Vikan - 03.06.1993, Síða 18

Þetta var einn af fyrstu vélbátunum á Hest-
eyri en áður voru komnir vélbátar til Aðalvíkur.
Við vorum að auki með lítið bú, með þrjátíu
kindum, kú og einu hrossi, en landrýmið var
mjög takmarkað fyrir hvern bónda. Ég var eig-
inlega strákurinn á heimilinu og vann mikinn
hluta af störfunum utanhúss ásamt því sem
fóstra mín treysti sér ekki til að gera inni. Karl-
arnir sóttu sjóinn vor og haust en að lokinni
mótökunni tóku við heyannir. Þá komust þeir
stundum í uppgrip við upp- og útskipun í hval-
veiðistöðinni sem Norðmenn reistu inn með
firðinum skömmu fyrir aldamót. Ég fór stund-
um inn að stöðinni sem krakki til að færa ein-
um Norðmanninum mjólk sem hann keypti af
okkur. Ef hann var á vakt sagði hann mér að
setja mjólkina bara í rúmið sitt. Þá tók á móti
botn í tunnunum, að salta á planinu.“
- Hvað gerði fólk á veturna? Var eitthvað
hægtað vinna eða...
„Kvenfólkið sat við að sauma og spinna og
við krakkarnir fórum oft á skíði. Það var mikið
gengið á milli bæja á skíðum og ég veit ekki
nema það hafi lærst af Norðmönnunum. Það
var maður á Ströndunum sem smíðaði skíðin
fyrir okkur. Þau voru ekki merkileg, bara svo-
lítil beygja á þeim framanverðum og síðan brá
maður snæri yfir ökklann í stað bindinga.
Karlarnir sinntu skepnunum og fóru stundum
til refaveiða en það gat verið góð búbót ef
náðist í lágfótu."
UNGA FÓLKIÐ ÞURFTI
AÐ LEITA ANNAÐ
Mórinn var aöalorkugjafinn.
Menn viö mótöku i Sléttu-
hreppi.
Sigrún á yngri árum í
hátíðarbúningi
féllst á að vera á heimilinu
þangað til hún kæmi til baka.
Það urðu síðan ekki nema
tvær stuttar heimsóknir sem
hún lét sjá sig aftur. Hún gerð-
ist verslunarstjóri í bókaverslun
ísafoldar sem var þá í eign
Sigríðar Björnsdóttur, systur
Sveins Björnssonar sendiherra
og síðar fyrsta forseta (slands.
Draumur hennar var að gerast
sjálfstæður bóksali og fór hún
til Þýskalands til að nema þau
fræði. Hún var ákaflega vel
gefin og vissi hvað hún vildi,
stúlkan sú. Ég hef undir hönd-
um prófstílinn hennar á þýsku
og einnig umsögn kennarans á
þýsku en síðan lét ég þýða
þetta yfir á íslensku. Ég hef
aldrei haft nenning í mér til að
koma þessu á framfæri og mér
finnst hún liggja óbætt hjá garði
því það hefur hvergi komið
fram að hún fór utan að læra.“
STRÁKURINN
Á HEIMILINU
- Það hefur áreiðanlega verið
mjög sérstakt fyrir konu úr
sveit á þessum tima.
„Já, hún er líklega fyrsta ís-
lenska konan sem fór utan til
að ganga á skóla fyrir bóksala.
Ég hef verið að leita bæði í Öldinni okkar og
Árbókum Reykjavíkur að upplýsingum um það
en án árangurs. Það er talað um margan ung-
an manninn sem fór víða til náms en ekkert er
á hana minnst. Þegar hún kom aftur til íslands
veiktist hún og var frá störfum næsta árið og
Sigríður seldi verslunina. Þá fer hún að hress-
ast og hjálpar nýja eigandanum að setja búð-
ina í gang að nýju en veikist aftur vorið 1930,
liggur í viku og deyr aðeins þrjátíu og fimm ára
gömul. Það var ekki hlaupið til Reykjavíkur á
þeim tímum, leið kannski mánuður á milli
ferða, þannig að ekkert okkar komst til að vera
við jarðarför hennar. Fóstri minn var formaður
á bát og gat ekki komist frá því og fóstra mín
orðin það sjúk að hún fór ekki út úr húsi.
- Eiginmaður þinn heitinn,
Sölvi Betúelsson, var mikil
refaskytta, hef ég heyrt. Hvern-
ig urðu ykkar kynni?
„Ég þekkti hann frá þvi ég
var krakki vegna þess að fóstri
minn var móðurbróðir hans.
Okkur grunaði að sjálfsögðu
ekki að við ættum eftir að
verða hjón því tólf ára aldurs-
munur var á okkur. Hann vann
á síldarstöðinni á sumrin og
kom þá oft heim svo það æxl-
aðist þannig að við urðum
hjón. Þá var ég orðin þrjátíu og
þriggja ára gömul og hann
fjörutíu og fimm. Við giftum
okkur haustið 1938 og vorum í
húsi fóstra míns en síðan
byggði Sölvi við það. Hann tók
svo við búinu og fjölgaði
skepnunum. Á stríðsárunum
sóttu þeir sjóinn og seldu afl-
ann í skip á ísafirði til að fóðra
Bretana.
Sölvi var mikill fyglingur (sig-
maður) og varð fyrstur til að
nota hjálm við eggjatöku á ís-
landi. Hann sagði mér að hann
hefði verið löngu dauður ef
hann hefði verið berhöfðaður.
Ég man eftir tveimur mönnum
sem létust af þessum sökum.
Annar þeirra dó ekki strax en
varð aldrei samur eftir að hafa
fengið stein í hausinn. Eftir að
fór að fækka í hreppnum í
stríðinu tók Sölvi að sér flest
trúnaðarstörfin á staðnum og
varð oddviti hreppsnefndar.
Löggæsla var sama sem óþörf
en það kom fyrir að það þurfti
að „munstra“ menn á skip.
Ég hvái við og Rúna segir að það hafi verið
mikið um útlenskuslettur í þá daga. „Þó ég sé
nú ekki mikið fyrir að nota þær þá kemur það
fyrir. Það var talsvert um norskuslettur og föt-
ur sem sumir kalla skjólur voru stundum
nefndar spöndur. Svo var talað um kamers og
spiskamers þegar menn voru að tala um her-
bergi og stakket var notað yfir girðingu og
bfslag fyrir forstofu svo ég taki dæmi.“
- Það var síðan með Bretavinnunni í
tengslum við radarstöðina í Aðalvík sem fólk
fór að ná sér í pening og hafa efni á að flytja
burt.
„Já, það var svo litla vinnu fyrir unga fólkið
að fá. Strákarnir reru náttúrlega á þeim bátum
mér gamall maður af annarri vakt og gaf mér
gjarnan brauðsneið með magaríni og púður-
sykri. Það þótti mér gott.
Norðmennirnir voru ekki með fjölskyldur
með sér en blönduðust samt ekki heima-
mönnum í Jökulfjörðum að neinu marki. Það
voru kannski tvær stúlkur sem eignuðust með
þeim börn og ein sem giftist og flutti til Nor-
egs. Alþingi setti lög um hvalveiðibann 1915
og þá var starfsemin í hvalveiðistöðvunum
lögð niður um tíma. Norðmenn brugðu þá á
það ráð að skipta yfir í síldarsöltun og mig
minnir að þeir hafi rekið þá starfsemi í tvö
sumur. Þeir voru með tvo báta og þurftu vart
að fara nokkuð út fyrir til að ná í fullfermi. Ég
var þama, lítið kvikindi sem náði ekki niður á
18VIKAN ll.TBL. 1993