Vikan - 14.07.1966, Síða 10

í velferðarþjóðfélögum er stefnt að almennri, líkamiegri velferð alls
þorra manna. Gamalt fólk nýtur lífeyris og getur að því lcyti lifað
áhyggjulaust, en þegar það cr heilsuhraust, cr því miklu eðlilegra að
búa á heimilum ásamt yngri meðlimum fjölskylðunnar.
Einstaklingurinn :etti að gcta sótt hjálpræði í kirkjuna en
gerir það ekki, því kirkjan hcfur cinhvernveginn orðið ut-
anveltu. Sumstaðar hafa nýjar leiðir vcrið rcyndar með góð-
um árangri.
Menn hafa rofið samband sitt við trú-
ar- og tilbeiðslulíf — en á þvi á rikið
enga sök, en kirkjan nokkra, þar sem
hún talar tveim tungum, játar og neit-
ar og skapar þannig hik í hugum.
Andleo heilsa
einstaklinosins
í velferdar-
biúðfélaoi
Efftlr
Jóhann Hannesson
Velferðarríkiö sér okkur sæmilega fyrir líkam-
legum þörfum og í skjóli margháttaðra trygg-
inga þarf enginn að bera verulegan kvíðboga
fyrir morgundeginum.
Samt er annar hver maður haldinn einhvers-
konar taugabilun, fjöldi fólks er niðurdreginn
af tilgangsleysis- og leiðindatilfinningu og
sjálfsmorð eru tíðust þar sem velferðin
blómstrar bezt. Hverju er um að kenna?
Þau þjóðfélög, sem lengst eru
komin að því marki að ná
hugsjón sinni, það er að
verða eins og þau ætla sér,
eru Norðurlöndin, Bretland,
Sviss og nokkur Evrópulönd
önnur. Lengst er Svíþjóð komin.
Bandaríkin stefna að skyldu marki
með baráttunni gegn fátækt og
öðrum samfélagsgöllum, með hug-
sjóninni um hið mikla samfélag —
The Great Society — sem núverandi
forseti þar í landi hefir gert að
höfuðhugsjón sinni, en þó eiga
Bandaríkin enn langt í land.
Til þess að gera ekki velferðar-
þjóðfélaginu rangt til, er skynsam-
legt að hugleiða hvað það hefir
gert fyrir einstaklingana. Sé þetta
athugað málefnalega, þá kemur [
Ijós að hér er ekki um smámuni að
ræða, einkum þegar litið er til
þeirra, sem minna mega sín í lif-
inu, en einnig fyrir marga aðra.
ALMENN FRÆÐSLA er ein hin
elzta velferðarhugsjón. Siðbótar-
menn, Lúther, Calvin o.fl. settu hana
fram. Það er ekki þeirra sök, þótt
langur tími liði áður en sú hugsjón
komst f framkvæmd. Höfðingjar
þjóðanna eyddu of miklu fé f
styrjaldir. Kant sýndi fram á þetta,
og sömuleiðis ýmsir trúarlegir flokk-
ar, svo sem Kvekarar. Það telst
sjálfsagt að almenn kennsla sé veitt
einstaklingum ókeypis, en sá bögg-
ull fylgir skammrifi að rfkið ákveð-
ur einnig hvað kenna skuli að mestu
leyti.
ALMENNAR TRYGGINGAR gegn
þeim miklu vandræðum, sem marg-
ir einstaklingar urðu að búa við
sökum sjúkdóma, slysa, elli o.fl.
eru meðal síðari hugsjóna velferð-
arríkja, en allur þorri manna legg-
ur nú sitt fram — og fjöldi nýtur
góðs af þessum tryggingum. Skylt
þessu er almennt heilbrigðiseftirlit,
eftirlit með matvælum og öryggi
manna, varnir gegn drepsóttum og
önnur opinber heilbrigðiþjónusta.
Þá kemur atvinnuöryggið, sem
velferðarríki leitast við að tryggja,
jafnhliða vinnutíma, og eiga sér
þessi mál mikla sögu og langa.
Þó eru þau ekki enn til lykta leidd.
Takmörkun vinnutíma er víða kom-
in á í borgum, en langur vinnu-
tími fylgir enn sveitalffinu, og
lengra vinnuár en í borgunum.
Margir frídagar árlega eru þó eng-
in nýjung. Kirkjulög frá 1234 á-
kváðu 45 frídaga árlega, auk
sunnudaga, og á síðmiðöldum voru
hundrað vinnufrjálsir dagar al-
gengir f sumum biskupsdæmum. —
Nú eru hugmyndirnar um styttingu
vinnutímans svo langt komnar að
út kom í Þýzkalandi árið 1963 bók,
sem ber heitið „Totale Freizeit",
það er algjör frítíð.,Er þar að finna
margar nýstárlegar hugmyndir.
Síðasta þróunarskref velferðar-
ríkis er að koma á almennum eftir-
launum, sæmilega rfflegum, handa
öllum landslýð, miðað við sjötugs-
aldur eða jafnvel lægri aldur.
Lengst eru Svíar komnir í þeim efn-
um og unnið er að því með Norð-
mönnum (folkepensjonen) og einn-
ig er málið í undirbúningi hjá oss.
Virðist sem allir flokkar muni styðja
það, og varla er nein hætta á því
að nokkur þeirra tapi þar á.
Ekki megum vér ætla að þessi
mál séu svona langt komin um víða
veröld. Mörg þjóðfélög eru enn
bæði fátæk og frumstæð, mörg lönd
eru enn vanþróuð á marga lund.
Þar eru landlægar drepsóttir, fá-
tækt, skaðlegur matarskortur, skor-
dýraplágur, fáfræði f andlegum og
verklegum efnum, þægindi mjög fá
eða alls engin af þeim, sem vér
njótum daglega, svo sem rafmagn
til Ijósa og eldunar. Allur þorri
manna býr við skort í þessum lönd-
um, en fáeinir eru stórauðugir, svo
10 VIKAN