Veðrið - 01.04.1968, Side 13

Um jöklabreytingar í Noregi
Lausl. þýtt úr Glaciers and Snowfields in Norway eflir A. Hoel og W. Werenskiold
Ritaðar heimildir um breytingar norskra jiikla eru ekki til fyrr en um eða
eftir 1700, cn örvaroddar, sem hafa fundizt í grennd við sumarfannir í Uppdal
og Dofrafjöllum, sýna og sanna, að slíkar breytingar hafa átt sér stað á löngu
liðnum tímum.
Fyrsti örvaroddurinn fannst árið 1937 á Storhö í Dofrafjöllunt, og lá hann á
alauðri jörð. Álitið er, að örvar þessar séu eftir hreindýraskyttur.
Flestar örvarnar eru með öllu óskemmdar: örvaroddur reyrður á tréskaft og
jafnvel stýrifjaðrir heillegar. Svo vel hafa þær geymzt, að þær hljóta að hafa
legið í snjó því nær allan tímann, lrá því að þeim var skotið af bogastrengnum
og Jtar til er þær fundust.
Elztu örvarnar eru frá Jtví um 400—500 eftir Krists burð, hinar yngstu frá
h. u. b. 1500. Allt þetta tímabil og fram yfir 1750, er jöklar í Noregi tóku að
hopa, hljóta fannalög að hafa haldizt óbreytt eða farið vaxandi.1) Frá þeim
tíma (1750) og til Jressa dags hafa jöklar sífellt verið á undanhaldi, þótt stundum
ltafi þeir tekið smákippi frarn á við.
Örvarnar eru ekki einar til vitnis unt breytingar jökla á síðustu öldum.
Árið 1936 fann Ola T. Eide, bóndi og leiðsögumaður i Olden, bastreipi á
fjallinu Sesiliekruna milli Innvik, Breim og Olden í Norðfirði í Sygna- og Firða-
fylki. Reipið var einn cm að gildleika og fest á staura um það bil 1.5 m háa.
Á þessu svæði er sæmilcgt haglendi. Hefur Ola bóndi lýst Jtessum fundi sínum
nánar í blaðinu Aftenposten 8. ágúst 1936.
Hann álítur, að reipið hafi verið í girðingu til verndar búfé, einkum kindum
og geitum, sem úlfar gerðu oft usla í. Árið 1951 fann Ola annað reipi, sem
hafði verið tengt við hið fyrra. Lengd beggja reipa til samans var um 10 knt.
Auðsætt var, að girðingin hafði upphaflega náð umhverfis allt haglendið, en
þar sem snjór cða jökull hafði ekki náð að leggjast yfir hana, sást ekkert eftir
af reipi eða staurum.
Margur kynni að efast um, að slík girðing væri mikil vörn gegn villidýrum.
En bændur gerðu samt ráð fyrir því og það af tvennum orsökum: Annars vegar
var því trúað, að úlfar, sem skriðu undir slíka girðingu, fengju banvæna veiki
1) Höf. viröast ganga út frá fwí sem gefnu, aÖ örvarnar hafi falliö á snjólausa jörö, er \>eim var
skotiÖ, eins og \>a'r fundust á auöri jörö. Þetta er misskilningur. Þœr gátu hafa falliö á sísnœvi,
einkum hinar yngri. Vegna sólarliita grafast \>a-r fljótt niÖur í fönnina og geymast, — án þess aÖ
fönnin fari sífellt vaxandi (Sbr. bls. 57 neöst.).
VF.ÐRIÐ
13