Vikan - 10.10.1974, Blaðsíða 15

HVAR ER
ISLENZKA
GESTRISNIN?
A siðustu 15 árum hafa um 250
islenzkif unglingar á aldrinum
16—18 ára farið til ársdvalar i
Bandarikjunum á vegum skipti-
nemasamtakanna American
Field Service, og hingaö hafa
komiöum 50unglingar til tveggja
til þriggja mánaða sumardvalar
og einn til ársdvalar. Siðastliðinn
vetur dvöldust 12 isienzkir ung-
lingar i Bandarikjunum, og er
það siðasti hópurinn, sem þangað
fer á vegum AFS, a.m.k. i bili, þvi
að i aöalstöövum samtakanna i
New York hefur verið ákveðið að
útiloka tsland frá þátttöku um
sinn. Astæðan er sú, að illa geng-
ur að finna islenzk heimili,
sem fús eru til aö taka við banda
riskum unglingum til sumardval-
ar eða hugsanlega ársdvalar. 1
fyrrasumar var svo komið, að að-
eins þrjár Islenzkar fjölskyldur
gafu sig fram, ein i Reykjavik og
tvær við Eyjafjörð — en sama
haust fóru 12 islenzkir unglingar
til ársdvalar vestra.
American Field Service hóf
starfsemi sina 1 fyrri heims-
styrjöldinni, þótt I annarri mynd
væri en nú. Samtökin voru stofn-
uð af Bandarlkjamönnum búsett-
um i Paris, og var verkefni þeirra
aö flytja hina særöu frá viglinunni
I sjúkrabifreiðum, sem þeir lögðu
sjálfir til. Milli styrjaldanna
veittu þessir menn frönskum há-
skólastúdentum styrki til árs-
dvalar við bandariska háskóla. 1
seinni heimsstyrjöldinni aðstoö-
uðu þeirflestar þær þjóðir, er áttu
i striði, og vegna persónulegra
samskipta viö þessar þjóöir kom-
ust þeir að raun um, að bezta leið-
in til að skapa skilning og frið
þjóða I milli væru persónuleg
kynni og vinátta. Þvi var ákveðið
að hætta aö styrkja háskóla-
stúdenta, en koma i þess stað á
unglingaskiptum milli Banda-
rikjanna og annarra landa, og
hafa samtökin starfaö sem slik
frá árinu 1947. A siöustu árum
hafa yfir 60 lönd tekið þátt i $tarfi
AFS, en nú hefur þeim fækkað um
eitt — Island.
Starf AFS byggist að mestu á
starfi sjálfboðaliða, og er reiknaö
með, að þeir, sem notið hafa
fyrirgreiðslu samtakanna gefi sig
fram til þeirra starfa. Fyrstu 3—4
árin, sem Island tók þátt i
nemendaskiptunum, hafði
Islenzk -Ameriska féiagið milli-
göngu um þau, en siöan tóku
skiptinemarnir sjálfir við. öll
störf fyrir AFS voru unnin hér i
sjálfboðavinnu þar til árið 1971 að
fastur starfsmaður var ráðinn
hálfan daginn á skrifstofu sam-
takanna. 1 það starf valdist
Sigrún Jörundsdóttir, sem verið
haföi skiptinemi nokkrum árum
áður. Hún sagði upp starfinu eftir
tvö ár, þar sem henni fannst
ógerningur aö vinna að þessum
málutn með jafn fáum sjálfboða-
liöum og reyndust fúsir til að
leggja eitthvað að ráöi af mörk-
um.
— Það er gifurleg vinna i
kringum nemendaskipti sem
þessi, sagöi Sigrún, þegar við leit
uðum hjá henni upplýsinga um
AFS og ástæðurnar fyrir þvi, aö
Island varð að hætta þátttöku. —
Þessi vinna lenti aö langmestu
leyti á örfáum manneskju.m, sem
alltaf voru reiðubúnar til að vinna
fyrir samtökin. Nemendur þurfa
aö skila Itarjegum umsóknum,
skrifa ritgerðir og koma með
einkunnir og ummæli, og siöan
þurfa fulltrúar frá samtökjinum
að heimsækja þá og r&ða við þá.
Svo þarf að velja úr umsóknunum
og senda þær til New York,. þar
sem endanlegt val fer fram. Þeg-
ar bandariskir nemendur koma
hingað til dvalar þarf að finna
handa þeim fjölskyldur ræða við
heimilisfólk, halda sambandi viö
nemendurna o.s.frv.
— Föreldrum nemenda, sem
fara út á vegum AFS, ber engin
skylda til að taka bandariska
nemendur á móti, þvi þaö væri
ekki réttlátt gagnvart unglingun-
um. Þá yröu þeir valdir eftir
heimilisáStæöum, en ekki eftir
námsárangri, persónuleika og
framkomu, eins og nú er gert. En
við höfum sagt nemendum, sem
sækja um, að ef þeir geti útvegaö
fjölskyldu hér, aukist möguleikar
þeirra á að komast út. Þvi fleiri,
sem við getum tekið á móti, þeim
mun fleiri fáum við að senda.
— Er mikið um að foreldrar
unglinga, sem hafa farið út, taki
unglinga á móti?
— Það hafa margir foreldrar
tekiö unglinga á móti, en aðrir
hafa annað hvort ekki haft áhuga
eða aðstæður t’l að takg við ung-
lingunum. Þess eru mörg dæmi,
aö fólk með gott húsnæði og góðan
fjárhag hefur sent út jafnvel tvo
krakka, en ekki sýnt minnsta á-
huga á að taka ungling á móti.
Aörir, sem ekki hafa haft tök á aö
taka á móti unglingum um það
leyti, sem þeirra börn hafa farið
út, hafa stundum gert það siðar,
þegar aðstæður hafa breytzt.
Fyrir um tveimur árum, þegar
við vorum oröin vonlitil um að
geta haldiö starfinu áfram boöuð
um við til fundar meö foreldrum
þeirra nemenda, sem þá voru úti
og höfðu verið úti. Ætlunin var
að reyna að fá foreldrana I lið
með okkur.og stofna foreldrafé-
lag. En af foreldrum þeirra; 250
unglinga, sem verið hafa úti,
komu ekki nema milli 10 og 15 og
þar af aðeins foreldrar tveggja
þeirra, sem þá voru úti. Grund-
völlur fyrir þátttöku foreldranna
var þvi enginn.
— Nú hafa aðalstöðvar sam-
takanna i New York ákveðið, að
sambandiö við ísland verði ekki
endurvakið, nema frumkvæðið
komi háðan, þ.e. að nægilega
mörg heimili bjóðist til að taka
við unglingum til sumardvalar.
Ef það tekst sumarið 1975 verður
tekið til athugunar að gefa Islend-
ingum kost á að sækja um dvöl
vestra veturinn 1976—77.
— Hver bér kostnaðinn af nem-
endaskiptum AFS?
— Þegar nemendur fara héöan
'greiða þeir far sitt til og frá New
York og siðan fjárupphæð, sem
rennur til samtakanna. Siöasti
hópurinn þurfti að borga 425 doll-
ara. Það fe er notað til að standa
undir kostnaði I sambandi við
dvöl nemendanna og ferðalög
innan Bandarikjanna, og ungling-
arnir fá af þessu vasapeninga-
Fjölskyldurnar, sem taka við
þeim, leggja til uppihald endur-
gjaldslaust. Sama gildir um is-
lenzkar fjölskyldur, sem taka við
bandariskum nemendum.
— Markmið AFS með þessum
skiptum er, að unglingarnir
dveljist á heimilum sem hluti af
fjölskyldu, en ekki sem gestir, og
kynnist þannig venjulegu fjöl-
skyldulifi i landinu. Það hefur oft
komið fyrir hér, að fólk, sem hef-
ur verið að hugleiða að taka við
nemanda hefur talið að það gæti
ekki gert nóg fyrir unglinginn,
heföi ekki nógu fint húsnæði, gæti
ekki ferðazt nógu mikið og ekki
talaö nógu góða ensku. En ég
held, að þar sem vilji sé fyrir
hendi, sé alltaf húsrúm. Einnig
hafa sumir borið þvi við, að það
fylgdi þvi mikil ábyrgð að hafa
erlendan ungling. En þá má
spyrja á móti, hvort það sé ekki
meiri ábyrgð þvi fylgjandi að
hafa Islenzkan ungling i stórborg I
Bandarikjunum?
— Hefur ekki orðið vart
óánægju með, að þessi skipti skuli
hafa lagzt niður?
— Jú, það eru a1" mjög sárir
yfir þessu, enda hefur áhuginn á
að senda nemendur út alltaf verið
mikill, og aðeins litill hluti þeirra,
sem sótt hafa um, getað farið.
Foreldrar hafa undantekningar-
litið verið þéirrar skoðunar, að
unglingarnir hafi haft ákaflega
gott af dvölinni vestra og ungling-
arnir sjálfir verið i sjöunda
himni. En það er ekki nóg. Viö
vetðum að leggja eitthvað af
mörkum lika. Meðal nemend-
anna, sem voru siðast fyrir vest-
an er mikill áhugi á að endurreisa
starfið — en það veröur ekki gert
nema með þvi aö þátttaka AFS
fólks verði almenn og tslendingar
sýni I verki, að það sé eitthvað
eftir af gestrisninni rómuðu.
»
41. TBL. VIKAN 15