Vörður - 14.06.1924, Blaðsíða 3

VORÐUB
3
Prentið alt í Gutenberg. Par er vinnan best og verðið lægst
Rvennaskólinn i Reykjavik.
HkólaurltV byrjar 1. okl. n.k, og sjeu þó allar nómsmeyjar
mættar. Væntanlegar nómsmeyjar sendi forstöðukonu skólaus sem
fyrsl eiginhandarumsókn í umboði foreldra eða vandamanna. 1
umsóknunum skal getiö um fult nafn og heimilisfang uinsækj-
anda og foreldra, og umsóknuin fylgi bóluvottorð, ósamt kunn-
ótluvoltorði fró kennara eða fræðslunefnd.
UpptUlciinlillyrdÍ i I. bekk eru þessí: 1) að umsækjandi
sje fullra 14 óra, 2) að hún sje ekki kuldin af neinum næmum
kvilla, sem orðið geli hinum nómsmeyjunum skaðvænn, 3) að
siðferði nmsækjanda sje óspilt.
Htisstj4Vrnaril«ll4l skólans byrjar einnig 1. október.
Nómsskeiðin verða Ivö; hið fyrra fró 1. október til febrúarloka,
en hið siðara fró 1. mars til júniloka.
umsóknarfrestur tll jólílnka. Svarað umsóknum með
póstum i ágústmónuði. Skólagjahl eins og óður; greiðist það við
upptöku i skólann.
Reykjavík, 5. júnl 1925.
c3ngi6jörg %X. cJijarnason.
þess vildi svo heppilega til, að
tveir af víðsýnustu og áhúga-
sömustu mönnum sýslunnar voru
kosnir i stjórn þess. Peir Sig.
Jónsson bóndi ó Stafafelli og
Steinþór Pórðarson bóndi ó
Rreiðdalsstað. Hafa þeir hvor um
sig fult traust fjelagsmauna, og
eru driffjöðrin í stjórn fje-
lagsins. Þorl. Jónsson alþm. er
einnig í stjórninni, en lítið kveð-
ur þar að honum. Er hann ó-
hugalaus umöll fjelagsmól. Hann
var hinn Iregasti við slofnun
þess til að rjelta hugmyndinni
hjólparhönd. Vildi eins og sam-
vinnuhlaðið Tíminn orðaði það
hjer um árið feginn »s/öðva
strauminn i fijrsln, en sá þann
kost vænstan ad lækka serjlin til
að tapa ekki öllm.
P. J. er tryggur og vinfastur.
Pað var eðlilegt að hann ælli
erfitl með að yfirgefa kaup-
mannaversluuina ó Ilornafirði.
Þar sem hann hafði verið aöal-
stuðningsmaður hennar í tið
Tuliníusar og eins eftir að Pórli.
Daníelsson varð eigandi hennar.
Hugsjónir gömlu mannanna eru
venjulega aðrar en hinna yngri
manna. Gamlar venjur vilja oft
hertaka allar lífsskoðanir þeirra,
en samvinnuslefnan er tvent í
senn, bæði hugsjóna og veru-
leika slefna. Þvf eiga oft gaml-
ir menu erfitt með að fylgjasl
með yngri kynslóðinni í þeim
mólum, er grípa inn í tilfinn-
ingalif manna. Samvinnustefnan
gerir það einmilt þess vegna fær
hún stuðning flestra yngri manna
í landinu. í þessu liggur sigur
hennar.
Uornfirðingnr.
Stóra Iióla. Hennar hefir
nýlega orðið vart í Kaupmanna-
höfn. Höfðu tveir menn tekið
veikina er síðast frjettist og ann-
ar dóið. Læknar þar eru örugg-
ir um, að hún breiðist ekki út,
svo að hættulegt verði.
Banatllrœðl var Seipel
kanslara Austrrikis veitt nýlega
og særðisl hann mjög hættulega.
Tilræðismaðurinn skaut sig áð-
ni* en hann var handsamaður.
Sæluhiis eða sæluhús ekki.
í 16. tbl. Varðar er grein efl-
ir Sig. Sigurðsson, — sem jeg
tel vera muni Sigurður ráðu-
nautur *— með fyrirsögninni:
»Sæluhúsin á heiðum vestra«.
Hefir grein þessi gefið mjer
tilefni lil eftirfarandi hugleið-
inga.
Höf byrjar orð sín á því að
fyrir nokkrum árum hafi póst-
leið verið trá ísafjarðardjúpi uni
Porskafjarðarheiöi að Hjarðar-
holti í dölum, en sje nú yfir
Steingrímsfj.heiði um Hólmavfk,
að Stað f Hrútafirði, Getur hann
þess, að breyling sú, er á póst-
leiðinui var gerð hafi ollað
mikilli óánægju í Dalasýslu og
víðar. Skal jeg ekki rengja það,
að svo hafi verið. Er það þetla
venjulega: þegar einn missir af
þvi, er hann þegar hefir fengið,
þó verður hann óónægður, ekki
síst þegar máske mó álíla að
það sje rjett öðrum. En hvers
vegna var nú þetta gert? Eilt
hið veigamesla, er jeg hefi heyrt
talið breytingunni til gildis, er
það aö meira af póstfiutningi
verður flutt með skipum, með
því að fara þessa leið, sem ella
hefði ekki orðið. Við það að
liaga ferðunum þannig sparast
þvf talsvert fje, einmitt vegna
þess að landflutningurinn er
mun ljettari og er það mikill
kostur.
»Sæluhúskofinu á Þorskafj.-
heiði var í sæmilegu slandi«,
segir greinarhöf. Jó, það getur
verið að hann hafi verið talinn
það. Um það atriði er mjer
nokkuð kunnugt og skal þvi
skýra frá því, að f sumar í á-
gúst þegar heyannir stóðu sem
hæst, kom til mín Marel Ólafs-
son, sem var yfirsmiður við
Hrófárbrú og bað mig að lána
hesla til þess að flytja sæluhús-
viðinn af Þorskafjarðarheiði að
fyrirhuguðu sæluhúsi á Stein-
grímsfjarðarheiði, er hann kvað
vegamálastjóra hafa falið sjér
að byggja. Varð það úr að jeg
lánaði sex hesta og höfðu þeir
fjelagar aðra sex eða fleiri. Fóru
þeir með við frá Hrófárbrúnni,
er nota skyldi f sæluhúsið á
Steingrímsfjarðarheiði. Átti svo
verkstjóri að taka það, sem nýti-
legt væri f kofanum á Porskn-
fjarðarheiði og byggja úr því
lfka og var það gert. Tók hann J
þar við og járn á 8 hesta og
er óhælt að segja að nieiri hluti
af því, sem þar var eftir var
ekki nema Ijelegur eldsmatur.
Get jeg borið um það af eigin
sjón, þar eð jeg varð til þess
að sækja timbrið með verkstjóra
og finst mjer ekki nema eðli-
legt að vegainálastjóri, sem vera
mun gjörhugul! og ráðdeildar-
samur maður, hafi viljað nota
það, sem mögulegt var úr þess-
um gamla kofa, þar sem um
stuttan flutning var að ræða.
Er það yfir gróðurlítið og ó-
greiðfærl hraun að fara ogmun-
um við hafa verið um 5 klst.
bóðar leiðir — auk timans, sem
gekk til að rífa og binda. Vit-
anlega er það alveg satl að sælu-
hús og ruddur vegur þarf að
vera á sem flestum eða öllum
fjallvegum og þá lika Porska-
fjarðarheiði og við því er besta
ráðið að gera ofan yfir gömlu
lóftina, Pað hefir hvort sem er
ekki kostað mikið færslan á
efninu, sem nýtilegi var.
Hvað það snertir að kofinn á
Porskafjarðarlieiði sje ekki fok-
heldur, þá lætur það nú illa i
eyrunum á þeim, sem til þekkja,
þar eð verkinu stjórnaði mað-
ur, sem bæði er duglegur og
vandvirkur (Marel Ólafsson).
Hefi jeg einu sinni komið að
húsinu siöan það var bygt og
sýndist mjer mjög vel frá þvt
gengið, eftir atvikum. Eh vitan-
legt er það, að ekki þarf stóra
smugu sem skafið getur inn um
á lönguin tfma, þar sem enginn
er til að hlynna að, og getur
svo hjer verið, þar sem veggir
hússins eru bygðir úr eintómu
grjóti að meslu, að eins litið
eitt af torfi, til að þjetta með,
sem þarna er nsgr ófáanlegt og
mjög langt í burlu.
Að endingu vil jeg bendahöf.
á að hann hefði ált að lita á
lslandskort áður en hann gerði
Þorskafjarðarheiði 40 km., sem
mun vera 15—18 krn. á lengd.
Ósi, í maí 1924.
Magnús Steingrtnwon.
Pastar ferðir auslur.
Á mánudögum og tímtuiUigum
að Ölfusó, Þjórsó, Ægis-
siðu og Garðsauka.
Á |iriöjuclögum
að Ölfusá, Pjórsá, Húsa-
tóttum, Sandlækjarkoti.
Sömuleiðis flutningur tek-
inn á alla viðkomustaðí,
Simar. 1216 og 78.
Zop honía^.
Próf stendur nú yfir í Hó-
skólanum. Gangn 6 undir em-
bæltispróf í lögum, 4 í læhnis-
fræði og 3 í guðfræði.
Heimspekisprófi hafa þessir
lokið ; ÁsbjörnStefánsson l.eink.
Bragi Ólafsson 1. eink., Einar
B. Guðmundsson 1. eink., Ei-
ríkur Brynjólfsson 2. eink.betri,
Gissur Bergsteinsson 1. ág.eink.,
ísleifur Árnason 1. eink., Jóh.
G. Ólafsson 2. betri eink., Jón
Jónsson 2. betri, Jón Karlsson
2. betri, Karl Jónsson 1. ^jnk.,
Magnús Magnússon 2. lakari,
Ólafur Einarsson 1. eink., ól-
afur Magnússon 2. eink. betri,
Ólafur Marteinsson 1. ág.eink.,
Ólafur Þorgrímsson 1. eink., Sig-
urður Gtslason 1. eink., Sigurð-
ur Sigurðsson 1. ág.eink., Sig-
urður Thorlacius 1. eink., Þórð-
ur Þórðarson 2. lakari.
Við próf í heimspeki við K.-
hafnar háskóla hafa þessir lok-
ið prófi: Steinþór Sigurðsson
með ág.eink., Árni Friðriksson
með 1. eink. og Lárus Sigur-
björnsson með 1. ág.eink.
Lauin frá einbættl hefir
Páll Jónsson i Einarsnesi fengið
frá 1. okl. n. k. að telja. Astæð-
an heisubrestur,
I
H jallarl »Varðara: StjörnuHkið,
Stjörnuríkið.
Sólkerfið
Hvað er aólkei'fið?
1. Sótkerfið er hnattasafn, er sveitnar
i rúminu. Sólin er langstærst og þyngst
af hnöttum þessum. Hún er talin 750
sinnum þyngri en all annað efni sól-
kerfisins samanlagt. Sólin er að jafnaði
nálægt miðdepli sólkerfisins, og hún er
þungamiðja þess.
Auk sólarinnar eru í sólkerfinu 8
stórir hnettir. Peir nefnast reikistjörnur.
Jörðin er ein af þeiin. Sú innsta er að
jafnaði falin sýnum, vegna birtu sólar-
innar, en sú ysta söknm fjarlægðar og
dimmu. Fáir þekkja hinar frá öðrum
stjörnum á næturhimninum, en alman-
akið leiðbeinir þeim, sem vilja finna þær.
2
Tvær innstu reikistjörnurnar fara
einar sjer, en hinum öllum fylgja fleiri
eða færri tungl. Reikistjörnurnar með
tunglum stnum mynda þvf smærri hnatta-
kerfl innan vjebanda sólkerfisins. Auk
þess reikar um sólkerflð mikill sægur
smárra hnatta, er kallast einu nafni
smástirni. Hin slærstu, sem þekkjast, eru
um 600 km. að þvermáli, en hin minslu
uin 30 km. Yfir 600 eru þekt og skrá-
sett, en enginn veit tölu þeirra til fulls.
Og vafalaust er mikill fjöldi af enn þá
minni hnöttum ú reiki um sólkerfið.
Pá eru vigahneltir. Peir eru enn minni
og hafa liklega enga eiginlega hnatta-
lögun. Sumir þeirra fara einir sjer, en
aðrir saman í hópum. Mjög eru þeir
misþungir. Sumir skifta þúsundum tonna,
en aðrir fáum kilógrömmuni. Loks eru
óteljandi smáagnir á víð og dreif um all
sólkerfið og valda hinar stærstu svo-
nefnduin »stjörnuhröpum«. Að sfðustu
má nefna halastjörnur. Allmargar af
þeini eiga eiunig heima í sólkerflnu.
3
Aðdráttai'allið.
2. Enginn hlutur t sólkerfinu heldur
kyrru fyrir. Alt er á viðstöðulausri
fleygiferð. Hreyflngar hnattanna eru
margar og flóknar, en mest ber þó á
einni: sem sje hringferö hinna smærri
hnatta umhverfis hina stærri. Væru að-
eins 2 hnettir til i rúminu mundu
hraulir þeirra verða reglulegir baugar,
en vegna áhrifa frá hinum mikla hnatta-
sæg verða hreyfingarnar t heild sinni
óendanlega samsettar og fjölbreyttar.
Tunglin renna t kringum reikistjörn-
urnar, og reikistjörnurnar renna svo
með alt i eftirdragi 1 kringum sólina.
Smástirni og vígahnettir renna einnig
á vissum hrautum kringum sól eða
reikistjörnur og halastjörnur og yfirleitt
alt efni sólkerflsins, í hverri mynd sem,
er lýtur sömu lögum. Aðdráttaraflið er
sá mikli máttur, sem heldur þessu öllu
saman. Pað spornar við því að sólkerflð
liðist i sundur. Pað knýr hnettina til
þess að fylgja föstum brautum, og það
4
ræður lögum og lofum f rúminu, svo
langt sem tnannleg atbugun nær.
Eigi er þó svo að skilja, að brautir
himiuhnattanna sjeu ávalt eins. Pær
hafa ýmsar háttbundnar sveiflur og
laka sumar yfir fá ár eða aldir en aörar
yfir þúsundir alda. Svipað hljóðföllum
i dýrum bragarhætti endurtekst þetta
með vissum millibilum — sumt tiltölu-
lega ótt og litt en suml hægt og seint.
Loks virðast sumir geta reiknað út
breytingará ýmsum fjarlægðum innbyrðis
i sólkerflnu er eigi endurtaki sig heldur
stefni ávalt að binu sama. Breytingar
þessar eiga þó að vera afar seinfærar
og vart merkjanlegar á skemri tíma en
miljónum ára. Eigi að stður geta þær
haft mikilvægar afleiðingar. Frh.
A. M.