Vikan - 07.09.1944, Page 7

VIKAN, nr. 36, 1944
7
IRI
Smásaga eflir Jens Locher
Nú er ég búinn að sýna yður mál-
verkasafnið mitt og öll Önnur
listaverk, sem ég á, en þó eigið
þér eftir að sjá merkilegasta gripinn í
eigu minni!“
„Það er sagt, að þér eigið mynd eftir
Rembrandt?“
„Hér er ekki um neitt málverk að ræða,
það er þessi hérna . . . .!“
„Já en þetta er bara venjulegur leik-
húskíkir!"
„Einmitt! Gamall, hálfónýtur leikhús-
kíkir, sem var ekki einu sinni dýr, þegar
hann var keyptur!“
„Að hvaða leyti er hann merkilegur?"
„1 mínum augum er hann fallegasti og
bezti hluturinn, sem ég á. Allir aðrir hlutir,
sem ég með auðæfum mínum hefi getað
safnað, eru mér ekki samanlagt eins mikils
virði og þessi slitni kíkir. Faðir minn átti
hann.“
„Nú, hann hefir menjagildi?“
„Það er honum að þakka, að allt hitt
verðmætið er hér sem mín eign. En bakvið
þetta liggur dásamleg saga og þar að auki
sönn, sem ég skal segja yður, ef þér
viljið?“
„Auðvitað vil ég það."
„Þér vitið ef til vill, að ég er alinn upp
í fátækt?"
„Já, ég hefi heyrt það.“
„Allt, sem ég á, hefi ég sjálfur unnið
mér inn, og ég hefði ekki getað það, ef
ég hefði ekki fengið góða menntun.“
„Þér hafið ef til vill verið eitthvað
studdur til mennta?“
„Nei, faðir minn stóð straum af því öllu
saman. Við vorum sex systkinin og feng-
um öll góða menntun, enda hefir okkur
öllum gengið vel í lífinu.“
„En hvernig gat faðir yðar þetta?"
„Kíkirinn hjálpaði honum! Án hans
hefði það ekki verið hægt.“
„Ég fer að trúa því, að þetta sé merki-
legur kíkir.“
„Það er í rauninni ekki rétt gagnvart
föður mínum að segja, að það hafi verið
kíkirinn. Það var hin góða greind föður
míns, sem varð til þess, að hann kom auga
á, að mikla peninga var hægt að hafa upp
úr kíkinum, ef hann væri notaður á rétt-
an hátt. Og kíkirinn varð honum lengi að
góðu gagni.“
„Var faðir yðar ekki upprunalega
kennari?“
„Jú, en hann var of pólitískur, og það
var ekki vel liðið á þeim tímum. Hann þótti
of langt til vinstri, en var í rauninni íhalds-
maður og langt frá því að vera byltinga-
sinnaður, og helzta áhugamálið var að sjá
heimilinu farborða, en honum var ekki
tamt að draga dul á skoðanir sínar og átti
það til að segja yfirboðurum sínum til
syndanna. Þetta varð óvinsælt í litla þorp-
inu, að ekki merkilegri persóna leyfði sér
að gagnrýna skólastjórann og aðra heldri
menn, og þegar faðir minn sá ekki að sér,
var hann látinn fara og komst ekki aftur
að sem kennari."
„Hvað fór hann þá að gera?“
„Sitt af hverju, en honum gekk ekki vel.
Hann háði harða baráttu til þess að
geta séð heimilinu fyrir nauðþurftum, en
stöður þær, sem hann fékk, urðu alltaf
verri og verri, og lífið var nærri búið að
buga hann, já, því tókst það í raun og veru,
því að faðir minn hætti að gagnrýna nokk-
urn, en gætti aðeins þess starfs, sem hann
átti að vinna.“
„Fékk hann aldrei fasta atvinnu.“
„Jú, hann varð vörður í litlu safni, sem
komið var fyrir í höll, skammt utan við
fæðingarbæ hans. Það var bersýnilegt, að
mönnum var orðið ljóst, að hann hafði
verið tekinn nokkuð hörðum tökum áður
fyrr, og þegar hann nú var hættur að vera
til ama, þá var ákveðið að láta hann fá
þetta starf við safnið.“
„Varla hafa launin verið mikil?“
„Nei, það var tæplega hægt að skrimta
á þeim; átta manns í heimili og sex börn,
sem koma þurfti áfram í lífinu. Og þegar
launin hrukku ekki til, þá var það að faðir
minn fann upp á þessu með kíkinn.“
„Kíkirinn?“
„Já, höllin hafði næstum verið í rústum,
en ríkið lét gera við hana og turninn var
gerður svo úr garði, að hægt var að fara
upp í hann. Aðgangseyrir að safninu var
fimmtíu aurar og auðvitað fekk faðir minn
ekkert af þeim peningum. Hann var ekki
eini safnvörðurinn, en hinir höfðu ekki
nærri eins miklar tekjur og hann.
„Hvernig stóð á því?“
„Þeir höfðu engan kíki!“ V
„Þér verðið að skýra þétta nánar.“
„Leiðin upp í turninn lá um þann hluta
safnsins, sem faðir minn gætti. Þegar menn
ætluðu upp í turninn, gekk faðir minn til
þeirra, tók kíkinn upp úr vasanum ogr1.
sagði: „Þér sjáið kannske betur, ef þcr
hafið þennan. Yður er velkomið að hafa
hann með yður upp í turninn.“ Mönnum
þótti gott að fá kíkinn, og þeir nutu út-
sýnisins betur, þegar þeir höfðu hann, og
er þeir komu aftur niður, þótti þeim sjálf-
sagt að greiða föður mínum einhverja
þóknun fyrir hugulsemina. Sumir gáfu tíu
aura, aðrir tuttugu og fimm, og á þennan
hátt fekk hann að jafnaði þrjár krónur á
dag og fyrir þessa peninga vorum við börn-
in látin læra!
„Nú skil ég betur, hve vænt yður þykir
um þennan gamla kíki.“
„Er tímar liðu varð faðir minn bitur í
skapi og fyrirleit mennina,- ekki sízt þá,
sem greiddu honum fyrir kíkinn."
„Hvernig stóð á því?“
„Af því að kíkirinn var lélegur og ekk-
ert að sjá úr hallarturninum! Gremja hans
gegn kíkinum jókst meir og meir, hann
varð honum tókn um heimsku mannanna,
sem hann hafði vonað að geta barizt á
móti, þegar hann var ungur kennari. Er
við, börnin hans, vorum fær um að sjá
honum fyrir áhyggjulausri elli, og hann
hætti að starfa á safninu, þá vildi hann
kasta kíkinum niður úr hallarturninum,
en ég fekk hann til þess að hætta við það
og bað hann um að láta mig hafa hann.
Faðir minn spurði, hvað ég ætlaði að gera
við þetta heimskunnar tákn, en ég svaraði
því, að mér fyndist hann vera tákn vizk-
unnar. Og ég fekk kíkinn. Þegar faðir minn
dó, ákvað ég, að sögulegi hlutinn af safni
mínu, skyldi, þegar þar að kemur, fara í
höllina, þar sem faðir minn var safnvörð-
ur — en þó með því óriftanlega skilyrði,
að kíkirinn fylgdi með!“
Skaut niður fjórar í einni ferð. Þessi ameríski
flugmaður, sem er í her Bandarikjanna í Evrópu,
skaut á einum degi í einni ferð niður f jórar þýzk-
ar flugvélar.
Foreldrar kenna bömunum! Hér sjást frægir,
s&ameriskir línudansarar vera að kenna börnum
sínum listimar, sem gert hafa foreldrana fræga.
Eldri telpan er 8 ára, en sú sem situr á baki
hennar er aðeins þriggja ára.