Vikan - 30.03.1939, Blaðsíða 9

Nr. 13, 1939
VIKAN
9
Allir eiga vonir...
Smásaga eftir Kolbein þögla.
Hann stendur þarna í kvöld, votur og
kaldur, með blaðaböggulinn undir
hendinn, fyrir framan stóra gisti-
húsið, við eina aðalgötu borgarinnar, þar
sem hann hefir valið sér stað til að selja
blöðin sín. Hann er kominn yfir þrítugt,
beinaber og horaður. Andlitið er fölt,
kinnfiskasogið og fullorðinslegt.
Um leið og einhver bifreiðin staðnæmist
við gangstéttina, fyrir framan dyr gisti-
hússins, eða einhver vegfarandi gengur
fram hjá, mjakast hann líkt og skuggi
undan húsveggnum og býður fram blöðin
sín, auðmjúkur og hógvær. En fæstir
staðnæmast til að kaupa af honum, ganga
þegjandi fram hjá og gefa honum engan
gaum.
Og hann hrökklast aftur undir húsvegg-
inn í skjól fyrir veðrinu. Hann líkist einna
helzt hrörlegu gamalmenni, þarna sem
hann húkir, lágvaxinn, allur saman kreppt-
ur eins og kuðungur og spennir krókloppn-
um höndunum utan um blaðaböggulinn.
Herðakistillinn, sem hann hefir borið frá
vöggu, virðist enn stærri nú, þegar hann
hniprar sig saman af kuldanum.
Það rignir, og stormhviðurnar koma
þjótandi fyrir húshornin með leiðindavæli,
líkt og gáskafullir hrekkjalómar, sem
leika sér að því að gera þessum aumkunn-
arverðu mannverum bylt við, er þramma
um aurugar göturnar, leiðar í skapi vegna
tíðarfarsins. Það er heldur ekki setið
við það eitt, heldur þrifin höfuðfötin af
karlmönnunum, svo að sumir standa ber-
sköllóttir eftir og horfa þungbúnir eftir
höttunum sínum fljúga eitthvað út í busk-
ann og hafa ljót orð um munn. Og kon-
urnar er ganga þarna í sakleysi sínu um
göturnar, fínar og teprulegar í göngulagi,
fara heldur ekki varhluta af ærslalátum
stormsins, er umsvifalaust þrífur í regn-
hlífar þeirra eða blæs með kuldagjóstri
undir pilsfald þeirra, svo að þær standa
á miðri götunni í dauðans angist, í virð-
ingarleysi stormsins fyrir kvenlegu vel-
sæmi.
Blaðasölukrypplingurinn, undir hús-
veggnum, lætur ærslaleik stormsins sig
engu varða. Hann stendur í sömu spor-
um, auðnulaus og þegjandalegur á svip-
inn, og einblínir á eftir öllum, er fara inn
í gistihúsið. Hann þekkir marga þeirra nú
orðið í sjón, eftir að hafa staðið þarna
allan veturinn, hvern dag. Margir af þeim
hafa keypt af honum blöð daglega og
jafnvel talað hlýlega til hans. En aðrir
hafa líka gengið drembilega fram hjá hon-
um og stjakað við honum, líkt og ein-
hverju óhreinu, er varð á vegi þeirra.
Það er komið fram á kvöldið. Blaðasöl-
unni er alveg lokið.
Það kemur hreyfing á blaðasölukrypp-
linginn, því að kominn er tími til að halda
heim. Hann gengur fram hjá gistihúsinu
og lítur enn einu sinni inn um gluggann
á litlu tóbaksbúðinni í anddyri gistihúss-
ins þar sem laglega, ljóshærða afgreiðslu-
stúlkan er. Hún snýr bakinu að gluggan-
um, svo að hann sér ekki framan í hana.
Og hann heldur heim.-------
Á hverjum degi gengur hann inn til
hennar og færir henni blað. Það er orðið
þegjandi samkomulag þeirra á milli. 1
fyrstu hafði hún alltaf rétt honum pening
eins og allir aðrir fyrir blaðið, en hann
hafði ekki þótzt taka eftir því, að hún
lagði peninginn á borðið. Hann munaði
ekkert um að gefa vinum sínum eitt blað.
Hann átti hvort sem var engan vin, nema
ef hann mætti kalla hana það, og hann
gerði það með sjálfum sér, þótt hann hefði
sama og ekkert talað við hana. Hún var
vinur hans fyrir það, meðan hann mátti
gefa henni blað og doka við litla stund í
anddyrinu, þegar kalt var úti. — Hún
þurfti ekkert að vita það, að hann gerði
það ekki alltaf vegna kuldans.
Á horninu á L . . .. götu stendur litla,
gulmálaða timburhúsið hennar Soffíu Han-
sen. Hún er ekkja eftir Hansen bakara, er
dó í innflúensufaraldrinum 1918. Nú lifir
hún af þessari litlu brauðsölubúð, er hún
starfrækir.
Allir í nágrenninu þekkja hana Soffíu
gömlu Hansen, litlu góðhjörtuðu konuna í
brauðsölubúðinni. Hún hefir átt þarna
heima svo lengi sem flestir muna eftir, og
allir þarna í kring hafa verzlað við hana
svo að segja daglega og margir verið í
fastareikningi hjá henni árum saman og
aldrei hefir hinn minnsti snúður komizt
á viðskiptin. Alltaf þegar eitthvað hefir
vantað af brauðvarningi í húsunum í
kring, hefir svarið ætíð verið hið sama:
Æ, skrepptu nú út til hennar Soffíu gömlu
á horninu-------
Á ömurlegu rigningarkvöldi, að haust-
lagi, fyrir fáum árum, reikaði krypplingur-
inn, kaldur og svangur, vinalaus og snauð-
ur, nýkominn til borgarinnar fyrir framan
brauðsölubúðina hennar með aleigu sína
undir hendinni, tvöfalda harmoniku vafða
innan í segldúk. Hann horfði inn um
gluggann á brauðsölubúðinni öðru hvoru
og beið eftir því, að þeir, sem inni voru,
lyki erindi sínu, og um leið og gamla kon-
an er að loka búðinni sinni, smeygir hann
sér hæglátlega inn um dyrnar.
Hann rakti þegar sína raunasögu fyrir
þessari góðhjörtuðu, gömlu konu. Sagði
henni frá fiskiþorpinu á Vesturlandi, það-
an sem hann kom, frá gömlu konunni, er
ól hann upp, því að hann hafði verið mun-
aðarleysingi. En þegar fóstra hans dó,
hélt hann suður, veill fyrir brjósti, en von-
góður um betri framtíð, með sína harmó-
niku. Og hann gerði sig líklegan til að
vef ja segldúknum utan af hinum dýrmæta
grip og bauð gömlu konunni að njóta þeirr-
ar ánægju að heyra hans músik. En
Soffía gamla Hansen afþakkaði góðlátlega
boðið í það sinn, en gaf honum mjólkur-
glas og snúð, er sögu.hans lauk. Þetta er
auðnuleysingi, sem engan á að, hugsaði
gamla konan, sem ekkert mátti aumt sjá.
Þannig var það, að krypplingurinn hafn-
aði í lítilli, óásjálegri kjallarakompu í hús-
inu hennar Soffíu gömlu Hansen á horn-
inu á L . . . götu. En nú var hann búinn
að fá atvinnu við blaðasölu og borgaði
sínar 10 kr. í húsaleigu á mánuði eins og
vera bar. Og hann bar jafnan hlýjan hug
til gömlu konunnar fyrir veglyndi hennar
og hjálpsemi og sýndi henni virðingu sína
með því eina sem hann gat að taka djúpt
ofan svarta flókahattinn sinn í hvert sinn,
sem hún varð á vegi hans.
Hann er kominn heim. Situr við glugg-
ann í rökkrinu.
Það slær birtu á götuna, fram undan
glugganum, frá götuljóskeri, er stendur
hinu megin götunnar.
Á gangstéttinni fyrir framan gluggann
streymir hin eilífa götuumferð áfram, líkt
og óendanleg rimlagirðing, sem er á fleygi
ferð fyrir gluggann allan guðslangan
daginn. Og þannig hefir lífið streymt
áfram fyrir þennan óhreina kjallaraglugga
ár frá ári, með sínum litríku myndum,
þroska og þróun, allt frá æsku til elli, allt
frá fyrstu hjólatíkunum, er laugakerling-
arnar drógu ískrandi um göturnar á upp-
vaxtarárum bæjarins og þar til nú, að þær
sjálfar eru að lokum keyrðar í skrautleg-
um líkbifreiðum seinasta áfangann.
Og stundum, þegar skugga ber á glugg-
ann, lítur krypplingurinn upp, en það eru
þá ef til vill bara hundaskammirnar, sem
alltaf eru að snuðra í kringum símastaur-
inn á horninu. En stundum eru það líka
Ijómandi fallegir kvenfætur, er berast fram
hjá með mjúkum og liðlegum hreyfingum
og eru horfnir sjónum á svipstundu. En í
huga krypplingsins í rökkrinu við glugg-
ann heldur mynd þeirra áfram að vera til,
og mynd þeirra stækkar og smá skýrist,
þar til hún er orðin að fullþroska stúlku
— sérstakri stúlku. Mynd, sem á sína
fögru draumheima inni í leyndardómun-
um miklu í hans eigin höfuðskel.
Hann seilist eftir harmónikunni á hill-
unni fyrir ofan rúmið, strýkur um hana
varfærnislegum og hlýlegum höndum.
Fóstra hans hafði keypt hana handa hon-
um fyrir peninga, er hún vann sér inn í
síldinni. Síðan byrjaði hann að spila, hægt
og hátíðlega.
Þetta var hans hljóðfæri, og tónar þess
hans eigin heimur og lagið, sem hann spil-