Vikan - 23.07.1959, Blaðsíða 14

Árni Jónsson ásamt konu sinni Sjöfn Sigurjónsdóttur.
tm
AF
rmi
rnsióB-
m/
Sat á garðbandinu og söng
út í myrkriö . . .
Hann situr hæglátur, leggur hönd
á kinn, hlustar með athygli, sprettur
svo upp i sæti sínu, og talar þá með
lágp'i og þægilegri röddu, augu hans
eru mjög lifandi og spegla hverja
tilfinningu sem með honum hrærist.
Hann veit hvað hann syngur, hugsa
ég, þegar ég sest hjá honum og bið
hann að rabba litla stund.
Hann Árni Jónsson, söngvari, hef-
ur frá mörgu að segja, skemmtilegu.
Og ég spyr hann hvemig þetta hafi
allt saman byrjað, að hann, sveita-
drengurinn, sem ætlaði að verða raf-
virki, skyldi hef ja þess í stað eitt hið
érfiðasta nám, söngnámið.
— Eg held, að ekkert annað hafi
hentað mér, livorki rafvirkjun eða
annað. Ég var ekki gamall, þegar
ég fór að íinna undarlega tilfinningu
í brjóstinu, og ég fór löngum ein-
förum, aleinn úti í náttúrunni, til
þess að syngja, eða ég sat kannski
á garðabandinu og söng út í myrkrið.
>á var það kannski mér til láns, að
ég lifði á öðrum tímum en Ljósvík-
ingurinn, ég var svo sem ekki mis-
skilinn, því mitt heimafólk sagði alls
ekki að strákurinn væri skrýtinn,
ræfill eða auðnuleysingi, baggi á
sveitinni. Það er meiri óskupin hvað
margir á okkar landi hafa verið
baggi á sveitinni. Nei, fóik tók ekki
til þess þótt ég færi einförum, oft
um háannatímann, til þess bara að
syngja.
Og það var meiri röddin sem ég
hafði, ég söng sópran, eins og ekkert.
Svo opnaðisrt mér nýr heimur. TJt-
varpið kom í sveitina. Að visu kom
ekki útvarp strax heim til mín, en
það kom á aðra bæi, og ég gekk
þangað til þess að hlusta á hann
Hermann Guðmundsson syngja. Það
voru nú gleðistundir, og mikið .var
hann Hermann merkilegur maður,
og ef hann aðeins vissi hve margar
ferðimar ég fór. Svo kom grammó-
fónninn, annað merkt menningartæki,
og þá söng hann Hreinn Pálsson,
og þarna fékk maður menninguna
inn á heimilið. Og svo segja menn
að hann Hreinn flýi herbergi, ef hann
heyrir einhverja af þessum gömlu
plötum.
Þessi tilfinning í brjóstinu á mér
lét mig dvelja löngum við grammó-
fóninn, handsnúinn, og spila Hrein
Pálsson. Þessir menn hafa aldrei
sungið í óperum, en þeir voru fjöl-
mörgum til gleði, og þeir geta aldr-
ei lokað dyrunum á minningar um
gleðistundir, hve mörg herbergi sem
þeir flýja. Og svo varð ég 18 ára.
Og þá fór ég til Reykjavíkur, til þess
að læra rafvirkjun. Ekki fékk ég
leyfi til að byrja námið þá þegar,
þurfti að bíða í heilt ár, eftir samn-
ingum, skilur?u, Og þá tók tilfinn-
ingin i brjóstinu af skarið, og rak
mig í Karlakór Reykjavíkur. Helsti
snemmt, því ég var ekki laus úr
mútum.
Ég varð svo hugfanginn af söngn-
um, að ég lét tilfinninguna ráða,
hætti að hugsa um rafmagnið, og á-
kvað að læra söng. Ég er enn að.
Og það er langt síðan ég var 18
ára.
Og svo segir hann Árni mér um
námsferilinn. — Ég byrjaði hjá Sig-
urði Birkis, hann bauð mér ókeypis
kennslu, bless’ann. Hjá honum var ég
í eitt ár, og svo fór ég að syngja i
Karlakómum Fóstbræðrum. Síðan
lærði ég hjá Skagfield töluvert á
annað ár, um stund hjá Guðmundi
Jónssyni og snemma árs 1953 fór ég
utan í fyrsta sinn. Til Milano. Ég
var óánægður hjá fyrsta kennaranum
mínum og fór eftir árið til Montan-
ari og þá var hann Magnús Jónsson
byrjaður nám hjá honum. Þegar
sænskir söngvarar fengu Montanari
til Svíþjóðar, eltum við hann, og
þegar Montanari var ráðinn hingað
til lands, fylgdi ég honum enn.
Þegar svo Simon Edvardsen kom
hingað kynntist ég honum, og hann
tók mig að sér, og ég hefi verið í
Svíþjóð hjá honum síðan. Hann er
afskaplega góður kennari.
— Þú ert kvæntur maður?
— Já, ég kvæntist Sjöfn Sigurjóns-
dóttur rakara Sigurgeirssonar.
-— Og hefur hún fylgt þér erlendis ?
— Já blessaður vertu, en þetta er
bölvað níð fyrir konuna, maður talar
helst aldrei við hana nema á sunnu-
dögum, ég hefði aldrei haldið þetta
út, ef ég væri ekki kvæntur Sjöfn.
— Hvenær ferðu að láta enda
mætast, þetta er dýrt nám ?
— Ég var nauðbeygður til þess að
vinna með, og það tefur mann allt-
af frá námi. Námið er mjög dýrt
og ég hefi aldrei fengið meiri yfir-
færslu en stúdentar, sem ekki greiða
skólagjald. Ég þarf að borga kennsl-
una, og lifa. Það hefur ekki verið
til nokkurs fyrir mig að skrifa Gjald-
eyrisnefnd, mörg hefur hún fengið
bréfin frá mér, þar sem ég sótti
fast að þeim, en þeir hafa víst verið
of önnum kafnir við að veita naum
leyfi, en svo mikið er víst; ekkert
svar hefi ég fengið frá þeim. Síðast
skrifaði ég nefndinni til þess að fara
fram á yfirfærslu vegna náms, i
óperuskólanum í Stokkhólmi. Þann-
ig var mál með vexti, að ég reyndi
við próf upp í skólann. Var mér sagt,
að Svíar yrðu látnir sitja fyrir, en
það eru aðeins f jórir nýir nemendur
teknir inn árlega, til viðbótar við
framhaldsnemendur. Sex sænskir
stóðust prófið með sóma, og ég kom
ekki til greina. Bað ég þá um leyfi
til að vera aukanemandi, og mér
svarað að til þess yrði ég að gerast
sænskur ríkisborgari. Það vildi ég
ekki verða, og ég hélt að ekkert
yrði úr neínu fyrir mér. En seinna
var mér boðið að stunda nám í óperu-
skólanum, án skilyrða. Ég semsagt
skrifaði gjaldeyrisnefndinni en fékk
ekkert svar, svo ég fór aldrei i óperu-
skólann. Ég vildi ekki þurfa að hætta
í miðju námi. Svo hélt ég áfram í
einkatímum, og er það enn.
Hér þagnar Ámi. Og ég hugsa
sem svo; mikið eigum við Islendingar
af söngvurum, þegar skriffinnar geta
tafið eðlilega námsþróun. Og ég er
ekki lengra kominn, þegar hann Ámi
heldur áfram.
— En ég hefi verið heppinn. Ég
hefi haft vinnu, og þessvegna skulda
ég engum neitt. Það hefur enginn
troðið peningum i vasa minn, það er
enginn ríkur maður hér heima sern
hefur keypt mig, ég get gert hvað
sem ég vil, námið er mitt einkafyr-
irtæki, og ég bregst engum nema
sjálfum mér ef illa fer. Þessvegna
legg ég mig allan fram, að ég hefi
fundið góða áheyrendur. Ég var
bæði undrandi og hrærður, þegar ég
kom heim hér í fyrra, og fékk svo
góðar viðtökur. Þær verkuðu svo vel
á mig, voru mér hvatning til að
halda áfram. Ég hafði haldið þvi
fram að hér á Islandi þýddi ekki að
leggja á sig erfiði, enginn kærði sig
um einn söngvara, en ég hafði rangt,.
og mér er það léttir að geta sagt það,
fólkið var mér afskaplega gott, og
við þurfum svo mikla „móralska"
a,ðstoð.
Þó get ég ekki látið hjá liða að
minnast á atriði sem mjög er ábóta-
vant hér heima. Maður rmdrast mjög
þegar maður ber saman vinnubrögð
gagnrýnenda hér heima og erlendis,
og á ég þar fyrst og fremst við söng-
gagnrýnendur.
Ég hefi setið hér heima tónleika,
sem hafa verið hreinlega til skamm-
ar, en þó hafa gagnrýnendur mjög
lofað þá, og dettur manni þá helst
i huS, að hér sé um kunningsskap
að ræða, eða vinátta, sem ræður dóm-
um.
Ég tel það að visu heldur lélega
vináttu að villa mönnum sýn, ef þeir
eru ekki þeim gáfum gæddir að hafa
sjálfskrítik.
1 sumum tilfellum má segja að
menn skrifi gagnrýni um sjálfa sig
og fá þá hið mesta hrós, svona í
flestum tilfellum. Menn eru farnir að
hrósa verkum hvers annars; ef ég
hrósa þér, þá hrósar þú mér. Og svo
kemur gagnrýnin á prenti eftir dúk
og disk, i næstu viku, eða í næsta
mánuði. Þetta er óþolandi ástand og
til skammar. Gagnrýnendum ber
siðferðileg skylda til að koma með
gagnrýni sína, og koma með hana
fljótt, helst daginn eftir. Hvernig í
ósköpunum má það ske, að þeir sem
vinna að tónlistarmenningu í bænum
vinna beinlínis eða óbeinlínis að þvi
að setja fætur fyrir einstaka menn?
Og sumir virðast kunna vel við þessa
einstefnugagnrýni. Ég fyrirlít þetta
allt saman, og tel þetta til vansa
fyrir menningu landsins.
Og hann Ámi Jónsson söngvari,
hallar sér aftur í sæti sínu, og kross-
leggur fætur.
— En hvað er maður eiginlega
að skammast? Ég á ekki að vera að
þessu, hugsa bara um að vinna og
komast áfram. Og bráðum fer ég aft-
ur til Sviþjóðar. Þar er gott að vera,
fólkið venst vel, og ber sig fallega.
Þessvegna er það sagt sjálfsánægt.
Rétt eins og það sé glæpur! Hver
er ekki ánægður með sjálfan sig?
Þeir sem ekki eru það á neinn hátt,
eru teljandi. Hér á landi er það svo
að hver maður sem ber sig vel er
talinn sjálfglaður. Menn þurfa helst
að hengja hausinn fram á brjóst, eða
ganga með herðakistil til þess að
losna við leiðinlegt umtal smáborg-
ara þessa lands. Við ætlum seint að
losna við smáborgarabraginn, ertu
ekki sammála?
Hvernig er að vera í Stokkhólmi ?
Já, það er gott að vera i Stokk-
hólmi, það er gott leikhúslíf, og þú
getur farið í óperuna sex kvöld
vikunnar, og hlustað á söngvara sem
ferðast milli bestu óperuhalla ver-
aldar, en eru samt allir fastráðnir
hjá Stokkhólmsóperunni.
Þessi ungi geðfeldi maður, sem
gengur úr vegi fyrir veikburða flugu
í götunni hefur sagt sitthvað um
gagnrýnendur sönglistarinnar, sem
þeir munu ekki verða ánægðir með.
En það er nú svona, fáir eru öðrum
samhuga, og ef það er rétt hjá
honum, að gagnrýnendur eru svona
hægfara og ósannir, er best að vefja
þá í gömul dagblöð og fela.
Jónas
14
VIKAN