Vísir - 25.09.1947, Blaðsíða 3

Fimmtudaginn 25. september 1947
V I S I R
3
GUÐMUNDUR DANiELSBGN:
P
Nœstum syðst á hinum ör-
mjóa, langa og fjöllótta
Kaliforníuskaga, sem til-
lieyrir Mexikó-ríki, og í dag-
legu tali er nefndur Neðri-
I félag Reykjavíkur sýndi í
i fyrravetur og flutti að lok-
j um í utvarpið. — Bæði þessi
! verk henda ótvírætt til þess,
jað höfundur þeirra' sé einn
vegur enn menn. -— j En fvrir hvað er framar- aí merkustu skáldum Amer-
líggur við. — Því undir niðri að berjast? - Er ekki sá> íikumanna, en þvi miður hef
trúir Kino á töframátt inenn-l sem verða skyldi ríkur og ekkert Reira lesið eftir
ingarinnar. Bókinni og riffl-J voldugur, liðið lík? _a
inum fylgir vald. Sjálfur á þau snúa heim aftur til þess /a<'i segJa- -
hann hvorugt, og þcss vegnaj að heygja sig undir örlögin, 1 Örlagabrúin er einkenm-
er hann heldur ekki neitt.—1— og varpa perlunni í haf-\le§a bySS1 skáldverk. Um-
En einn bjartan dag finn-l ið- — Siðan lýkm' bókinni a :Serðm er þessi:
ur hann á liafsbotni stærstu ! Þessari fögru lýsingu, sem ' San ^uisRey brum a þjoð-
og dýrmætustu perlu ver-j er auk þess hijög einkenn- <ye§inum lllllb b«rganna
aldarinnar. Að réttu lagi er an(ii O'rir siii Steinbecks:
q hann og kann fátt af honum
u
lenzkun bókarinnar án þess
að hera hana saman við
frumútgáfuna amerísku, þá
virðist hún ágætlega af Iiendi
leyst.
En rg b' fði kosið að „Tiu
heztu“ væru prentaðar á
hetri pappír. —
Guðmundur Daníelsson.
siiaðteröo
„Og perlan sökk niður i
fallegan grænan sjóinn og
milli
Lima og Cuzco í Perú brotn-
ar og fimm manneskjur
hrapa með henni ofan í
Kalifornía, stendur smáborg ]iann orðinn auSugur maS
in La Paz. - I einu úthverfi ur _ Qg þar með vold _ _ .
hennar, meðal lnnna fátæku En perlukaupmennirnir, — seiS niður að botni. Blakt-/§)Jufnð og farast. — Mumr
og ólæsu Indíána, staðsetur ,)að er ag „a þeil% ’sem andi blöð áralagsins kölluðu urinn -fúníper tekur sér fyr-
John Steinbeck þessa skáld- með voldin fara j þéssum á liana °S hentu lrcnni. /i:' bendur aö rannsaka ævi-
sögu.------— i borginni iheilni; þeir eru ekki á þvi að Ljóminn á yfirborði hennar /feri1 ')Cssa folks 1 ')Vi sk^ní
segja þeir soguna af perl- játa omerkilega tilviljun var grænn og yndislegur. a» sanna fynr solnuðum sm-
unni miklu — hvernig lmn ragka hinu aldagróna log_ Hún lagðist á sandbotninn ilim> að hvað eina’ sem hend-
fannst og hvernig hún týnd-Jmáli mn hyer gé hvað á meðal sjúvarburknanna. ir oss dauðlegar' menneskj-
ist aftur.---------Og vegna ',perlvikaupmaðurinn er' nú Fyrir ofan var yfirborðTsjáv- /ur> se Suðs visdómsfull ráð-
þess, að sagan hefir svo oft sinni periukaupmaður arins eins og grænn spegill./s‘öfun. Sjálfur þurfti hann
'erið sögð, hefir hún fest og fátæklinguriim fátækliug- °S Perlan lá á sjávarbotni./ekkl vitnanna við um o-
rætur í hugum manna---------1 , m% Qg þannig á það að vera Krabbi kom skríðandi eftir (skeikulleika guðs, enda eiao-
Höfundur steypir með þess vegna halda þeir þvi hotninum og þyrlaði upp lisl bann ekki um’ að bverl
öðrum orðum verk sitt í /franh aS perlan sá ómerki- lillu sandskýi, og þegar það/llinna fimm mannslifa, er
formi þjóðsögunnar, og ger- jleg verSlaUs Perla og bjóða bafði sezl til aftur, var perl-/forust a San Lms Rey
í hana aðeins litilfjörlega an b°rfm. ,biúnni, hefði \uið
upphæð. — Og lagið um perluna lækk-
t—, . • T7. , caði niður í hvisl, og svo {
E'1 nu Se,',r K,,,° |,að’ sc,n iieyröisl ckkerl meir.” ikoma þrír nscstum sjáltsteö-
Við þurfum ekki að leita ir lifssöguþættir, sem flétt
ir það bókina einfaldari að
byggingu, sömuleiðis ó-
bundnari tima og rúmi, en
um leið fær efnið allt marg-
falda dýpt, — verður sjálft
líkt dýrindis perlu, sem end-
urvarpar ljósi heimsins á
full-
komnuð heild. —
Eflir þennan
Jenginn af lians kynþætti
liefir áður gert: Hann ris
upp gegn samfélaginu, stað-
, , , ,,, fraðmn í að lata ekki auðæfi
margvislegan hatt, — alit, , , .
. , , isra ganga ser
eftir þvi, hvermg a liana er ° °
hvernig henni
er
litið og
snúið við auganu.
„Ef saga þessi er dæmi-
saga“, segir höfundurinn,
„þá getur máske hver ein-
staklingur myndað sér sina
eigin skoðun af lestri liennar
og lesið lifssögu sina í
henni.“ —
Það sem eg les út úr sög-
unni um perluna er í stuttu
máli þetta:
íút fyrir okkar eigin bók- asl K> fyrir atburðarásina
menntir til þess að finnaídalitlð bver inn 1 annan> en
sagnir af óheilladýrgripum lfalla að lokum allir að ein-
sem perlu Steinbecks, og 'um ósi- — Það er ósi lifsins
kannske á hver einasta ])jóð ^ dauðanum undir hinni
eittlivað af slíkum sognum. /hi'otnu brú.
í— En hvað er það, sem ligg- Siðasti lcaflinn er um hinn
þau, að nú ldjómarbið Ijúfa' 'lu' ')ci,n að baki? “ Hver er bugsanleSa ti!Sang ^vsjón-
lag fjölskyídunnar ekki veruleikinn> seni getur af ser arinnar með slysinn.
" ævintýr? — Það er Skýr svör gefur hokin ekki
ur greipum,
heldur hTfta sér og niðjum
/sinum til vegs og virðingar
jí heiminum. — Fyrstu áhrif
þessarar ákvörðunar eru
lengur fyrir eyrum hans, —
slík
galdralag reiðinnar dg hat- reynsla kynslnðanna> - bin ivlð l>vj spursmali, en eitt er
ursins er komið í staðinn. Á raunverulega vizka mann-fví^t: I ástríðu þeirn, sem
samri stundu, sem hann er kynsins> — lietta> sem vis- lmlluð er ást, hafa flestar
snúinn lieim aftur með perl- indin Sela 1 bezta lilfelli stað' Persónur bókarinnar náð
una, er hann umkringdur fest’ en enSu bætt við- ~ Því sjald§æfa lieSar
liinum fjandsamlegu öflum’ En seni sagl’ “ sagan ev'^æi' farast’ að vel befðu liær
Perlukafarinn Kino er að tilverunnar. Hið ' friðsæla 1)CSS eðlls’ að e§ get dl'egið mátt taka sér i munn orð
visu hláfátækur og um- umhverfi ’ er skyndilega .af henni mínar ályktanir og frelsarans á krossinum:
gengni Iians við menning- krökkt af snuðrandi vm’- Þu Þinar» eins og höfundur- „Það er fullkomnað."
una hefir fátt eitt kennt hon- mennum, þjófum, morðingj- inn téiuu’ sjálfur fram i upp- Bókinni lýkur á hugleið-
um annað en það, að draga lim Eino hregzt við svo sem bafi' — | ingum gömlu abbadísarinn-
sig í hlé. Hann er með öllu viS er að búast, ____ liann Sigurður Haralz hefir þýtt ar, sem misst hafði tvö fóst-
ómenntaður. En hann er þó breytist í villidýr, drepur, til 'bókina og gert það vel, að / urbörn sín i slysinu, og var
engan veginn óhamingju- þess aS verSa ekki drepinn nner virðist. Bókaútgáfa nú eitt ár liðið frá því það
samur. Ilann lifir i þöglu, sjáifur, og jafnvel kona hans peimilisritsins gaf út, og er /skeði:
en innilegu samræmi við sitt verSur torLyggileg i augum(Perlan fyrsta bók í flokkn-) „ljaS hvarflaði að hejini,]
umhverfi, og svo ósvikið og hans, enda s'ér hún, að perl- ;um ”TÍU beztié
náttúrlegt er samband lians an er aS sfeypa þeim í giöt-
við allt það, sem hans er: un, svo hún reynir að kom-
kónuna, barnið, kofann, bát- ast yfir liana og kasta henni
inn, bjargræðisveginn, — að j hafiS _ Hús þeirra er
hann greinir sjálfan Hfs- þrennt, bátur þeirra brot-
hlióminn hvar sem hann fer. |jnn, en Kino gefsl ekki upp.
— I meðvitund hans er þessi jfámi er enn staðráðin: í að
hljómur aðeins „lag fjöl- selja perhma ekki undir
skyldunnar". - „ Stund- samivirði og flýr mcð hana,
um steig það upp i við- konuna og barnið til norð-
kvæman tón, svo maður fékk urs, — í þa átt, sem hann
Fyrir stuttu skrifaði Guð-
mundur Daníelsson tvo rit-
dóma i dagblaðið „Vísi“ og
var annar þeirra um Ijóða-
bók Jóns frá Ljárskógum,
„Gamlar syndir — og nýjar“.
Hafði Guðmundur gott eitt
um þá bók að segja — að
vonum. En í formála rit-
dómsins hafði G. D. tekið að
láni tvær Ijóðlínur úr kvæði
Guðmundar slcálds Guð-
mundssonar „Thor Lange“
og fór rangt með þær, og má
það furðulegt þykja þvi G.
D. á efalaust kvæðabækur
Guðm. Guðmundssþnar og
hefði sér að skaðlausu getað
leitað kvæðið uppi, ef hann
hefði ekki treyst um of á
minni silt. — 1 nieðferð G. D.
eru ljóðlinurnar svona:
„Angurvær þröstur
i islenzka lynginu
önduðum biður þér góðs!“
en eru réttar þannig:
„Angurvær þröstur
í islenzka lynginu
árnar þér framliðnum góðs!'‘
(G. G. Ljóð og kvæði, bls 71).
Geta nú allir séð livort G.
D. hefir bætt um fyrir nafna
sínum. Þetta fagra minning-
arkvæði er ein af skærustU
perlum i íslenzkri Ijóðagerð
enda var Guðmundur skóla-
skáld eitt liið ljóðrænasta
skáld, er ísland hefir alið.
Annars eru ritdómar G. D.
skemmtilegir og vafalaust
réttlátir en það vildi eg, og
áreiðanlega margir aðrir, að
slíkar villur sem þessi yrðu
ekki fleiri í ritdómum hans.
Haraldur Teitsson.
kökk i hálsinn, og tónninn
sagði: Þettá er öryggi, þetta
er hlýja, þetta er Allt“. —
Aftur
að nú þegar væru þeir orðn-
i ir fáir, sem myndu eftir
Esteban og Pepitu. — Lík-
lega enginn, nema eg, —
hugsaði hún. -— Og Camilla
! er eina mánneskjan, sem
minnist Pio frænda og
! Jaime. Konan þarna minn-
ist móður sinnar. En öll eig-
| .im við að deyja, og þá mún
þetta fólk, sem fórst í slys-
Kristmann Guðmundssoo inn, gJeymast á jörðinni. En
Stubl
veit, að aðrar borgir.og aðr-j rithöfundur þýddi. Heimil- bað mnn bafa verið nægi-
ir perlukaupmqnn finnast. Ssútgáfa Ragnars Jonssonar legt að elska.. ÖIl ástúð mun
— en þeim er veitt eftirför. (gaf út í flokknum „Tíu 1 hverl'a aftur til þess kær-
a mótier ekkert! Maðurinn mcð riffiLinn eltir heztu“. j : leika, sem er uppruni henn-
néma illt að hafa utan þess-|þau' upp í fjöllin', o^finnurjj Þýðandinn las sögu þessa ai'. Elskan þarfnast ekki
ara vébanda. Inni i borg þau með aðstoð mennskra í útvarpið á siðastliðnu vori minninga. Til er lifenda land
liinna hvítu rekst Kino og sporliunda. HÖfuð sonar og er Iiún því mörgum kunn. og land liinna dánu, en brú-
hans fólk hvarvetna á á- lians er molað mcð byssu------------Höfundu'vinn Thornton 111 á inilli þeirra er kærleik-
girnd, svik og undirferli,
enda leitar hann ekki þang-
skoti, og Kino, sem nú er Wilder, sem ár Bandarikja- nL hið eina, sem varir, hið
orðinn grimmari og slótt-‘\maður, er einnig vel þekkt- eina, sem þýðingu hefir. —
að, íiema i brýnustu þörf, jugri en sjálft sléttuljónið,. ur Íiér á landi af leikritinu! Að svn miklu leyli, sem
til dænns ef lif barnsins hans! naT rifflinum á vald sitt og „Bærinn okkar“, sem Leik- maður getur dæmt uin ís-
Bókautgáfan Björk heflr
gefið út litla en laglega
/ barnabólc í sérstökum floklci
sem nefnist: Bækur gngstu
barnanna, og fær fgrsla bók-
in nafnið: „Stubbur“.
í ,,Stubbur“' er saga um lít-
i'inn dreng, i lesmáli og lit-
jmyndum. Ilún er eftir Bengt
og Grete Janus Nielsen, en
endursögð af Vilberg Júlíus-
syni. Stubbur er hálfgert
/ olnbogabarn en allt geng-
ur þó vel fyrir honúm að
dokum. Lestrarefnið er létt
| og við hæfi barna, sem byrj-
uð eru að lesa og myndirnar
einfaldar í dráttum.
j Næsta fyrirhugaða bók í
þessuni flokki á að lieita
'Ævintvri Palla litla.