Vikan - 21.09.1978, Síða 10

fátækur listamaður. Það er ekkert gaman
að svelta. Ég hef oft þurft að gera það,
þegar ég hef viljað halda mínu striki í leik-
listinni.
Það er verst hvað fólk er hrætt. Ég þekki
margt fólk, sem hefur brennandi áhuga og
fer í leikhúsfræði, frönsku eða bókmenntir,
þótt það vilji helst fara í leiklist. Það þorir
ekki að kasta sér út i leiklistina, því það
heldur að hún sé bara fyrir fá útvalda. Leik-
list er ekkert fyrir fáa útvalda, hún er fyrir
þá sem vilja. Það er uppbygging og sálu-
hjálp fyrir marga, að fá að vera í leiklist.
Því meira magn því betra. Ég er ekkert að
spyrja eftir gæðum. Að mínu mati eru
gæðin aukaatriði á vissan hátt. Það er betra
að hafa hundrað lélega leikara heldur en
einn góðan!
Við viljum
hjálpa hvert öðru
— Það stendur mikið til hjá Kröku á
næstunni, ekkisatt?
— Jú. Það hefur lengi verið draumur
okkar í Kröku að stofna leiklistarmiðstöð,
þar sem við hefðum okkar leikhús, nokkurs
konar miðstöð, svo við gætum boðið
áhugafólki og atvinnufólki að koma og
vinna með okkur. Þetta á að verða nokkurs
konar norræn leikhúsmiðstöð, þannig að
norrænir leikflokkar geta komið og sýnt
hjá okkur. Þannig miðstöð erum við að
stofna á eynni Mön í Danmörku. Við
gætum hjálpað þeim við að skipuleggja
sýningar í Danmörku og víðar, og við
gætum líka fengið leikhópa til þess að æfa
og klára stykkin sín. Þarna væri semsagt
hægt að losna við ys og þys dægurlífsins.
Einnig er hugmyndin að halda þarna nám-
skeið fyrir áhugafólk og atvinnufólk. Við
höfum hug á þvi að taka nemendur, þannig
að fólk gæti verið hjá okkur í sex mánuði
og sumir myndu svo kannski verða áfram,
en aðrir ekki. Við viljum nota þennan stað
meira en fyrir okkur og þess vegna gætu
líka verið þarna leikhúsráðstefnur og margt
fleira, sem tengist leiklist.
Kraka vinnur núna að sýningu um
Snorra-Eddu. Við lesum Snorra-Eddu og
tökum áhrifin úr henni, og erum með því
að reyna að finna bakgrunn okkar, eins og
það er kallað. Við höfum vissan bakgrunn,
en kristnin hefur haft áhrif á okkur, þótt
við séum líka heiðin að sumu leyti. Margt í
Hávamálum, Völuspá og þessari heiðnu
heimspeki hæfir okkur vel og útskýrir
margt í eðlisfari okkar. Með þessari sýn-
ingu reynum við að grafast fyrir um hvað
sé samnorrænn kúltúr, og sýningin á að
vera tilbúin í apríl næsta ár.
Kraka er hagsmunasamtök leikara. Við
erum sjálfsagt ein sterkustu hagsmunasam-
tök leikara á Norðurlöndum, því allt
gengur út á það að við höfum það sem best.
Leikarinn hefur ekki notið mikillar virðing-
ar i þjóðfélaginu, því leikstjórinn hefur
djöflast með hann og honum hefur verið
sagt að gera hitt og þetta. Við reynum hins
vegar að styrkja hvert annað. Við erum
leikarar, höfum gaman af því að vera í leik-
list og reynum að ýta undir hvert annað í
þróuninni. Ef þróunin er sú, að einhver
ætlar að skreppa til Balí í sex mánuði, er
það hans mál og við reynum að styrkja
hann. Leikstjórar halda oft, að eina leiðin
til þess að fá eitthvað út úr fólki sé að tæta
það niður og byggja síðan upp frá grunni.
Við trúum ekki að það sé nauðsynlegt að
tæta manneskju niður til þess að byggja
hana upp aftur, heldur viljum við hjálpa
hvert öðru eins mikið og hægt er að byggja
hvertannað upp.
Ég held líka, að leikari eigi að horfa hlut-
laust á aðra leikara og bera virðingu fyrir
þeim. Hann á ekki að dæma. Það er ríkj-
andi sú árátta, að líta alltaf niður á hina, í
stað þess að líta á þá sem jafningja.
Sumt fólk myndi klikkast...
— Spurning um að vera jákvæður í
gagnrýni?
— Já, því ekki? Ég er búinn að kynnast
svo mörgu neikvæðu í sambandi við leiklist
og hef ekkert gaman af því, og því ætti ann-
að fólk að hafa gaman af því. Ég held að
það sé líka þannig með músíkanta. Leikarar
hafa bara yfirleitt verið verri hver við ann-
an en músíkantar. Þar spilar inní spurning-
in um að fá eitthvað að gera. Leikarinn
stendur í þeirri hryllilegu aðstöðu, að hann
getur eiginlega ekki leikið einn. Það er mjög
erfitt að vinna einn sem leikari, og eiginlega
nauðsynlegt að hafa einhverja með sér. Þú
ert kannski úti á götu og hefur áhuga á leik-
list, en þú getur ekki farið að leika svona
hér og þar. Fyrst verðurðu að finna eitt-
hvert fólk til þess að leika með þér, stað til
að æfa á og einhvern til þess að taka að sér
hlutverk áhorfandans og gagnrýnandans.
Samt skiptir mestu máli að fá að gera eitt-
hvað. Það er verst með okkur, sem höfum
fengið eitthvað að gera, að við gleymum
því oft algjörlega hvernig þetta var, þegar
við fengum ekkert að gera. Ég held, þegar
við erum komin í góða stöðu, að við ættum
að reyna að hjálpa hinum líka.
Það er fullt af fólki hér á Islandi, sem
kann heilmikið í leiklist, en hefur ekki
fengið að starfa við hana. Það þyrfti bara
að koma upp áhugaleikhúsum i bílskúrum
og hvar sem er, í stað þess að ganga um og
væla yfir þvi að það fái ekkert að gera. Það
er mikil þörf á þessu hér, því fólk hefur svo
gaman af þessu, og þetta hristir fólk saman.
Úti á landi myndi sumt fólk klikkast í svart-
asta skammdeginu, ef það hefði ekki kven-
félagsleikritið. Leiklistina er hægt að nota
alls staðar, á öllum sviðum. Það má nota
hana í sambandi við kennslu í skólum, til
þess að gera landafræðina skemmtilegri.
Það má lika nota hana í sambandi við sjúkl-
inga, heyrnarlausa, blinda og svo gamla
fólkið. Það má alls staðar hafa gagn af leik-
list.
— Er hún þá nauðsynlegur þáttur í lífi
okkar?
— Já, ég held því fram, að hún sé nauð-
synleg. Við notum hana, þegar við erum
krakkar, en svo bara gleymum við henni.
Hún liggur í eðli okkar. Það er hægt að fá
fólk til þess að snerta hvert annað og
hreyfa sig, ef því er sagt að það sé leikur.
Það er svo skrítið, að þegar fólki er sagt, að
þetta sé leiklist, þá þorir það að gera miklu
meira.
Þú ert núna
að leika blaðamann...
— Hvernig líkar þér að koma heim til ís-
lands?
— Mér finnst mjög gaman að koma
hingað heim og hitta nýtt fólk, sem hefur
áhuga á leiklist. Ég hitti t.d. heilmargt fólk
hér um síðustu jól og fleira núna. Ég hef
bara haft of lítinn tíma til þess að hitta
gamla vini, því ég er að verða svona nokk-
urs konar fagidíót, hef ekki samband við
fólk, nema það sé í leiklist. Raunar finnst
mér venjulegt fólk leiðinlegt, en þú mátt
tæpast hafa það eftir mér. Það er samt
alveg satt. Leiklistin gerir bláan lit blárri,
sorgina dýpri, hláturinn innilegri o.s.frv.
Hún stækkar allt, svo þetta hversdagslega
er eiginlega orðið of smátt fyrir mig. Mér
þykir hversdagsleikinn ákaflega leiðinlegur.
Ég held því stundum fram, að ég sé eðli-.
legur á sviði, en óeðlilegur utan sviðs.
Bankamaður er t.d. gífurlegur leikari, því
hann er alltaf að leika að hann sé banka-
maður og læknir leikur að hann sé læknir.
Við erum öll að leika. Þú ert núna að leika
blaðamann, en ég leik mann, sem er að láta
■taka við sig viðtal. Leiksviðið er eini staður-
inn, sem ég reyni reglulega að vera eðli-
legur. Tökum sem dæmi fólk, sem klifur
fjöll eða fer bara í gönguferð. Það er samt
að leika. Það þorir ekki að sleppa sér,
heldur gengur á troðnum slóðum og dettur
ekki í hug að velta sér niður brekku eða
maka sig upp úr moldinni. Hvernig væri að
prófa aðra leiki, prófa eitthvað nýtt? Fólk
er iðið við að leika búðarleik, en fer aldrei í
sjóræningjaleik eða eitthvað álíka.
— Eitthvaðaðlokum?
— Veistu að þetta er ein af okkar
vesturlandaklikkunum? Við þurfum alltaf
að enda alla skapaða hluti. Við miðum lífið
alltaf við svona brbrbrbrbrbrbr og svo
Bamm, sprengingu síðast. Sinfóníurnar
enda allar í hápunkti og leikritin lika. En
lífið er ekki endir, lífið er bara stöðugur
straumur. Við grípum inní á vissum stað í
straumnum og förum út á öðrum stað, en
það er enginn endir. Það heldur bara
áfram...
A.Á.S.
10VIKAN 38. TBL.