Vikan - 16.02.1961, Side 4

Dulrænt fyrirbrigði:
Leynilögreglumaðurinn athugaði fótsporin í sandin-
um. Þau voru mjög greinileg og sýndu, að hann hlaut
siálfnr að hafa verið morðine-inn.
Gömul sögusögn segir, að
ekki sé hægt aðlvera
á tveimur stöðum samtímis. En
staðreyndir sýna,
að það getur hæglega komið
fyrir. Enn þá hafa
vísindin ekki getað útskýrt
nægilega, hvað það er,
sem veldur því, að manneskja
getur “staðið fyrir utan
sjálfa sig“ og sézt á tveimur
fjarlægum 'stöðum samtímis
y^E±>AL hinna mörgu torskildu, sálrænu fyrirbæra er tvífarinn eitt
bið merkilegasta, vegna þess að iólk, sem ekki er gætt neinum
sérstökum andlegum yfirburðum, hefur orðið fyrir því. Hversu oft
hafa ekki heyrzt sérkennileg dæmi þess, að fólk, sem er beðið eftir
á einhverjum stað, sést þar þó nokkru áður en það raunverulega kemur.
Fjölskyldan situr i stofunni. Það iiður að þvi, að borða skuli há-
degisverð, — það er aðeins beðið ettir húsbóndanum, sem er vanur
að koma um þetta leyti. Jú, þarna kemur hann. Ailir heyra, að hann
stingur iykiinum i skrána og opnar. biú bjástrar hann eitthvað i
anúdyrinu. iiundurinn beyrir einnig i honum og ætiar fram að
taka á móti honum, en snýr fljótt við með laxandi eyrun. livað tefur
pabba eiginiegaV Einhver ier og gáir fram í anddyrið. En þar er
ekki nokara sáiu að sjá, þar er aiit kyrrt.
Hálfri kiukkustund siðar heyrist aítur hringla í lyklum og fóta-
tak i anddyriuu. i þetta sinn er pabbi þar raunveruiega. Honum er
sagt, hvað heiur gerzt, en hann hrxstir brosandi höiúðið. Hvernig
getur það verið, aö hanu þannig haii „komizt burf' írá sjáii'um sérV
Er það hugsaniegt, að hann haii, þegar hann kom i íyrra sinnið,
hugsað mjög ákait um að iara hexmV Gat hann meira og minna
sjáhrátt i ljariægð hugsað svo sterkt, að hann væri koininn heim,
að þessar hugsanir, sem við kölium fjarhrif, og hvorki þekkjum né
skiijum, yiiu bókstaliega duiaríulium íyrirbrigðum i anddyri hússinsV
Atburðir sem þessir eru svo algengir, að unnt er að ræða um þá
við raunsætt nútimaiólk án þess að vera tekinn sem hjátrúarl'ullur
i góðum og gildum skiiningi þess orðs. Þvert á móti er sú skoðun
aimenn meðai okkar nú, að jainvel þótt sáiræn fyrirbæri verði ekki
enn sem komið er útskýrð, sé samt ekki unnt að afneita þeim. Upp-
götvanir á sviði náttúruvisinda síðustu árin liafa á margan hátt brugðið
nýju ijósi yfir hin mörgu samsæðu verkefni sálfræðinnar, — grun-
semdir vakna um, að mjög auðveldlega sé unnt að finna lausn á
þvi, sem i’yrrum kallaðist hjátrú
Tvifari eða tvær svipmyndir sömu manneskju lýsir sér þannig, að
sama mannveran er á tveimur stöðum samtímis. En þar sem likam-
inn getur ekki skipt sér, hlýtur að sjálfsögðu að vera til annars
konar skipting. Frásagnir um athuganir þessa furðulega fyrirbæris
hljóta beinlínis að hljóma svo ótrúlega, að maður freistast til að
gruna sögumanninn um að hafa séð ofsjónir. En þessi skýring nægir
ekki alltaf. í hinni samstæðu sálfræðilegu vísindagrein liggja fyrir
ótal dæmi, sem eru svo rækilega sönnuð, að líta verður á þau
sem staðreyndir, — jafnvel þótt ekki sé léttara að skilja fyrirbærið
fyrir það.
oigm uæmi um amuamxmo og oiragariKt tvilar er i lýsingunni um
hinn fræga, franska leynilögreglumann, Robert Ledru, sem var uppi á
fyrri öld. Þegar hann var einu sinni staddur í Le Havre við að gera
tiiraun til að ía skýringu á flóknu þjófnaðarmáli, fékk hann dag nokk-
urn skipun frá yfirmanni sínum í París um að iáta málið biða, en
i stað þess taka að sér dularfullt morðmál í Saint Adresse baðstað
1 nágrenni La Havre. Maður nokkur, sem hafði um kvöld’ið gengiö
niður til strandarinnar til að synda, fannst næsta morgun dauður á
ströndinni. Hann hafði fengið skammbyssuskot gegnum hjartað o«
þessi kúla var veigamesta sönnunargagn lögreglunnar
Ledru skundaði á morðstaðinn, athugaði náltvæmlega ailt umhverfið:
og fann einnig fótspor morðingjans. Jirykklanga stund stóð hann og
athugaði sponn i djupum þönkum. Næsta dag gaf hann sig fram við
iögregluyfirvöldin í París og þar birti þessi leynilögreglumaður, sem
var afburðahæfileikum gæddur, svohljóðandi yfirlýsimur
— Ég lief fundið lausn á morðinu. b
Það gleður mig, sagði yfirmaður hans. Og hver er sá liinn selci?'
Eg sjalfur. Og her eru sönnunargögnin
Ledru lagði kúluna og röndótta sokka á borð yfirmannsins.
„ ,u a.n’ s^m_ Per sjaiö, og þessa sokka á ég. Morguninn eftir morðíð
iann eg þa í þessu asigkomulagi á-góifinu í hótelherbergi mínu. Ég
gaf mer ekki tima til að íhuga frekar, af liverju þeir væru svo sönd-
ugir. Fotaforin, sem eg fann á ströndinni, sýndu einnig, að morðing-
inn hafði venð . sokkum, — 0g þar að' auki: Þau sýndu greinilega
að morðingjann vantaði storutá á liægri fót, einmitt eins og ég Auk
þess lagu sporin t.I gistihúss mins. Einasta liklega skýringin er að
her hafi att sér stað skijiting persónuleikans. í ásigkomulagi, sem éc
ier e:ig" 0l;Ugga 'skýrinfiu á’ hef és hafnað á ströndinni, þar sem ég
hef skotið banasári aiókunnan mann