Vikan - 16.02.1961, Blaðsíða 12

Þorsteinn frá Hamri
MOkb
Fyrir og um mitSja 18. öld sat á prestssertrinu Brjánslæk
á Barðaströnd Sigurður prestur Þórðarson; kona hans
var Sigríður Gunnlaugsdóttir, systir Ólafs Gunnlaugssonar
i Svefneyjum, föður Eggerts skálds og lögmanns og þeirra
systkina. Sigurður prestur var sagður hæfileikamaður um
margt og lék orð á að hann vissi marga hluti fyrir.
GESTUR AÐ BRJÁNSLÆK.
Siðla júnimánaðar eða í byrjuu júlí 1738 liggja feigs
manns spor heim að prestssetrinu. Sá er við ledðum þannig
framá sögusviðið telst hvorki til höfðingja né frægðar-
manna; „hafa menn og sagt hann kaldlyndan“, segir sagan
um þennan útigángsmann. Jón heitir hann og er Gottskálks-
son. Yið vitum ekkert um uppruna hans, ætt né siði; hann
er bara einn af þeim þúsundum hrakningsmanna á ís-
landi sem geingu um byggðir á liðnum öldum og voru
misjafnt aufúsugestir þegar hart var í ári.
Hvað sem því líður er honum vel tekið á Brjánslæk þeg-
ar hann kemur i hlaðið þennan vordag riðandi með hest
í taumi, þreyttur förumaður og gamall. Hinsvegar er á
honum að heyra að hann muni skjótt halda áfram sinni
reisu.
Þegar Sigurður prestur heyrir þetta, verður hann hugsi
nokkra hrið; vikur siðan orðum að Jóni karli og biður
hann að hínkra nokkra stund, talar um Bótólf nokkurn
Jörundarson eða Jurinsson úr Þorskafirði, segir hann vera
skammt undan á suðurleið og muni Jóni hollast að biða
unz þessi náungi sé farinn hjá.
En hvort sem karl þekkir Bótólf eða ekki, sinnir hann
i eingu ráðleggingum hins framvisa klerks, og er hann.
ÞEKKTU
SJALFAN
ÞIG
Matthías
K 0
Jónasson:
PSKYG
SPÉSPEGILL KÍMNINNAR.
Maðurinn væri steinrunninn, ef skopið
bleypti ekki fjörkippum í hann við og við.
Alvaran er, eins og allir vita, holdug og
lendahreið, umvafin hátíðlegum virðuleik.
Samt er jafnvel hin bitrasta alvara ekki óhult.
Eins og hornbrynja Sigurðar Fáfnisbana skildi
eftir einn viðkvæman blett, sem spjótsoddur
vegandans hæfði, þannig finnur hinn skop-
skyggni hugur eitthvað kátbroslegt í sjálfum
hátíðleik alvörunnar.
Háðfuglinn svífur ekki yfir liinni broslegu
veröld. Hann er henni ánetjaður. Skopskyggni
hans beinist lika inn á við, og hann sér
sjálfan sig i sviðljósi skopsins. Það er höfuð-
einkenni hins náttúrugefna skopkjóa, hversu
skoplegur hann getur orðið í sjálfs sín augum.
I nútímatúlkun manns og menningar hafa
komið fram kenningar um það, að ákveðnir
<] Skopið getur vaxið upp í háþroskaða listgrein
í háðritum og skopmyndum. f þessum skop-
myndum af De Gaulle, Adenauer og Eisenhower
er mikið skopskyn.
andlegir hæfileikar séu sprottnir af óhæfni
mannsins til þess að lifa liörðu óbrotnu lifi
frumstæðingsins. E. t. v. er liin eðlilega skop-
skyggni sprottin fram úr svipaðri veilu. Að
minnsta kosti tekur snjall háðfugl sjálfan sig
ekki allt of hátiðlega. Ilann skoðar sig i
sama spéspeglinum og hann bregður upp fyrir
öðrum.
Þvi fer þó fjarri, að kímnigáfan tákni alltaf
einbert alvöruleysi. Skopsnillingurinn breiðir
kímni sína oft yfir viðkvæmni og sársauka,
sem hann vill dylja. Hann kann þá list að
sýna brosviprur í öðru auga, þó að tár bliki
á hinu. Þannig leynir hann viðkvæmu þung-
lyndi undir glettnum gáska
Kannski verða raunir hans léttari fyrir
bragðið. Að minnsta kosti hefur kímnin geisl-
að miklum yl yfir mannlifið.
HNYTTNI.
Hnyttni í orðum er ekki alltaf samfara
skopskyggninni. Margur maður hefur glöggt
auga fyrir hinu skoplega, þó að hann skorti
liraða í hugsun og hnitmiðað orðalag, sem.
12 VIKAN