Vikan


Vikan - 23.11.1939, Blaðsíða 4

Vikan - 23.11.1939, Blaðsíða 4
4 VIK A N Nr. 47, 1939 U M LOFTHERNAÐ: Vígflugur og sprengjur. Einhverjum lesendum VIKUNNAR kann að þykja fróðleikur að kynnast svolítið vígflugunni, hinu geigvæn- lega vopni nútímahernaðar, sem nota má með feikna árangri gegn allri alþýðu, einkanlega í stórborgum. I Danmörku eru nú gerðar allar hugsan- legar ráðstafanir til að vernda líf og eignir almennings, EF svo illa kynni að fara, að ófrið bæri að garði, en þó í fullu trausti þess, að svo verði ekki. Á námskeiði í Kaupmannahöfn, kynntist ég ýmsu aðlútandi lofthernaði, nánar en venjulegt er að friðsömum borgurum gef- ist kostur á í hlutlausu landi. Skal hér reynt að gera grein fyrir nokkrum atrið- um, sem telja má lítt kunn öllum þorra manna á Islandi. Þegar heimsstyrjöldin hófst árið 1914, voru flugvélar enn á reynslualdri. Það þótti afrek að setjast í slíkt galdratæki og hef ja sig til flugs, enda voru flugtæki þeirra tíma nokkuð óviss í gangi. I þeim löndum, er þátt tóku í styrjöldinni miklu, voru í upp- hafi stríðsins aðeins til um 400 flugvélar alls, en ekki leið á löngu, áður en menn sáu, að þær gætu orðið að afarmiklum notum í hernaði. Stórþjóðirnar tóku því að endurbæta vél- amar, gera þær gangvissari, hraðskreið- ari og styrkari, — og juku framleiðsluna eins og unnt var. Að heimsstyrjöldinni lok- inni, vom til í sömu löndum um 15000 flugvélar, þrátt fyrir það, að þúsundir flugvéla hefðu eyðilagzt á stríðsámnum. Þetta þótti afar mikið, — en nú er svo komið, að England eitt framleiðir um 1000 flugvélar á mánuði, — og öll lönd auka framleiðslu sína eftir mætti. Vígflugur eru tvennskonar, og mun ég nefna þær sprengjuflugur og varðflugur. Sprengjuflugurnar eru stórar, þungar, brynvarðar flugvélar, með miklu burðar- magni. Þær eru hlaðnar sprengjum og ben- zíni eftir vissu hlutfalli: — í stuttar ferðir margar sprengjur, en minna af benzíni, en öfugt, ef um langferð er að ræða. Flug- hraði þessara dreka er nú orðinn 400 kíló- metrar á klukkustund með fullfermi. Auðvitað er gott, að hraðinn geti orðið sem mestur, því þeim mun vandasamara er fyrir varnarliðið að hitta þær, — en hins vegar ber að athuga, að eftir því sem flughraðinn eykst, verður meiri vandi fyrir flugmennina að hæfa ákveðið mark með sprengjum, vegna þess að um leið og sprengjunni er varpað fyrir borð, þýtur hún áfram með sama hraða og flugvél- in. — Eftir því sem hraði flugdrekans er meiri, þeim mun lengra þýtur sprengj- an áfram, áður en hún fellur til jarðar. Þannig má taka sem dæmi, að sprengju- Eftir Gunnar Kaaber. fluga, sem ætlaði sér t. d. að hæfa póst- húsið í Reykjavík, en er í 2000 metra hæð, og flughraði 400 km. á klst., yrði að sleppa sprengjunni við Elliðaárnar. Þess vegna gefur að skilja, að það þarf meira en æfingu til að hæfa í mark, enda geta loftstraumar aukið óvissuna. Til þess að hægt sé að gera sér ákveðna von um að hitta, verður því að varpa fleirum en einni sprengju, en þar sem þær eru afar dýrar, verður umfram allt að kosta kapps um, að markið sé þess virði, að svona mikið sé fyrir því haft, — því jafnvel í stríði, þar sem milljónum er sóað daglega til manndrápa og eyðilegginga, verður að gæta sparnaðar. — Sprengjurnar eru þrennskonar: tundur- sprengjur, íkveikjusprengjur og eiturgas- sprengjur, og skal þeim nú lýst nokkuð. Tundursprengjur eru af mörgum stærð- um. Þeim er raðað eftir þunga. Þær minnstu eru um 5 kg., en þær stærsu um 500 kg. — Þegar gera skal árás á vígi eru flugvélarnar hlaðnar fáum, en þungum sprengjum. En ef um óvarðar borgir er að ræða, eru venjulega hafðar margar minni. Sprengjurnar eru flatbotnaðar og mjókka fram eftir. Hylkið er afar þykkt, og fyllt sprengiefnum, en í oddinum er tundrið. Við sprenginguna mölbrotnar hylkið, og molarnir þeytast með ofurafli, en þeir eru úr sögunni, ef þeir hitta sterk- an vegg eða annað. Tundursprengjur geta valdið voðatjóni á húsum og mönnum. — Þó er það, sem betur fer svo, að tiltölulega fáar mann- eskjur verða fyrir þeim og bíða af bana. T. d. hefir fróður maður talið, að í umsátrinu um Madrid á dögunum, hafi ekki fleiri dáið af völdum tundursprengja en áður dóu af umferðaslysum í borginni. Ikveikjusprengjur eru litlar og léttar, en aftan í þeim er stýri, sem heldur þeim á réttum kili. Þær þjóta því sem næst há- vaðalaust gegnum húsþök, og lenda venju- lega á gólfi efstu hæðar húsanna og kvikn- ar þar í þeim. Brenna þær þá upp til agna, því þær eru gerðar úr eldfimum málmi. Hitinn frá þeim kemst upp í 2000—3000 stig, en það er nóg til þess að kveikja í öllu, sem brunnið getur. Það er tiltölulega lítill vandi að verjast bruna af þessum sprengjum, ef strax eru gerðar ráðstafanir til þess, eins og síðar skal sagt frá. Eitursprengjur líkjast mjög tundur- sprengjum að útliti, en eru minni. Hylki þeirra er úr þunnum málmi, og tundrið er fyllt eiturefnum, er losna úr læðingi við sprenginguna og verða að þokumekki eða ósýnilegri gufu, sem er að meiru eða minna leyti banvæn öllu lifandi, ef eiturefnið fær notið sín að fullu, — en það er ekki ætíð. Eitursprengjur eru þeirrar náttúru, að með þeim má bókstaflega „skjóta fyrir horn“, — því þegar mökkurinn rekst á vegg eða annað, sem tálmar hann, breyt- ir hann stefnu og heldur áfram nýja leið. Eiturgas er í sjálfu sér svo markvert fyrir- brigði, að um það má mikið rita. — Ég mun síðar reyna að skýra lítilsháttar frá ýmsum tegundum þess og eiginleikum. — Og svo eru það varðflugumar. Þær eiga að elta uppi sprengjuflugurnar, ráðast á þær með skothríðum á alla vegu, til þess að ráða niðurlögum þeirra, eða gera þær afturreka. Varðflugurnar verða því að vera léttari á sér en sprengjuflugurnar, og fljót- ari í snúningum, enda er hraði þeirra enn meiri en hinna, — þær fara með 450 km. hraða á klst., og eru þær vopnaðar vél- byssum og léttum fallbyssum, auk annars útbúnaðar. Loftvarnabyssur eru notaðar á jörðu til að skjóta niður vígflugurnar. Árið 1914 var talið, að til þess að hitta vígflugu hættulega, þyrfti að meðaltali um 1000 skot, en nú hafa þessi vopn verið bætt svo mikið, að talið er, að tíunda hvert skot hitti í mark. — Þegar óvinafluga nálgast, er með sérstökum tækjum mældur hraði hennar og flughæð, — byssunni miðað í áttina til hennar, — og svo fylgir byssu- hlaupið vígflugunni nákvæmlega eftir, um leið og hún spýr skotum, án þess að við henni sé hreyft með mannahöndum. — Það er hörmuleg tilhugsun, að stórþjóð- irnar leggja sig allar fram til þess að drepa og eyðileggja; mestu hugvitsmenn heims- ins fullkomna tæknina, og vísindin eru tekin til hjálpar, milljörðum kastað á glæ, —til að drepa. — En þó koma fyrr eða síðar friðartímar, og þá munu menn eins og fyrr notfæra sér margt af því, sem upp var fundið til niðurrifs og manndrápa, í þjónustu nýrra framfara í þágu mann- kynsins.

x

Vikan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.