Vikan - 04.02.1960, Blaðsíða 28

Er líf á öðrum
hnöttum ?
Framhald af bls. 5.
sé með öllu óvíst, livort nokkrar manneskjur
fyrirfyndust á þessum linetti.
Hvað sem öðru Jíður, þá er ])að að minnsta
kosti vel lmgsanlegt, að lif hafi getað þróazt og
þroskazt á öðrum hnöttum, án þess þó að leitt
hafi til sköpunar á skynsemi gæddum verum,
og ráði þar um, að sérstakar veðurfræðilegar
og landfræðilegar aðstæður liafi ekki verið. Má
og einnig vel vera, að á sumum þeim plánetum,
sem hér ræðir um, liafi þær aðstæður að vísu
orðið, en iiðið svo skjótt lijá, að ekki !iafi
unnizt tími til að lirinda af stað þeirri þróun,
sem leiðir til sköpunar þroskaðra vitsmuna-
vera. Nágrannapláneta okkar, Marz, er vafa-
laust í þeim flokki. Ef jarðbúar eiga það eftir
að heimsækja þá plánetu, munu þeir að öllum
líkindum ekki finna þar annað „líf“ en næsta
frumstæðan jurtagróður. Og víst er um það, að
hinir sagnírægu Marzbúar hafa aldrei til ver-
ið nema í imyndunarheimi jarðbúa.
Þróun lífsiris og form er mjög bundið stærð
síns hnattar. Lítill hnöttur kulnar fyrr en hinn
stærri, og þvi verða jiar að sama skapi fyrr
nokkur lífsskilyrði. Engin rök mæla gegn því,
að háþroskaðar vitsmunaverur hafi fyrir æva-
löngu ska])azt og þróazt á slíkum smáhnöttum.
Sé svo, þá mundu þær löngu á undan okkur
liafa fundið upp þau tæki og náð þeim tækni-
lega árangri, sem með þarf, til þess að geta
tekizt á hendur ferðalög um geiminn.
OG HVERNTG MUNDU ])essar vitsmunaverur
þá Hta út? Það geta hvorki lærðir né leikir
vitað með nokkurri vissu. Þó geta vísindamenn
leitt að því næsta sennileg rök. Þeir, sem beint
hafa athugunum sínum að því efni, eru yfir-
leitt á einu máli um það, að útlit þeirra og
cðli hljóti að vera að miklu leyti hið sama og
olckar jarðbúa. Það er þvi bláber heilaspuni,
þegar skáldsagnahöfundar ræða um eins konar
vofumenni, sem andi að sér ammóníaki í stað
súrefnis, liafi eiturgræna vessa i æðum og málm-
þræði i tauga stað.
Bernhard Renscli prófessor, einhver lærð-
asti dýrafræðingur á Vesturlöndum, hefur
birt ritgerð um hugsanlegt útlit og sköpulag
vitsmunavera á öðrum hnöttum. Hann lcemst að
þeirri niðurstöðu, að þar setji líffræðilegar
aðstæður tiltölulega þröng takmörk. Sömu
náttúrulögmál gildi hvarvetna í himingeimnum
og sköpunarverkinu. Fyrir bragðið hljóti þróun
lífsins einnig að lúta sömu lögum, hvar sem er.
Allt slcöpunarverkið er gert af 92 frumefnum,
en að því er lífræna sköpun varðar, svo sem
jurtir, dýr og menn, þá er það einkum súrefni,
kolefni, köfnunarefni, kalsíum og vetni, sem
kenmr til greina. Fyrir litsjárrannsóknir hefur
tekizt að sanna, að öll fyrirfinnast þessi frum-
efni á fjölmörgum plánetum.
Hin sameiginlegu lífsfyrirbæri, svo sem vöxt-
ur, æðasláttur og annað þess háttar, vekur raf-
bylgjur, sem tengdar eru stórum frumeindum
og frumeindaheilum. En kolefnið — eitt allra
frumefna — liefur það eðli að geta tengzt sjálfu
sér og myndað þannig eggjahvítu og kolefni.
Hinar stóru frumeindir og frumeindaheildir
geta einnig myndazt i efninu silisíum, sem
myndar jarðskorpuna að einum fjórða hluta,
en þar fyrirfinnst elcki nema 0,1% kolefnis. Sú
staðreynd, að engin Hfvera er mynduð af sili-
síum, á sér þá orsök, að frumeindir þess
efnis eru óhæfar til skjótra efnabreytinga.
Renscli heldur þvi fram, að lifandi vitsmuna-
verur á öðrum hnöttum liljóti að hafa líkama
eins og jarðneskir menn og þá einnig eins kon-
ar magahol fyrir meltingarfærin. Þær hljóti
einnig að anda að sér súrefni til að lcoma af
stað og viðhalda efnabruna. Enn fremur geti
ekki hjá ])ví farið, að þær séu skapaðar með
einhvers konar æðakerfi, þvi að líkamsvefirnir
geti ekki á annan hátt fengið næringu og end-
d
l
K
V5
i
l
J
l
i
1
2
í
2
í
H LYPLAST
Einangrunarkvoða til einangrunar
gegn hita, kulda og hljóði.
Brennur ekki
í
J
|
í
í
í
)
l
J
Kópavogi — Sími 2379!)
t
|
f
J
t
))
l
(
J
t
í
t
Í
F j r i r :
í B Ú I) A R II Ú S
V E R K S M 1 Ð J U R
K ÆLIKI.EFA
G líII’AHÚS
HITALAGNIIÍ
S K I P

t
|
1
2-
t
í
2
í
J!
t
2
t?
-öu
urnýjazt. Þær hljóti og að hafa að minnsta
kosti tvo fætur til að geta gengið. Það sé til
dæmis með öllu óhugsandi, að þær renni á
hjólum eða lireyfi sig á eins konar völturum,
þar eð slík líffæri geti ekki staðið í sambandi
við æðakerfið.
Þá hljóti slik vitsmunavera og að vera gædd
jafnmörgum skynfærum og við, því að ekkert
þeirra megi skorta, ef hún eigi að geta orðið
sér úti um fæðu. Hentugast sé það og allra
iiluta vegna, að slík skynfæri séu staðsett þar í
líkamanum, sem veit í sömu stefnu og hann
hreyfist og eins ofarlega og unnt sé. Þá þurfi
og að minnsta kosti tvö augu og tvö eyru til
þess að geta áttað sig á umhverfinu.
Samkvæmt þekkingu okkar á gerð og starf-
semi taugakerfisins, áíyktar Rensch, að þroskað-
ar vitsmunaverur geti hvorki verið mun minni
né muji stærri en við. Slíkar verur liljóti og
að vera búnar eins konar miðstöð, sem greini
áhrif skynjananna, meti þau og muni og ákveði
viðbrögð við þeim, •— með öðrum orðum heila,
en ekki sé það hins vegar beinlínis nauðsyn-
legt, að hann hafi aðsetur sitt í höfðinu.
Þá felur Rensch og, að á pláentum, sem eru
annaðhvort mun minni eða mun stærri en
jörðin, megi gera ráð fyrir, að jurta- og dýra-
ríkið sé allfrábrugðið því, sem hér gerist. Á
minni plánetum gætir þyngdaraflsins minna,
og því geti þróazt þar jurtir og dýr mun stærri
en á jörðunni. Á þeim plánetum, sem eru mun
stærri en jörðin, gæti þyngdaraflsins hins veg-
ar þeim mun meira. Líkamir dýra og ef til vill
vitsmunavera liljóti því að vera búnir stórum
sterkari limum til að geta lireyft sig úr stað,
og líklegt verði að teljast, að allar eða flestar
slcepnur ]>ar séu með öllu ófleygar.
Bandarískir dýrafræðingar eru þó niðurstöð-
um Rensch prófessors næsta ósammála, og hafa
þeir komið fram með djarfar kenningar, sem
stinga að öllu leyti í stúf við skoðun þeirra
vísindamanna, sem telja, að þróun vitsmuna-
vera sé þröngur stakkur skorin og hljóti yfir-
leitt að vera samstíg á öllum hnöttum, þar sem
skilyrði til slíkrar þróunar séu til. Þeir telja
það til dæmis v-era fyrir hendingu eina, að
maðurinn skuli vera skapaður með aðeins tvo
arma og tvo fætur, og sé ekkert þvi til fyrir-
stöðu, að vitsmunaverur á öðrum linöttum hafi
allt að því sex slíka útlimi eða jafnvel fleiri.
Þeir hafa Hka tekið þann möguleika til atliug-
unar. að vitsmunaverur geti lifað í vatni. Þær
vitsmunaverur gætu að vísu ekki brætt málma
eða náð þeirri tæknilegu menningu, sem sam-
bærileg væri við olckar, en hins vegar er ekki
óhugsandi, að þær gætu hagnýtt sér þá kjarn-
orku, sem fólgin er í vatni. Með nokkrum sanni
má segja, að við búum á hafsbotni, það er á
hotni gufulivolfsins . . .
Á ALÞJÓÐLEGU vísindaráðstefnunni í
Moskvu árið 1957 var rætt um Hfið og upp-
runa þess. Þar kom brezki lífeðlisfræðingur-
inn Pirie með þá byltingarlcenndu kenningu,
að ekkert væri því tii tyrirstöðu, að lífvera
væri sköpuð af allt öðrum frumefnum en þeim,
sem maðurinn er gerður af, — til dæmis þyrfti
kolefnis-eggjahvítu þar alls elcki við. Þessari
kenningu sinni til sönnunar benti hann á
ýmis dæmi um furðuleg efnaskiptafyrirbæri,
sem finna mætti í dýrarikinu.
Blóð ýmissa slceldýra, krabbadýra, snigla,
smokkfiska og köngullóa er ekki rautt, heldur
blátt. Er sá munur á því og okkar blóði, að
þar er járn ekki litarefnið, sem flytur súrefnið
út í líffærin, heldúr kopar. En sjaldgæfara frum-
efni er að finna í blóði svonefndra sekkdýra,
sem lifa i Miðjarðarhafi og Norðursjó, eða
vanadíum, en sá málmur er annars notaður í
stálblöndu. Auk þess eru i hlóði þessara dýra
3% af brennisteinssýru, — en sú sýra hefur
yfirleitt þann eiginleika, að hún étrir sundúr
og eyðileggur allan Hfrænan vef.
Og ekki nóg með það. Fyrir skönimu fundu
brezkir vísindamenh sýklategundir ,í skólp-
leiðslurennsli, og vinna þær kol- og köfnunar-
efni eingöngu úr blásýru, sem annars er talin
baneitruð öllu lifandi, en framleiða ammóníak
við efnaskiptin. Enda þótt hér sé aðeins um

28
V IK AN