Vikan - 20.03.1941, Blaðsíða 3

VIKAN, nr. 12, 1941
3
Lárus Pálsson leikari
Samtal við hann um nám hans
erlendis og störf hér heima.
Hvenær byrjuðuð þér að leika?
I 5. bekk Menntaskólans. Ég var kos-
inn í leiknefnd, og lék þjón í leikriti, sem
hét „Landabrugg og ást“, sem Bjarni
Björnsson sviðsetti. Það voru eiginlega
fyrstu nánu kynni mín af leik. Svo lék
ég auðvitað aftur í 6. bekk og sama vetur
með Leikfélaginu í „Manni og konu“. Þar
lék ég Finn. Það var bráðskemmtilegt að
leika í skólaleikjunum — en stundum gekk
það dálítið út yfir lesturinn. Stúdentsprófi
lauk ég vorið 1934 og sigldi þá um haustið
til Hafnar.
Fóruð þér utan til þess að nema leiklist
eða í einhverjum öðrum tilgangi?
I þeim einum tilgangi, að fara á leik-
skóla. Satt að segja hafði ég afar óljósar
hugmyndir um, hvað það eiginlega væri.
Og flestir, sem ég talaði við og skýrði frá
því, að ég ætlaði að verða leikari, sögðu, að
það væri ágætt út af fyrir sig, — en ein-
hverja stöðu yrði ég þó að hafa! Nú — en
ég fór nú samt og fékk eins og aðrir land-
ar að vera gestur skólans við konunglega
leikhúsið eitt ár. Og fyrstu mánuðina leizt
mér hreint ekki á blikuna. Fyrst og fremst
var það málið -— það var ekki hægt að fá
inntöku í skólann sem nemandi nema með
því að ganga undir próf — leika á dönsku;
— en danskan mín var ekki upp á marga
fiska. Og svo var mér hreint ekki vel við
það mat, sem kennararnir virtust leggja á
nemendurna, án þess að nokkur yrði hissa.
Þarna voru laglegustu menn teknir og þeir
fræddir á ýmsu, bæði viðvíkjandi innri og
ytri manni hvers fyrir sig, sem var vægast
sagt mjög óþægilegt. En þetta lagaðist
smám saman, og vorið 1935 tók ég svo inn-
tökupróf og komst að.
Hvaða leikriti komuð þér fyrst fram í
erlendis?
1 „Vor Ære og vor Magt“, eftir Nordahl
Grieg, seinna árið, sem það var leikið og
seinna námsárið mitt. Það er að segja, það
var í fyrsta sinn, sem ég lék hlutverk. En
hvað marga þjóna, sem komu inn með bréf
á bakka, knapa, sem halda á blysum
o. s. frv., ég lék, veit ég ekki — þeirra tala
er legio!
Hvert réðust Jær leikari að loknu námi?
Ég var svo heppinn að Konunglega leik-
húsið bauð mér stöðu að loknu námi og
tók ég því auðvitað. Ég held, að vaxt sé
betra leikhús til fyrir unga ieikara en
Konunglega leikhúsið. Andinn, sem þar
ríkir, felst í orðunum: „Alltaf það bezt.a,!“
— án tillits til kostnaðar. Svo er það líka
mikils virði, að í sama húsinu kynnist
maður þrem listagreinum samtímis, en það
eru: leiklist, ópera og ballett. Alls eru um
500 starfsmenn við leikhúsið. En það segir
sig sjálft, að í slíku bákni fær ungt fólk
ekki eins mikið að gera, ekki eins mörg og
góð hlutverk og á smærri leikhúsum. Þess
vegna er ágætt að vera þarna svo sem 4—5
ár — fara svo út á minna leikhús dálítinn
Lárus Pálsson sem nunna og Bryn-
jólfur Jóhannesson sem major
Fégure í óperettunni Nitouche.
tíma og reyna kraftana og koma síðan
aftur, — enda gera það flestir. Ég fór út
í ,,Riddarasalinn“, en þar höfðu nokkrir
af kunningjum mínum frá skólaárunum
sett upp lítið leikhús, sem þegar var farið
að vekja athygli á sér fyrir djarflegt og
gott efnisval og merkilegar sýningar. Þetta
var veturinn 1939. Upprunalega var svo
til ætlast að ég færi aftur að því konung-
lega næsta ár — en svo kom stríðið.
Þér hafið leikið í kvikmynd?
Já, hún hét „Balletten danser" og var
mikið til hennar kostað, en hún var hálf
misheppnuð, fannst mér. Ég fékk nú
reyndar mjög góða dóma, og fleiri af leik-
endunum, en þegar um kvikmyndir er að
ræða eru það ekki leikendurnir heldur
leikstjórnin, sem allt veltur á. Það versta
er, að þurfa að sjá sjálfan sig. Það er ákaf-
lega leiðinlegt, að manni finnst, að líta
svona út.
Hvenær komuð þér heim?
Með „Esju“, í hinni margumtöluðu
Petsamoferð.
Hvernig líkar yður að vera kominn heim
til að starfa hér?
Að mörgu leyti ágætlega. Hér er auð-
sjáanlega mikill leikhúsáhugi. Sjáið þér
bara, hvað leikendurnir leggja á sig, vinna
allan daginn og æfa svo á kvöldin, þegar
annað fólk hvílir sig. En það er hreinasta
óhæfa, hversu gjörsamlega hneykslanleg
vinnuskilyrðin eru. Leikfélagið verður t. d.
oft og tíðum að æfa stór leikrit svo að
segja í einkahúsum, vegna þess að leik-
sviðið í Iðnó — svo gott sem það nú líka
er — er alltaf leigt út! Það er stundum
- rétt á síðustu 2—3 æfingunum, að leik-
sviðið fæst til afnota. Það hefir valdið mér
jtalsverðrar umhugsunar, hvernig á því
stendur, að engum í þessum bæ skuli hafa
hugkvæmst að byggja samkomuhús með
boðlegu leiksviði — einungis til þess að
græða peninga á því! En fyrst og fremst
er það auðvitað þjóðleikhúsið, sem ríður á.
Leikhúsið á sjálft peninga, sem eru meir
en nógir til þess að fullgera það. En mér
skilst að nú standi á því að verndarar okk-
ar hafa ákveðið að nota bygginguna sem
geymsluskúr. En ég trúi þessu ekki. Ég
veit, að margir góðir menn vinna kappsam-
lega að því að koma þessu máli á rekspöl
sem fyrst — enda er tíminn tilvalinn til
þess að hef jast handa. Um nauðsyn húss-
ins þarf ekki að fjölyrða.
Þér hafið sett á stofn leikskóla?
Já, við erum rétt að byrja. Nemendurn-
ir eru 15. Ja, nú skuluð þér ekki halda, að
það sé meiningin að útskrifa 15 nýja leik-
ara á ári. En með því að fá nýja nemend-
ur á ári hverju má kanna landið og koma
auga á hæfileikana, þar sem þeir eru, —
hinir skaðast ekkert á því að stunda skól-
ann. Málfar þeirra og öll framkoma ætti að
batna við það, og það sem meira er, þeir
skilja betur á eftir eðli leiks og leiklistar,
njóta hennar betur. Hver veit, nema úr
þeirra hópi komi einhvern tíma góður
gagnrýnandi ? Kennslufögin á skólanum
eru fyrst um sinn: Upplestur, leikkennsla,
taltækni, dans og „plastik". Ég hlakka
mikið til að starfa við þennan skóla.
JHG.
Hún elskar banjóið sitt.
Þessi kona hefir tólf sinnum unnið í músik-
samkeppni við hátíðarhöld í Asheville-fjöllunum
í Bandaríkjunum. Hún spilar þjóðlög úr heima-
högum sínum í fjöllunum.