Vikan - 20.03.1941, Blaðsíða 14

14
VTKAN, nr. 12, 1941
sér eða seinkar, síðan þarf að stilla það
og loks að prófa það í einn sólarhring, ef
það gengur ekki rétt, þarf enn að stilla
það og þannig koll af kolli, þangað til það
er orðið rétt. Með þessari nýju aðferð má
gera þetta á lítilli stundu. Með tvöföldum
hlustunartækjum hlustar hann á tifið í úr-
inu og tifið í krónómetrinu sínu og ber
þau saman. Með þessum tækjum má á
stuttri stundu heyra, hvort úrið gengur
rétt eða ekki og síðan lagfæra það.
Fyrir þrem árum bjó maður einn í Kans-
as City til handsnúinn dynamo sem leik-
fang handa börnum sínum. Það fór fyrir
honum, eins og fleiri fullorðnum mönnum,
hann fór sjálfur að leika sér að dynamon-
um. Hann komst að raun um, að með því
að tengja pólana á dynamonum við stál-
stengur og reka stengurnar niður í raka
mold með sex þumlunga millibili, gat hann
hlaðið moldina svo rafmagni, að ánamaðk-
arnir, sem í henni voru, skriðu í dauðans
ofboði upp á yfirborðið. Maðktegund ein
var að því komin að eyðileggja álmtré í
garðinum hans, og dag einn, þegar hann
var að bauka við að grafa maðkana upp
með hníf, datt honum allt í einu í hug, að
ef til vill væru þessir maðkar eins næmir
fyrir rafmagnsstraum og ánamaðkarnir.
Hann rak tvo nagla inn í börkinn með fárra
þumlunga millibili, tengdi þá við dynamo-
. inn og tók svo að snúa honum. Eftir fáar
sekúndur fóru maðkarnir að skríða út.
Rannsókn á svæðinu, sem straumnum hafði
verið hleypt í gegnum, sýndi, að möðk-
unum hafði algerlega verið útrýmt.
Þó að tiltölulega lá rafmagnsspenna
geti verið óþægileg fyrir skordýr, þá get-
ur hæfilegur skammtur verið gagnlegur
mannslíkamanum. Og þegar raforkunni er
breytt í útvarpsöldur, þá geta þær fram-
leitt hita í líkamanum (aðferð, sem notuð
er nú með góðum árangri við ýmsum sjúk-
dómum). Nokkrar tilraunir hafa verið
gerðar með upphitun með útvarpsöldum,
en kostnaðurinn er enn of mikill. I fyrra
sváfu tveir af starfsmönnum stórrar raf-
tækjaverksmiðju undir rafhituðum ábreið-
um, sem ekki voru þykkri en léreft, og
hitinn var nægilegur, þótt kalt væri í veðri.
Efnafræðingar spinna nú þræði úr tré,
sem eru eins sterkir og fínir og spuna-
þræðir silkiormsins. En þrátt fyrir það
leita stjörnufræðingar enn til kóngulóar-
innar, þegar þeir 'þurfa að fá fíngerða
þræði í kíkjana sína. Mönnum hefir ekki
ennþá tekizt að búa til neitt, sem komið
getur í staðinn fyrir þá.
Þannig fáum við aftur og aftur tilbúna
hluti hjá náttúrunni, hluti, sem passa inn
í þau tæki, sem við höfum búið okkur til,
og gerir okkur fært að komast lengra inn
í landið ókunna. Þessi tæki vísindanna eru
raunverulega endurbót eða viðbót við
hendur okkar, augu og eyru. Þau gera
okkur fært að þreifa á, að vega og mæla
hið óáþreifanlega, að rýna svolítið lengra
inn í myrkrið, að skynja ögn betur hljóð
þagnarinnar. Ef til vill tekst okkur ein-
hvern tíma að sjá hina sífelldu hringrás
Það eru ekki einstakir gull-
grafarar, sem grafa úr jörðu
mest af því gulli, sem fram-
leitt er í heiminum. Stórvirk-
ar vélar, eins og sjást hér efst
á myndinni, eru afkastamest-
ar í þeim efnum.
Innfæddir menn í Vestur-
Indíum nota eldflugur til að
lýsa upp hjá sér. Þeir geyma
flugurnar í búrum, eins og
sést hér til vinstri á mynd-
inni.
Bendið með vísifingri á
einhvern hlut, leggið síðan
lófan yfir vinstra auga. Ef
fingurinn bendir ennþá á
hlutinn, þá hafið þér rétta
sjón, en ef hann bendir ekki
á hlutinn, er sjóninn á vinstra
auga sterkari. Sömu tilraun
má gera með hægra augað.
Vikunnar.
Lárétt skýring:
2. göfgi. — 12. undirgang. — 13. egg-
jám. — 14. hljóða. — 15. skammst. — 17.
þyngdareining. — 18. tónn. — 19. ónefndur.
— 20. lofa. — 21. húsdýr. — 24. flötur. —
26. utan. — 27. segi fyrir. — 29. lélegri. —
31. beri. — 33. karldýr. — 34. siðurinn. —
35. lengdareining. — 36. grun. — 38. trjá-
tegund. — 39. sagnmynd. — 40. meiðsii. —
41. flaustur. — 42. ílát. — 43. henda. —
44. öxull. — 45. belti. — 46. óður. — 47.
öngvit. — 49. bygging. — 51. eftir-
stöðvar. — 54. fugl. — 55. elskar. — 56.
skrítinn. — 57. endaði. — 59. jórturdýr. —
61. blási. — 63. ungdóm. — 64. bæi. — 65.
suða. — 66. skammst. — 67. ker. — 69.
sæti. — 71. hólmi. — 72. ef. ending. — 73.
fæði. — 75. skammst. — 76. tala. —77. stjá.
— 78. játun. — 80. regla. ■— 82. mynda-
smiðir.
Lóðrétt skýring:
1. umrenning. — 2. tveir eins. — 3. tusk. — 4.
nytjaland. — 5. sk.st. — 6. haf. — 7. hræra. — 8.
stinga. — 9. siglinga. - 10. frumefni. - 11. þroska-
möguleika. — 16. yfirhöfn. — 19. tók. — 22. tolldi.
— 23. fé. — 24. stafs. — 25. mjúk. — 28. hús-
dýrunum. — 30. mýsling. — 32. spýjur. — 37.
skæli. — 39. ökumenn. — 47. hvessti. — 48. afl-
stöð. — 49. skakka. — 50. móts. — 52. sterklega.
— 53. kvika. — 58. viðar. — 59. hestur. — 60.
bók. — 62. lympa. — 68. fulls. — 70. rugl. —
74. segja. — 77. verkfæri. — 78. hijóð. — 79:
streng. — 81. beygingarending.
Lausn á 79. krossgátu Vikunnar:
Lárétt: broddborgarar. — 11. þró. — 12. áar.
— 13. æru: — 14. róa. — 16. játa. — 19. óðal. —
20. aur. — 21. kal. — 22. æfa. — 23. nf. — 27.
þý. — 28. urð. — 29. vörðuna. — 30. það. -— 31.
sú. — 34. uu. — 35. kvensilfur. — 41. unnar. —
42. Nýall. — 43. árnaðarfull. — 47. tá. — 49. að.
— 50. úti. — 51. landveg. — 52. yxn. — 53. la.
— 56. aa. — 57. önn. ■— 58. vit. — 59. rár. — 61.
arka. — 65. rögu. — 67. nál. — 68. ern. — 71.
óku. — 73. kær. — 74. Miðgarðsormur.
molekylannn, að hlusta á þytinn í electron-
unum í hringrás þeirra um hinn hulda
atomkjarna.
Öll tækni okkar og vísindi miða að því
að svifta hulunni af þessum leyndardóm-
um, sem eru okkur svo nærri, já, meira
að segja hluti af sjálfum okkur, og þó
svo fjarri.
Lóðrétt: 1. brá. — 2. róta. — 3. dá. — 4. dag.
— 5. br. — 6. ræ. — 7. gró. — 8. au. — 9. arða.
— 10. róa. — 12. þjónustustúlkan. — 15. alþýðu-
klæðnaður. — 17. aum. — 18. barðri. — 19. ófu.
— 24. frú. — 25. tönn. — 26. hníf. — 27. þau. —
32. þvara. — 33. drýla. — 35. kná. — 36. em. —
37. sið. — 38. lár. — 39. Unu. — 40. sal. — 44.
apar. — 45. andlit. — 46. frek. — 48. áta. — 49.
axa. — 54. ana. — 55. hár. — 57. ökli. — 60. röku.
— 62. rám. — 63. óra. — 64. sko. — 66. gær. —
68. eg. — 70. nr. — 71. ós. — 72. ur.
Skrítlur.
„Hvers vegna betlið þér með tvo hatta, sinn
í hvorri hendi?“
„Verzlunin gengur svo vel, að ég hefi orðið að
færa út kviamar."
„Verður hann Jón ekki þreyttur á því, hvað
konan hans er alltaf í illu skapi?“
„Nei, þvert á móti. Hann segir, að hún syngi,.
þegar hún er í góðu skapi.“