Vikan - 19.10.1939, Blaðsíða 19

Nr. 42, 1939
VIKAN
19
DRAUMARNIR MÍNIR. Frh. af bls. 5.
Vér eigum meira en nóg af timburkirkj-
um og steinkirkjum, sem eldur og möl og
ryðbruni vinna á — og standa tómar, svo
að segja.
Og vér eigum of margt barna, sem
standa höllum fæti á uppvaxtarárunum
vegna skorts á brauði, mjólk og klæðnaði.
Þetta munu þeir vita og viðurkenna, þó að
lágt tali — Meistari Jón og Hallgrímur
Pétursson.
Ég mun síðastur manna gera lítið úr
Meistara Jóni. Málsnilld hans var frábær.
En eigi er ég viss um, að hann hafi verið
sanntrúaður, nema þann dag vikunnar,
sem hann samdi og flutti ræðuna — á
þvílíkan hátt, sem Matthías trúði einungis
þá eyktina, sem hann hafði til að yrkja
hvern sálm. Þess í milli var hann verald-
arson.
Hallgrímur trúði daga og nætur öll þau
10 ár, sem hann hafði Passíusálmana í
smíðum. Þeir sýna það svart á hvítu. Hans
heilaga glóð brann, þ. e. logaði, á arni
hans.
En túlkun hans á trúarlærdómunum til-
heyrir löngu liðnum tíma. Enginn vel viti
borinn maður fellst nú á það, að pína og
dauði Jesús Krists hafi numið burt ,,blóð-
skuld og bölvun" einstaklingsins. En sú er
þungamiðja í Passíusálmunum.
Endurtekningarnar í þeim og ýms orð,
sem eigi eru íslenzk, draga mjög úr skáld-
legu og listrænu gildi sálmanna — þó að
heimfærslur hans frá textanum til lífsins
og spakmæli skáldsins hafi mikið til síns
ágætis.
Meistari Jón og Hallgrímur verða að
sætta sig við hlutskipti Miltors, sem kvað
kvæði í tólf kviðum um hrap Satans frá
himni til heljar — og er sú bók nærri því
að fyrirferð á við gamlatestamentið. Þeir
ganga allir úr gildi þessir höfðingjar þess
tíma, sem fóstraði þá.
Kristur dó fyrir mennina á þann hátt:
að hann staðfesti kenningar sínar með því
að hopa hvergi á hæl og staðfesta þær með
dauða sínum. Á þann hátt dó hann fyrir
mannkynið.
Flíkur syndara verða aldrei þvegnar í
blóði píslavotta. Og öll fórn er táknræn,
fremur en áþreifanleg.
Miskunn gagnvart lífinu er miklu merki-
legri guðsþjónusta en vanabundnar tíðir
í kirkjum.
Þó að Hallgrímskirkja gnæfði stílfögur
á Hvalfjarðarströnd, um aldur og æfi,
mundu hvorki Hallgrímur né Jesús Krist-
ur telja, að það skipti máli á nokkurn hátt.
En hjarta Hallgríms, sem geymdi í sér
,,þá heilögu glóð“, var kramt og meirt af
því að sjá og skynja mannlega eymd,
grimmd og illsku, — það mundi enn þá
slá ótt og títt, ef börnunum yrði gert gott
af því fé, sem safnazt hefir til væntan-
legrar Hallgrímskirkju.
Ég drap áðan á draumana mína, sem
ég bar fyrir brjósti í æsku.

Frímerkjabækur
fyrir íslenzk frímerki
í kápu kr. 6.00,
með sterkum spjöldum
kr. 9.50.
Frímerkjalímpappír
1000 stk. 0.90.
Frímerkjatengur 1.50.
AFA-verðlisti 1940
yfir frímerki frá Norð-
urlöndum, Þýzkalandi,
Hollandi og Englandi,
94 bls. með 1100 mynd-
um, kr. 2.50.
Frímerkjapakkinn
„VIKTORÍA“,
25 mismunandi frí-
merki, kr. 0.25.
Frímerkjapakkar.
1000 mismunandi teg-
undir frá öllum lönd-
um, kr. 10.50.
Frímerkjahefti
fyrir 160 frímerki, kr. 0.35.
fyrir 480 frímerki, kr. 0.75.
Ef þér safnið frímerkjum og
óskið eftir sérstökum tegund-
um, þá biðjið um ú r v a 1.
FI ií MERK J A VERZLU N
Austurstræti 12, Rvík.
Mig er eigi hætt að dreyma, hvorki í
svefni né vöku.
Ég ræði eigi í þetta sinn draumana, sem
tilheyra svefni og nótt.
En einn vökudraumur minn, sem ég vil
halda á lofti er þessi:
Góðir menn! Metið lífið mikils, það sem
einstaklingnum tilheyrir.
Jafnvel rjúpa, lóa eða æður eru meira
verðar en stokkar og steinar.
Hvert barn er dásamlegra en kirkja,
sem heitið er á, og getur hún þó haft til
síns ágætis nokkuð.
Það göfgar hvern mann að unna lífinu
og hlynna að því.
Allur sá fjandskapur og grimmd, sem
nú vaða á bækslunum um loft og höf ver-
aldar vorrar, stafa af því, að forkólfar
þjóðanna meta einskis eða of lítils líf ein-
staklings.
Því meira sem troðið er á einstakling
á kostnað hópsálar eða þjóðar, því nær
dregur að gjaldþroti menningar vorrar.
Einstaklingurinn má eigi verða svo sem
brot, er gengur inn í samnefnara.
Honum er í öllum meiri háttar trúar-
brögðum gert svo hátt undir höfði, að bú-
izt er við að lifa muni um aldir alda sjálf-
stæðu lífi.
Það kann að vera draumur. En sá
draumur er þá sá tilkomumesti, sem menn-
ina hefir dreymt frá alda öðli til þessa dags.
Svona breytast draumar vorir með aldr-
inum, mínir a. m. k., þ. e. a. s. þeir draum-
ar, sem háðir eru óskunum. Barnið óskar
sér út í bláinn þangað sem svo er háttað
byggðum, að skýjaborgir og loftkastala
ber við himin. Þar ómar englasöngur og
dúfur blaka vængjum yfir svönum, sem
kvaka á einhvers konar lónum.
En ef manninum verður þroska auðið,
hneigist hugur hans að lífinu, sem á sér
rætur í moldinni, eða stendur föstum fót-
um á grasrótinni. Þeim manni virðist svo,
sem bænalestur og söngur sálma, sem
skortir andríki, muni eigi geðjast allsherj-
ar skapara tilverunnar betur en aðhlynn-
ing manna að lífinu, sem vér náum tii.
Fögur listaverk hafa það til síns ágætis,
að þau hefja hugina til flugs eða lyfting-
ar frá jafnsléttu hversdagslífsins. En lista-
verkin, t. d. kirkjur, sem heitið geta því
nafni, eiga að vera í þéttbýli, en ekki á
afviknum stöðum.
Meðan Hallgrímur Pétursson orkar á
hugina með sálmaskáldskap sínum, er
hugsað til hans og horft, í þeim stað, sem
svo er, að þess verður auðið. Þar er hans
minnismerki, þó táknrænt sé. En ef hugir
manna hverfa frá þeirri túlkun trúarlær-
dóma og siðakenninga, sem Hallgrímur
boðaði, fara mennirnir upp á fjöll og firn-
indi, fremur en þeir geri pílagrímsferðir
til Saurbæjar á Hvalfjarðarströnd, enda
þótt þar yrði snotur kirkja, en tóm, til sýnis.
Heilög glóð Hallgríms Péturssonar
brennur alls eigi á altari neinnar kirkju.
Sú glóð á heima í hugskoti einstaklings
-— ef hún á sér nokkurn samastað.
Sú var tíðin, að kristnir menn — að