Vikan - 16.11.1939, Page 16

16
VIK A N
Nr. 46, 1939
Næsta dag fóru þau öll — Denry líka
— frá Llandudno. Þau voru öll þreytt
nema Denry. 1 hinum mikla farangri hans
var hattaaskja, sem vakti mikinn hlátur.
Burðarkarlinum fannst hún þung, og
Denry sagði:
— Hún er full af peningum.
Þau hlógu öll.
Þegar hann kom heim, sagði hann móð-
ur sinni sömu söguna. Henni hafði ekki
dottið í hug að skreppa til Llandudno, því
að hún hafði gegnt störfum Denrys í Burs-
ley á meðan hann var í burtu. Þegar Denry
rétti henni hattaöskjuna, sagðist hún ekki
vilja sjá hana. Hann fékk henni þá lykil
og bað hana að opna öskjuna.
— Hvað er í henni?
— Steinar, sem ég fann í fjörunni.
Hún setti öskjuna í kjöltu sína, opnaði
hana og rak upp óp. Askjan datt á gólfið,
og peningarnir ultu út um allt. Þau tíndu
upp peningana.
Frú Machin var alveg orðlaus.
Það leið ekki á löngu, áður en komið
var út um allan bæ, að Denry hefði komið
með hattaöskju, fulla af peningum, inn til
móður sinnar. Það var ,,það nýjasta", sem
Denry hafði gert.
VI. KAPÍTULI.
Denry hafði keypt sér asna og kerru.
Asninn var sjö ára gamall og kostaði tíu
pund. Hann keypti hann af bónda einum.
Hann afsakaði sig með því, að hann hefði
þurft að gera þetta til þess að vera fljót-
ur í innheimtuferðum sínum í „bæjunum
fimm“. Reiðhjól hefði auðvitað gert sama
gagn og ekki étið fyrir shilling á dag eins
og asninn og ekki verið hrætt við lögreglu-
þjóna eins og asninn. Denry hafði keypt
asnann af því, að honum hafði allt í einu
dottið snjallræði í hug. Jos Curtenty hafði
fyrir skömmu vakið á sér eftirtekt með því
að kaupa gæsahóp og reka hann sjálfur
heim. Denry leizt ekkert á það. Hann var
afbrýðisamur, ef miklir menn geta verið
afbrýðisamir. Jos Curtenty var svo gamall,
að hann hefði hæglega getað verið afi Den-
rys. Áður en Denry fæddist hafði hann
orð á sér fyrir að vera frumlegur maður
og „þrjótur“. En þó að Denry væri eins
ungur og hann var, var hann almennt
álitinn „þrjótur". Þess vegna fannst hon-
um, að Curtenty yrði að fá svar við þess-
um gæsum, og asninn var svar hans. Það
leið ekki á löngu, áður en fólk spurði hvert
annað, hvort það hefði heyrt það „nýj-
asta“ um Denry. Hann keypti litla kerru
fyrir þrjú pund. Hann sagðist hafa vagn-
inn svona lágan til þess að vera fljótari að
stökkva upp í hann. Starf hans var í raun
og veru ekki í öðru fólgið en að stökkva
út og inn. í framsætinu hafði hann kassa
með rifu á lokinu til að geyma húsaleigu-
peningana í. Á ferðum sínum hafði hann
alltaf með sér hund, sem allir voru hrædd-
ir við. Denry var sjálfur hræddur við
Rajah — svo hét hundurinn —, en vildi
ekki viðurkenna það. Rajah svaf í kof-
anum, sem Denry borgaði shilling fyrir á
viku. I kofanum var aðeins rúm fyrir
hundinn, asnann og kerruna, og þegar
Denry þurfti að gefa asnanum, varð hann
að taka hundinn eða kerruna út.
Það leið ekki á löngu, áður en allir í
„bæjunum fimm“ könnuðust við kerruna
hans Denry. Denry sagði, að hún væri
auglýsing fyrir sig og miklu betri auglýs-
ing en auglýsingamaður, og þar að auki
var hægt að setja kerruna á uppboð og
selja hana, en það var ekki hægt að gera
við auglýsingamann. Annars var enginn
auglýsingamaður í „bæjunum fimm“. I
þessu sjálfstæða héraði vildi enginn gera
svo lítið úr sér.
Asnakerran var svo sem ekki eina eign-
in hans Denry. Hann átti skrifstofu við
St. Lukes Square, og þar var lítill skrif-
stofudrengur. Á útidyrahurðinni var lítið
nafnspjald, sem hafði áður verið á hurð
móður hans. Þessi eyðsla var hinni þrá-
kelknislegu móður hans að kenna. Þegar
hann hafði grætt þúsund pund í Llandu-
dno, vildi hún ekki heyra minnzt á, að
þau flyttu í stærra hús, þar sem hann gæti
haft skrifstofu. Hún vildi ekki heldur
hætta að sauma. Hún sagðist hafa búið í
þessu húsi síðan hún giftist og alltaf unn-
ið og það myndi hún gera, þar til hún dæi.
Hann var djarfur maður, þó að hann þyrði
ekki að flytjast frá móður sinni. Þar að
auki borgaði hann tíu shillinga á viku til
heimilisins. Þess vegna leigði hann sér
skrifstofu, sumpart til að sýna móður
sinni, að hann gerði það, sem honum sýnd-
ist og sumpart sér til ánægju.
Á þeim aldri, þegar ungir menn eru
ánægðir, ef þeir geta auðgað foreldra sína
með því að ganga illa til fara sjálfir, átti
Denry verzlun, skrifstofu og asnakerru.
Hann eyddi minnu en hann vann sér inn
og á tveim árum hafði hann margfaldað
þúsund pundin, sem hann hafði unnið sér
inn í Llandudno.
En samt var Denry ekki ánægður. Hann
kvaldist af því að vera ekki lengur „þrjót-
ur“ og af því, að tekjur hans margföld-
uðust ekki. Hann bar ekki skyn á peninga-
markað og kauphallarbrask.
En einn góðan veðurdag sá fólkið í
„bæjunum fimm“ spjald á skrifstofuhurð
hans:
Kaupfélag „bæjanna fimm“.
Einkaritari og stjórnandi: E. H. Machin.
Honum hafði dottið snjallræði í hug.
Margir verzlunarmenn stofnuðu alls kon-
ar sparnaðarfélög — gæsafélög, kalkúna-
félög, viskýfélög — á haustin til jóla. Við-
skiptavinir þeirra borguðu verzlunarmönn-
unum svo og svo mikið á viku, en þeir
tóku ekkert fyrir að geyma peningana og
létu þá síðan um jólin fá upphæðina í föt-
um, mat- eða drykkjarvörum. Denry hafði
dottið í hug að stofna sparnaðarfélag, sem
næði til alls. Hann sá í anda 40 þúsund
verkamannaf jöls'kyldur borga sér peninga
einu sinni í viku. Hann sá verzlunarfyrir-
tæki sitt blómgast svo, að enginn verzl-
unarmaður hefði ráð á því að vera ekki
í sambandi við hann.
Þar að auki vildi hann vera mannvinur.
Hann ætlaði að hvetja verkamennina og
konur þeirra til að vera sparsöm. Hann
ætlaði að geyma peninga verkamannanna
og spara þeim ómak með því að sækja þá
heim til þeirra. Og til þess að sýna, að
félag sitt stæði öðrum sparnaðarfélögum
framar, ætlaði hann ennfremur að leyfa
verkamönnunum að verzla fyrir alla upp-
hæðina í ákveðnum búðum, þegar þeir
hefðu borgað helming upphæðarinnar. En
ef þeir stæðu ekki í skilum vikulega,
misstu þeir réttindin.
Þetta allt ætlaði Denry að gera fyrir
verkamennina án þess að taka nokkuð
fyrir það. Þeir fengu hvern einasta eyri
endurgreiddan.
Gróðann ætlaði hann að fá hjá kaup-
mönnunum fyrir að útvega þeim viðskipta-
vini.
Hann lagði fyrst leið sína til Bostocks,
sem var stærsta verzlunin í „bæjunum
fimm“. Honum tókst að fá Bostock á sitt
mál, þó að hann fyndi honum það til for-
áttu, hve ungur hann var. Þaðan fór hann
til annarra kaupmanna og sýndi þeim nafn
Bostocks á lista sínum, og það dugði. En
æska hans var honum til trafala. — Já,
sögðu kaupmennirnir. — Þetta er að vísu
laukrétt, en þér eruð svo ungur. Rétt eins
og fólk væri annað hvort þorparar eða
asnar fram að þrítugu — — —
Móðir hans sagði:
— Hvers vegna safnar þú ekki skeggi?
Þú eyðir peningum þínum í rakhnífa, slíp-
ólar, sápur og bursta og skerð þig til
óbóta í framan. Þú litir út fyrir að vera
31 árs gamall, ef þú hefðir skegg. Faðir
þinn hafði fallegt skegg, og það gætir þú
líka haft, ef þú vildir.
Þetta var mikil vizka, en hann vildi ekkí
hlusta á hana.
Nú vantaði ekkert nema duglega aug-
lýsingu. Hann hefði auðvitað getað fengið
fremstu síðuna á The Signal fyrir 25 pund,
en hann var vanur því að fá auglýsingar
ókeypis. Þá datt honum í hug að fá greifa-
frúna af Chell til að vera verndara félags-
ins. Það hefði mikil áhrif, enda þótt allir
í „bæjunum fimm“ gerðu gys að henni og
uppnefndu hana.
En Denry hafði nú einu sinni ákveðið
þetta og hélt til Sneyd Hall, bústaðar
greifafrúarinnar.
Hann hafði eins og flestir íbúarnir í
„bæjunum fimm“ komið út í skóginn í
Sneyd Hall, en aldrei að herragarðinum
sjálfum. Hann var feginn því að hafa ekki
haft asnann með sér. Því nær sem hann
kom að höllinni, því hlægilegri fannst
honum ástæðan til heimsóknár sinnar vera.
Hann notaði það til að afsaka sig, að hann
hefði einu sinni dansað við greifafrúna og
skemmt henni vel. Hvaða gagn var að því,
þó að hann væri jafningi hvers sem var?
Heimsóknin var hlægileg.