Vikan - 20.06.1946, Síða 12

12
VIKAN, nr. 25, 1946
umhverfi. Verzlunarhúsnæði átti við kaupmenn,
en Emanuel Gollantz var sérfræðingur.
Hann heimsótti þá menn, sem meðmælabréfin
voru til. Pramkoma hans var svo fáguð, og gagn-
vart þeim, sem voru éldri en hann, kom hann fram
með svo mikilli lotningu og þó með svo mikilli
festu, að harm ávann sér bæði álit og virðingu.
Gamla Gelbe í St.-James leizt svo vel á þennan
unga og fríða mann, að hann bauð honum að
verða meðeiganda sinn og taka við safni hans.
Marchant heimsótti hann í Campden Hill og bauð
honum að kaupa«allt, sem hann hafði komið með,
eða að selja það í umboðssölu á meðan Emanuel
færi aftur til meginlandsins og leitaði að nýjum
listmunum.
Emanuel afþakkaði bæði þessi góðu boð. Hann
hafði ekki komið til Englands til að ganga í félag
við aðra, hann vár ákveðinn í að stofnsetja sjálf-
stæðan atvinnurekstur.
Hinn feiti Moses Abrahams kom másandi og
blásandi og í fylgd með honum var sonur hans,
sem samdi sig sem mest að siðum Englendinga
og talaði um að breyta nafni sínu í Marcus Ar-
buthnot. Gamli maðurinn stamaði og hjakkaði og
talaði enskuna mjog illa, en sonur hans var mjög
Ifurteis og vingjarnlegur í garð unga mannsins
frá Vinarborg og vildi gjarnan vera honum til
aðstoðar að ýmsu leyti. Augustus Morris heim-
sótti hann einnig. Emanuel leizt vel á hinn þel-
dökka unga Gyðing, sem talaði eins og götusali
úr Eastend, en hafði þó framúrskarandi þekkingu
á hlutunum. Að lokum kom Samuel Lane ásamt
hinum feita syni sínum, Jacob. Lane tók í báðar
hendur Emanuels og grét, því hann minntist —
ekki einungis Fernando Meldola, heldur einnig
Ábrahams Gollantz og föður Emanuels.
„Nú eru allir dánir,“ sagði hann og andvarpaði.
„Þegar ég hugsa um það, verður mér fyrir að
minnast þess, hvað ég er sjálfur orðinn gamall.
Ég á varla mikið eftir, hugsa ég. Vesalings, gamli
Samuel Lane. Lane er ekki hið rétta nafn mitt.
Ég er fæddur Levi."
Sonur hans, sem skimað hafði í allar áttir, gall
nú skyndilega við:
„Sjáðu þetta, pabbi! fætta el' eftir Bellini, ef
mér skjátlast ekki því meir.“
„Nei, yður skjátlast,“ sagði Emanuel vingjarn-
leiga. „Þetta er eftir Verrocit."
Tárin á hvörmum Lanes gamla þornuðu nú
strax. Hann setti hendurnar á mjaðmir sér og
hló mikinn. „Þarna sérðu, Jacob! Það var eins
og ég sagði þér um þessa Gollantz’a. Þú ert vel
að þér og duglegur — en hann, Emanuel, mun
samt reynast þér fremri."
Síðar spurði hann Emanuel, hve lengi hann væri
búinn að vera á Englandi og hvað hann hefði
selt mikið. Emanuel svaraði, að hann væri búinn
að vera á Englandi í sex vikur og hefði enn ekki
selt neitt.
Gamli Lane fórnaði höndum. „Veslings dreng-
urinn!“ hrópaði hann óttasleginn. „Hvað getum
við gert fyrir yður?“
„Ekkert,“ svaraði Emanuel, „nema að sýna
mér vináttu og óska mér gæfu og gengis.“ Síðan
bætti hann við: „Ég bíð rólegur og reyni að vera
ekki óþolinmóður, því,“ sagði hann brosandi,
,innst i hjarta minu hef ég þá sannfæringu, að
forlögin, forsjónin, guð — þið getið kallað það
hvaða nafni, sem þið viljið — sé börnum Israels
hliðholl."
Lane gamli varð alveg undrandi yfir fram-
komu Emanuels. Hann sagði við son sinn á leið-
inni heim, að þessi ungi maður væri ekki aðeins
duglegur, heldur líka gáfaður, ekki aðeins kurt-
eis, heldur líka nærgætinn.
Leon-systkinin komu að finna Emanuel. Þau
höfðu þekkt föður hans og voru mjög vingjarn-
leg. Bernsteinshjónin buðu hann velkominn og
brutu heilann um, hvort hann væri ekki heppileg-
ur eiginmaður fyrir hana Miriam þeirra. Og svo
voru það Lewis-hjónin með einkadóttur sína,
Adah, föla og fíngerða. Esther Salomons og Elísa-
beth Davis komu einnig með foreldrum sínum.
Þær voru báðar snotrar og þeim virtist litast vel
á Emanuel.
Sjálfur var hann ekki í neinum giftingarhug-
leiðingum. Hann var allt of mikillátur til að vilja
eiga stúlku, sem væri ríkari en hann, og allt of
metnaðargjam til að vilja binda sig á nokkrun
hátt áður en hann hafði komið undir sig fótun-
um. Hann brosti við þeim öllum, hann var vin-
gjarnlegur og kurteis við þær, en hann veitti engri
þeirra sérstaka athygli annari fremur, nema ef
nefna skyldi Rachel Leon, sem leiðrétti ensku
hans og kenndi honum, hvernig hann ætti að
hnýta bindi sitt eins og Englendingar.
IV. KAPLI.
Emanuel Gollantz bjó i þrjú ár í húsinu við
Campden Hill innan um listmuni sína, sem smám
MAGGI
OG
RAGGI.
Teikning eftir
Wally Blshop.
1. Rakarinn: Jæja, ungi maður! Á að raka eða
klippa ?
Raggi: Eg á að fá góða klippingu!
2. Rakarinn: Það má nú segja, að ekki veitir
aí að klippa þig vel!
Raggi: Já.
3. Raggi: Þó ekki væri nema til að þóknast
ömmu, þá ættirðu að klippa mig vel —.
4. Raggi: Hún sagði, að þú hefðir gert það
svo illa síðast!
saman jukust að tölu og fyrirferð. Rekstur hans
jókst ár frá ári, og sjálfur þakkaði hann það því,
að hann hafði kynnzt sir Walter Heriot í uppboðs-
sölum Hammets í apríl 1865.
Það var sólbjartan morgun, og Emanuel flaut-
aði lag á meðan hann var að klæða sig. Hann
hafði jafnan gagn og gaman af að koma á upp-
boð, þau voru honum gullnáma. Hann gat rekizt
þar á dýrmæta hluti, sem aðrir báru ekki kensl
á, en aðrir hlutir, sem margir listasalar sóttust
mjög eftir, voru oft einskisvirði í augum hans.
Stundum keypti hann gamla, ónýta stóla, borð eða
skápa, sem engum hafði dottið í hug að bjóða
nokkuð í.
„Ég hef keypt meira timbur handa yður,
Mason," sagði Emanuel síðan við trésmiðinn sinn,
lágvaxinn, þreklegan mann, sem alltaf var þak-
inn í tréspónum. „Það er ekki hægt að nota þetta
strax, en við skulum leggja það á rentu, eins og
ég kalla það.V
Mason klóraði sér í hnakkanum og svaraði:
„Jæja, herra minn. En hvað eigum við að gera
við þetta dót?“
„Geyma það. Sá dagur mun koma, að við þökk-
um guði fyrir að eiga þetta til.“
„Hann hefir rétt að mæla,“ sagði Mason við
Willons, aðstoðarmann sinn. „Ég verð stundum
hálfgramur, þegar hann er að koma með þetta
drasl í stórum stíl. Síðar meir segir hann mér
hvernig ég á að nota það. Þú mátt trúa þvl, að
ekki mun líða á löngu þar til þetta mun koma
okkur í góðar þarfir."
Fólkið í uppboðssölum Hammets var farið að
kannast við Emanuel Gollantz, kallaði hann sin
á milli útlendinginn og hafði gaman af að fá hann
til að tala á ensku, því mál hans var svo einkenni-
legt og bjagað. Það dáðist að því, hve snyrtilega
hann var til fara, og þegar hann gekk inn i hina
hálfdimmu uppboðssali fyrrnefndan morgun í
aprílmánuði árið 1865, þá kinkuðu menn kolli til
hans og brostu ánægjulega. Síðan stungu menn
saman nefjum og sögðu: „Hann er vel til hafður
í dag, engu síður en endranær!“ Og satt var það,
hann var fyrirmannlegur í þrönga, brúna frakk-
anum, í hvít og brún-röndóttum buxum og skóm,
sem stirndi á í sólskininu. Hálsbindið var úr hvítu
satíni og því var fest með tveimur nælum, sem
tengdar voru saman með gullkeðju. Allt var þetta
í samræmi við enska tízku, en barðastóri hattur-
inn gaf honum ákveðið og glæsilegt útlit.
Walter Heriot með stifu varirnar og blóðrauða
andlitið, starði á hann bláum augunum. „Maður
skyldi halda að hann liti hlægilega út með þenn-
an skrípa-hatt. Það er einkennilegt að hann skuli
samt ekki gera það. Hann litur ágætlega út samt
sem áður,“ sugsaði Heriot. Hann hélt á skrá í
mahogni-litum höndum og strikaði undir ýmsa
liði með blýantsstubb. Emanuel tók eftir því, að
hann strikaði undir töluna 137 á listanum, en við
hana stóð: „Pjórir stakir Önnu-drottningar stíll.
Frumsmíði, sætin handunnin."
Emanuel gretti sig. Hann hafði séð þessa stóla
og hafði ákveðið að kaupa þá ekki. Það var auð-
séð að Englendingar höfðu ekkert vit á gömlum
húsgögnum. Auðvitað voru þeir frumsmíði, en
það var hneyksli í augum Emanuels að taka það
fram. Maðurinn með skrána leit upp og augu
þeirra Emanuels mættust. Bláu augun ljómuðu
og hann opnaði munninn, eins og hann vildi segja:
„Lítið á mig. Ég er sérfræðingur í þessari grein,“
Rödd uppboðshaldarans yfirgnæfði nú skvaldr-
ið í salnum: „Pjórir önnu-drottningar stólar
handsmíðuð sæti. Hvað bjóða menn í þessa fall-
egu, sjaldgæfu stóla?“
Einhver fram i salnum kallaði í glettni: „Pimm
krónur fyrir þá alla!“ og síðan heyrðist niður-
bældur hlátur frá hóp Gyðinga. Emanuel lét ekki
sjá á sér nein svipbrigði, en horfði annað veifið á
Heriot til að grennslast eftir hvort hann færi að
bjóða í hlutina. Nokkur boð höfðu komið fram og
Heriot ætlaði að fara að hækka boðið, þegar hon-
um varð litið á Emanuel, sem hristi höfuðið fram-
an í hann og hvíslaði: „Nei!“