet. Það
var ekki hægt að horfa yfir þær að ofan, en
VEIZTU
1. Hvernig getur það átt sér stað, að 6 |
hundruð miljónir manna halda af- =
mælisdag sinn hátíðlegan samdægurs? |
2. Hvað heitir hafnarborg höfuðborgar- |
innar í Chile, og hvað heitir höfuð- |
borgin sjálf ?
3. Grikkir tignuðu tvo orrustuguði, §
hverjir voru þeir? |
4. Hvenær varð Serbía sjálfstætt kon- =
ungsríki eftir að hafa verið fursta- =
dæmi, skattskylt Tyrkjum ?
5. Hvernig nærast fiðrildin?
6. Hversvegna boðar það ógæfu að hella \
niður salti ?
7. Hvaða dag vikunnar taldi gamla hjá- |
trúin happadrýgstan til giftingar?
8. Hvaða ríki er elzta lýðveldi í heimi? §
9. Hvað hét einkasystir tónskáldsins |
fræga. W. A. Mozart? i
10. Hvaða dýr er það, sem getur látizt =
vera dautt, þegar hætta steðjar að ? |
Sjá svör á bls. 14. i
neðan frá var hægt að sjá talsvert af herberg-
inu. Húnn var á hurðinni og voldugur krókur,
sem mundi vafalaust duga vel, jafnvel þó að
fallegir fætur innan frá lokkuðu. Eg leysti vanda-
málið viðvíkjandi sýningarglugganum með tveim-
ur lökum og nokkrum öryggisnælum. Ég gat því
leyft mér það óhóf að fara í bað.
Á meðan ég lét mér líða vel í þessu feikna-
stóra baðkeri, hugsaði ég um Senora Silva. Hún
var eins og húsin í Pelætas —- samanhnipruð,
ferhynd og sóðaleg. Hún var í háum, svörtum
reimuðum skóm, og holdið virtist alls ekki kom-
ast fyrir innan í þeim, vafalaust voru þetta mjög
sterklega gerðir skór, fyrst þeir þoldu alla þessa
útþenslu. Andlit hennar var kringlótt, rólyndis-
legt og sviplaust. Ekkert gaf til kynna vitsmuni,
ímyndunarafl, þennan neista, sem ef til vill væri
listagáfa. Og samt fékk hún sitt tækifæri, sem
hún greip glæsilega, en féll síðan í sama farið
aftur.
Og nú er röðin komin að Azevedo. Hann var
merkur maður þá í Suður-Brazilíu. 1 fljótu bragði
virtist hann vera einn af þessum fínu, lýtalaust
klæddu herramönnum, en við nánari athugun
sást undir fáguðu yfirbragði hinn fíni, háli,
skrautgjarni stjórnmálamaður, spilltur og fyrir-
litlegur í öllum sínum gerðum.
Mér var bent á hann fyrsta kvöldið hjá Senora
Silva. Það var einkennilegt, en mér datt einmitt
í hug, að samskonar maður og hann hefði rykkt.
í krókinn fyrir baðherbergishurðinni. Hann sat
þannig, að bak hans sneri að veggnum, nálægt
opnum glugga, augu hans voru hvarflandi, og
hann hafði gát á öllu og öllum. Mér var sagt,
að Mestiza-hjarðmennirnir, sem gættu hjarða
sinna á sléttunum hötuðu hann ákaft. Yfirráð
hans sem stjómmálamanns þar á staðnum voru
studd af jarðeigendum lágaðalsins, og þau höfðu
nú varað of lengi. Og hann hafði miskunnarlaust
gengið á hlut Mestíza-hjarðmannanna og rýrt
möguleika þeirra til sæmilegrar lífsafkoniu.
Hann hafði einokun á einni mikilvægustu fram-
leiðslu Suður-Brazilíu — sólþurrkuðu nautakjöti.
Hann beitti hvaða aðferðum, sem vera skyldi til
að þyngja pyngju sína, og hann studdi alla við-
leitni hinna miklu jarðeigenda í því að berja
niður allar tilraunir Mestíza-hjarðmannanna til
að fá hækkun á mánaðarlaunum sínum sem voru
á að gizka 20 dollarar.
Mestíza-hjarðmennirnir sóttust eftir lífi Aze-
vedos. Það þyrfti aðeins eitt óþokkabragð enn,
og þeir mundu gera út af við hann. Ég skalf við
tilhugsunina, því að ég þekkti miskunnarleysi
Mestíza-hjarðmannanna. Þeir eru góðir, jafnvel
blíðir við skepnurnar sínar, en í bardaga eru þeir
ekkert lamb að leika sér við. Einn þeirra kom
inn í veitingastofuna þetta kvöld. Azevedo fór
skömmu síðar, hann var næstum því of kæru-
leysislegur, þegar hann skiptist á nokkrum orð-
um við Senora Silva í kveðju skyni.
Þetta var á þirðjudegi. Azevedo kom ekki inn
í veitingastofuna það, sem eftir var vikunnar.
Við og við sá ég hann þjóta framhjá í glæsilegu
bifreiðinni, sem hann átti, og mér skildist brátt,
að öðru hvoru eyddi hann nóttunni á gistihús-
inu til þess að ganga á snið við ofsóknarmenn
sína. Pelætas var hljóð — um of. Þetta var logn-
ið á undan storminum. Byltingin var í bígerð.
Sunnudagsmorgunn rann upp. Borgin lá í móki.
Ég hvíldi í rúminu og var varla vöknuð. Allt í
einu skynjaði ég milli svefns og vöku hljóð, sem
lét mér kunnuglega í eyrum —- fjarlægan hófa-
dyn, greinilega var mikill flokkur manna á ferð.
Azevedo, sofandi í húsi sínu neðar við götuna,
mundi vakna við þetta og vita, að nú var hans
síðasta stund upp runnin. Undankoma var engin.
Mannlýsing úr íslenzku fornriti:
„.........hét sonur þeirra. Hann var
mikill maður vexti og sterkur, ódæll og
uppivöðslumikill, var brátt í flutningum
milli Stranda og norðursveita, gervilegur
maður og gerist rammur að afli.“
Hver er þetta og hvar stendur lýsingin ?
Svar á bls. 14.
Þeir mundu leita í hverjum krók og kima borg-
arinnar. Og slétturnar — engin tré á margra
mílna svæði — víðáttumiklar og gróðurlausar
skýldu engum flóttamanni. Enginn hestur gat
riðið af sér Mestiza hjarðmennina i söðlinum;
enginn vagn komst yfir grýttar, illfærar slétt-
urnar. Hófatakið nálgaðist.
Skyndilega heyrðist hratt fótatak upp stig-
ann, einhver hvíslaði másandi í lágum hljóðum.
Ég opnaði hurðina i hendingskasti. Þarna var
Azevedo, náttföt hans voru í göndli utan um
hann, olíusmurt hárið var klest, andlitsdrættir
hans voru stirnaðir af skelfingu. Við hlið hans
var Senora Silva í háum, reimuðum skóm að
venju, róleg þrátt fyrir flýtinn. Hún líktist helzt
hænu, sem tók hræddan unga undir sinn vernd-
arvæng. Ég heyrði hana segja: ,,Baðkerið.“ Bað-
herbergisdyrnar lokuðust á hæla þeim, og krók-
urinn small í lykkjuna.
Eftir andartak komu Mestíza-hjarðmennirnir
inn í gistihúsið. Það skipti engum togum, þeir
æddu upp stigann inn i herbergið mitt, inn í
hvert einasta he/bergi, opnuðu skápa, gægðust
undir ábreiðurnar í rúmunum — leituðu I æsingi
að Azevedo.
Síðast sneru þeir sér að baðherberginu. Þeir
urðu að fá að vita, hvort eitthvað var á seyði
þar inni. Þeir gægðust undir dyrnar. Háir, reim-
aðir skór Senora Silva og bómullarsokkar, blöstu
við þeim. Bersýnilega mundi hún taka hart á
þvi, ef hún væri ónáðuð á svo friðhelgum stað.
Mestíza-hjarðmenhirþir börðu ekki á lokaðar
ayrnar. Þeir hikuðu í óvissu, snerust síðan á hæli
og þustu niður stigann, í mesta flýti til að vinna
upp þann tíma, sem þeir höfðu misst við bað-
herbergisdyrnar.
Azevedo lifir enn. En ekki í Pelætas. Og Senora
Silva eignaðist brátt spánnýtt gistihús.
Lyvia Lee, 3% árs gömul, sópar rykið undan
rúminu í barnaherberginu, en Terence og Georg-
ina Morgan, foreldrar hennar, reyna að fá hana
til að leika sér heldur að öllum leikföngunum
sínum, Mörgu barninu hitnar sennilega um
hjartaræturnar við að sjá öll þessi fallegu gull.
— Terence Morgan leikur í Gigolo og Gigoletto,
sem er ein af þremur sögum eftir Somerset
Maugham, sem voru kvikmyndaðar undir nafn-
inu „Encore". Hinar tvær sögurnar eru The Ant
and The Grasshopper og Winter Cruise.