Vikan - 07.01.1943, Blaðsíða 5

VIKAN, nr. 1, 1943
5

Ný framhaldssaga:
Líkið í ferðakistunni.
Sakamálasaga eftir Dr. Anonymous
1
i.
Höt'undur talar um sjálftm sig.
Er ég í dag sezt niður til þess að skrifa frá-
aögn um þá atburði, er lögreglan og blaðamenn
kannast við undir nafninu „Líkið í ferðakistunni“,
er það vegna þess, að ég hefi við vandlega íhug-
un komizt að raun um, að enginn hefir betri að-
stöðu til þess en ég. Er ég segi þetta, hugsa ég
ekki um hina bókmenntalegu hlið þessa viðfangs-
efnis, því að ég hefi aldrei verið skáldlegum gáf-
um gæddur og mun aldrei krefjast þess að vera
talinn rithöfundur. Pað líf, sem ég hefi lifað und-
anfarin þrjátíu ár, hefir ekki haft neitt það í för
með sér, sem gætt gæti mig skáldlegum gáfum.
Það væri þá helzt þannig, að ég hefði til að bera
dálítið af öllum hæfileikum, en ekki nóg af nein-
um þeirra, og því finnst mér það viðeigandi, að
ég tilkynnti lesandanum strax á fyrstu síðunni,
að hann megi ekki búast við neinni skáldlegri
fegurð í frásögn um þurrar staðreyndir. Bók þessi
mun aldrei verða neitt listaverk, og ætlast ég
heldur ekki til þess; þetta er frásögn um glæþ,
sem var gáfuiega og sniðuglega drýgður, að áliti
margra manna á þeim timum.
Ég hefi sagt mikinn sannleika um sjálfan mig
i þessum orðum „dálítið af öllu, en ekki nóg af
neinu", og allt einungis í stuttan tíma — það
hefir verið einkennið á öllu lífi minu og er það
heldur slæmt einkenni. Ég hefi stungið hendi
minni í marga peningapoka, en alltaf kippt henni
að mér, áður en mér hafði tekizt að ná í duðinn,
og margur prúðbúinn og orðhvatur náunginn
hefir verið svo vanþakklátur að gleyma því, að
hann á það mér að þakka, að hann slapp allt of
snemma úr vistlegum og notalegum verustað, þar
sem hann hefði getað dvalið lengi, ef ég hefði
hvergi verið nálægur.
Fyrir um það bil tíu árum síðan starfaði ég í
átján mánuði við einka-upplýsingaskrifstofu.
Hvemig ég fékk þann starfa, kemur ekki málinu
við, ég hefi bæði fyrr og síðar starfað við ýmis
konar fyrirtæki, en að þessu sinni var ég sem
sagt einka-leynilögregluþjónn. Ég var þá um fer-
tugt og hafði vegna erfiðrar aðstöðu gripið til
þessa starfs, sem að minnsta kosti gerði mér það
kleift að vinna fyrir daglegu brauði. Þótt pening-
ar þessir kæmu úr mörgum ólíkum stöðum,
þá var alltaf heiðarlega unnið fyrir þeim, en
venjulega voru þeir af mjög skomum skammti.
Mér geðjast vel að starfinu sem einka-leynilög-
segluþjónn, og ég held, að ég hafi verið hæfileik-
um gæddur í þá átt. Það var því þeim mun
óheppilegra að ég varð að láta af starfinu, áð'ur
en ég var orðinn leiður á því, en á meðan á þess-
ari stuttu dvöl minni í skrifstofunni stóð, náði
ég í — eða öllu heldur hrasaði um — mikið mál,
sem ég var svo heppinn að ráða og leiða til lykta.
Mig langar til þess að segja frá þessu máli,
því að engum er betur kunnugt um það en mér.
Það hefir aldrei komizt fyrir dómstól og það var
aðeins lauslega drepið á það í blöðunum, því að
fréttariturunum var ekki skýrt frá öllum einstök-
um atriðum, eins og eflaust hefði verið gert, ef
lögreglan hefði haft málið til meðferðar.
Ég ætla því að segja frá því, sem ég veit um
„líkið í ferðakistunni". Ár eru liðin síðan það
morð var framið, og það fólk, sem var við þetta
mál riðið, er nú annað hvort dáið eða horfið á
einn eða annan hátt, svo að mér þykir óhætt að
segja frá þessu núna. Ég er sjálfur veikur maður,
Leynilögreglumaðurinn, sem vann að
lausn þessa leyndardómsfulla saka-
máls, segir sögima. Hún er ákaflega
dularfull og spennandi og líkleg til að
verða mjög vinsæl, eigi síður en aðr-
ar sakamálasögur, er Vikan hefir birt.
maður, sem orðið hefir fyrir sárum vonbrigðum,
varð að hætta starfi mínu löngu áður en tími var
til þess kominn, maður, sem örlögin hafa leikið
grátt. Það vekur nú hjá mér gleði að tala um
atburð þennan, það gleður mig alltaf, að tala um
liðna tíma og þá sérstaklega þennan tíma.
Enn eitt — það kemur sögunni ekkert við, en
ef til vill frásagnarstíl mínum. Fyrir þrjátíu eða
fjörutíu árum, bæði á námstíma mínum og siðar,
tilheyrði ég menntamannastéttinni; ég veit ekki
nema ennþá loði dálítið af þeirri menntun við
mig, þó að allt hafi gengið niður á við með mig
og frakki minn sé orðinn tötralegur.
II.
Ferðakistan.
Það var á norður-jámbrautarstöðinni í' París.
London—Calais lestin var nýkomin — klukkan
var hálf sjö, að þvi er mig minnir — og ferða-
fólkið flýtti sér að koma farangri sínum inn í
stóra herbergið, þar sem tollþjónarnir gegndu
embætti sínu. Ég var einnig nýkominn frá Eng-
landi, en þar sem ég hafði ekki mikinn farangur
meðferðis og búið var að skoða í handtösku mina,
þegar ég sté á land úr skipinu, hefði ég vel
getað farið í burtu. En ég reikaði samt um i
stóru, háværu tollskrifstofunni, því að ég varð að
hafa gætur á þvi fólki, sem skrifstofa min hafði
falið mér að líta eftir. Þvert á móti vilja mínum
var ég nú að njósna um unga stúlku og mann,
sem farið höfðu að heiman frá foreldrum sínum.
Þau voru mjög ástfangin og hamingjusöm, og ég
sá vel, með hve miklum ákafa þau Ieystu ólarn-
ar á ferðakistum sínum og stungu lyklunum í
lásinn. Þessir elskendur gerðu starf mitt mjög
auðvelt, og ég hafði nóg næði og nógan tima
til þess að litast um í allar áttir.
Ég reikaði milli alls þessa önnum kafna, ákafa
og æsta fólks og leitaði að einhverju, sem vakið
gæti eftirtekt mína. Og það leið heldur ekki á
löngu áður en athygli mín beindist að tveim
konum, sem augsýnilega voi-u mæðgur. Þær
stóðu fyrir framan hrúgu af farangri, sem enn
var ekki búið að opna. En hve ég sé þær greini-
lega fyrir mér, enn þann dag í dag — en þessi
setning er áreiðanlega úr einhverri skáldsögu, sem
ég hefi einhverntíma lesið, og ég er búinn að
heita sjálfum mér því, að forðast allan skáld-
sagnastíl, þvi mér ber ekki að færast meira í
fang, en ég get ráðið við.
En konur þessar eiga mikinn þátt, ef ekki aðal-
þáttinn i þeim sorgarleik, sem hér hóf göngu
sína, í það minnsta að því, er mig snertir.
Eins og áður er sagt, var önnur þeirra full-
orðin, um fimmtíu ára, ef ekki eldri, frekar
feitlagin, Ijóshærð, með fjörlegar hreyfingar. Það
féll henni augsýnilega illa að þurfa að láta toll-
þjónana skoða farangur sinn, og í stað þess að
sætta sig rólega við hið óhjákvæmilega, var hún
alltaf að stynja og andvarpa, skammast við
þjónustustúlkuna og snéri sér alltaf aftur á bros-
legan hátt að tollþjóninum, sem stóð rólegur og
horfði á.
Dótturinni, sem var há, gáfuleg stúlka, geðj-
aðist augsýnilega ekki að látunum í móður sinni.
„Vertu nú róleg, mamma!“ heyrði ég hana
oft hvísla að móður sinni. „Nú kemur röðin bráð-
um að okkur, og þú mátt vera viss um, að allt
gengur vel.“
„En þeir leita vonandi ekki í stóru ferðakist-
unni þinni, Edith!" svaraði -móðirin æst. „Þú
veizt, hve erfitt það yrði.“
„Ef þeir spyrja, hvað sé i henni,“ svaraði dótt-
irin rólega, „þá segi ég bara, að í henni sé ljós-
myndavél."
Á meðan hún talaði, snéri tollþjónninn, sem
staðið hafði aðgerðarlaus og með þóttasvip hlust-
að á bænirnar úr öllum áttum, sér allt í einu að
ensku konunni, og sendisveinninn í bláu blúss-
unni, sem annazt hafði farangur kvennanna, kall-
aði strax á hann.
„Eruð,, þér með nokkuð, sem er tollskylt?"
spurði tollþjónninn á frönsku.
„Nei,“ sagði gamla konan áköf, um leið og
hún dreifði innihaldi ferðatösku sinnar á borðið,
„eða réttara sagt já! Hér er glas með Kölnar-
vatni, sem rétt er búið að opna, og í handtösk-
unni er dálítið Whisky, og svo hefi ég hálft ann-
að pund af tei meðferðis."
Tollþjónninn, sem var Frakki, öruggur á svip-
inn, með gulleitan hörundslit og rautt yfirvarar-
skegg, hlustaði með athygli á hana, leit svo á
hið mikla samsafn af töskum og ferðakistum.
„Opnið þessa,“ sagði hann og benti á stóra
ferðakistu með látúnslás, „og þessa,“ bætti hann
við og lagði höndina á langa ferðakistu.
„Ó, nei — bara ekki þessa kistu!“ hrópaði
gamla konan áköf. „Það er svo erfitt að leysa
kaðalinn og við verðum að binda hana aftur, þvi
lásinn er bilaður."
Tollþjónninn svaraði ekki og einn hinna litlu
burðardrengja í bláu blússunum fór strax að
leysa hnútinn á þykka kaðlinum, sem bundinn
var yfir þvert og endilangt lokið. Af tilviljun
varð mér litið á þennan hnút, er hann var að
toga i hann og reyndi að leysa hann.
Unga stúlkan hallaði sér að borðinu.
„Við mundum vera yður mjög þakklátar, ef
þér vilduð láta opna einhverja aðra tösku í stað
þessarar ferðakistu," sagði hún á góðri, en þó
ekki mjög glæsilegri frönsku, „það er svo erfitt
að loka henni aftur.“
Tollþjónninn hneigði sig.
„Mér þykir það leitt, ungfrú," sagði hann,
„en ég er nú búinn að bertda á þessa svörtu
ferðakistu og þessu verður ekki breytt!"
Síðan snéri hann sér að öðru fólki.
Stúlkan dró sig til baka gröm og móðguð, og
með mikillætissvip, sem mér fannst óþarfur,
sagði hún við móður sína:
„Það var eins og ég sagði þér. Það varst þú,
sem lézt binda þennan kaðal um kistuna í London,
þótt það væri einmitt bezta ráðið til þess að
vekja grun.“
„Þú veizt vel, hver ráðlagði okkur það,“ sagði
móðirin aumlega.
1 Annars virtist hún ekki lengur geta túlkað
gremju sína og reiði og gerði aSeins állt, sem