Vörður - 05.06.1926, Blaðsíða 2

V C R f) U n
«0000000000000000000000*
§VÓRÐUE kemur út Q
álaugardögum
Q o
g R itstj ó r i n n : g
Kristi'án AlbertsonT áagöla 18.
Sírni:
1961.
Afgreiðslan:
g Laufásveg 25. — Opin
2 5—7 síödegis. Sími 1432.
Ö V e r ð : 8 kr. árg.
§ Gjalddagi 1. júlí.
O Ö
•OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO?
liðlega). og er það þó mjög í
satnræmi við skilning hans á
verkum Beelhovens; en þeim
stjórnar hann best. Beethoven
verður norrænn jötunn í hönd-
um hans, sterkari og stórfeng-
legri, en aðrir gera hann og
þó um leið kaldari og stirðari.
Þessi Beethoven á ekkert skilt
við Vínarborg. Hann er blóð
af okkar bióði, viltur, alskeggj-
aðnr teutoni úr þýskum skóg-
arfylgsnum.
í meðferð Jóns á Weber
varð einnig aðalþátturinn ger-
manskur. Lyrik Webers, suð-
ræna taugin í eðlí hans, naut
sín þvi tæplega. En leikur sveit-
arinnar í Preziosa-forleiknum
var aðdáanlegur, staccato strok-
hljóðfæranna, mýkt og festa
trjeblástranna, alt svo fullkom-
ið og fágað, sem verða má.
Frú Annie Leifs Ijek klaver-
konsert Mozarts í mjög smekk-
legu formi, hreint og stílfast,
Andante-hlutann nokkuð kalt,
en síðasta hlutann ágætlega. í
Mozart sýndi sveitin stíikunn-
áttu sína og erfðament, en Jón
Leifs stjórnaði undirleiknum
hæglátt og þó einbeitt.
Sigurhljómar Egmont-forleiks-
ins luku kvöldinu. Fagnaðar-
látum áheyrenda ætlaði seint
að linna, og munu tónlistar-
vinum hjer aldrei hafa komið
kærari gestir, en þessir íbúar
gömlu Hansaborgarinnar við
Saxelfi. Ósjerplægni þeirra og
dugnað hljómstjórans fá engin
orð þakkað.
Emil Thoroddsen.
Stjórnmálalegt Mutleysi
8amvinnunnar á Norðurlöndum.
Kaflar þeir, er hjer birtast í
þýðingu, eru úr fyrirlestrum, er
haldnir voru á alþjóðasam-
vinnumótinu í Helsingjaeyri í
fyrra sumar. Hen jeg valið þá
kafla fyririestranna, er fjalía
um stjórnmálalegt hlutleysi sam-
vinnunnar.
Einnig læt jeg bjer fylgja
stuttan kafia úr Sögu neytenda-
samv.fjelaganna eftir Inge Debes.
Er bók þessi gefin út af Lands-
sambandi samv.fjelaganna í
Noregi 1925. Þá hefi jeg einnig
tekið hjer með grein eftir pro-
fessor Ferdinand Tðnnies, en
»Konsumentbladet« í Stokk-
hólmi flutti 13. mars þ. á. Þar
sem auðkend eru einstök um-
mæli, þá hefi jeg gert það.
Samvinnan í Svíþjóð.
Eftir Axel Gjðres.
». . . í árslok 1923 skiftust
fjelagar samvinnufjelaga þeirra,
er mynda K. F. (sambands
samvinnufjelaga) svo sem sjest
Flugför Amundsens.
Skýrsla Amundsens um flug-
förina frá Spitsbergen til Alaska
yfir pólinn, heflr nú borist hing-
að með úllendum blöðum. Höf-
uðatriði hennar eru áður kunn
af skeytum.
Loftskipíð rann yfir pólinn í
björtu veðri kl. 21/* að morgni
og fánum Noregs, Ameriku og
ítalíu var varpað niður. Fán-
arnir voru festir á stengur með
broddi á endanum, þær runnu
eins og örvar gegnum loftið og
stóðu síðan teinrjettar á ísnum.
Allir skipverjar tóku ofan með-
an þessu fór fram. Það hafði
verið fögur sjón að sjá fánana
þrjá blaktá yfir hvítri ísbreið-
unni. Loftskipið sveimaði nokkra
hringa yfir pólnutn og síðan var
stefnt áleiðis til Point Barrow
í Aiaska.
Nú hieptu þeir þoku og iil-
viðri, ís hlóðst á loftskipið og
þeim tókst ekki að ná sambandi
við neinar utvarpsstöðvar. Var
þessum örðugleikum allgreini-
lega lýst í skeytunnm og þeim
hættum sem þeim voru samfara.
Viðurhlutamikið var að stefna
inn yflr Alaska í þokunni, vegna
þess að loftskipið hefði getað
rekist á fjjóll, en óraögulegt að
átta sig á því hve langt væri
komið. Loks náðist þó sam-
band við útvarpsstöð og var
þá hægt að reikna út afstöðu
alla og taka land eftir 71 klst.
flag.
Á leiðinni höfðu þeir fjelagar
einkis svefns notið en nærst á
smurðu brauði, soðnum eggj-
um og köldum kjötbollum (»fri-
kadellum«). Kaffi höfðu þeir
með sjer á 2 vermiflöskum og
var það eina heita næringin sem
þeir veittu sjer á leiðinni.
Marokkó striðinu lokið. Abd-el-
Krim hefir gefist upp ásatnt öllu
fylgiiiði síau. Hann verður gerð-
ur útlægur úr löndum Moham-
medstrúarmanna. Allir þeir fang-
ar, sem voru í höndum Frakka
og Spánverja hafa verið látnir
lausir.
á töflu þessari, er sýnir hundr-
aðstölu hverrar stjettar fyrir
sig:
Iðnaðarmenn og aðrir
verkamenn...... 49,4°/'o
Bændur......... 18,4°/o
Vinnumenn í sveit . . . 5,4°/0
Handiðnamenn..... 8,4°/o
Embættismenn..... 10,4°/o
Fjelög ýmiskonar .... 0,9°/»
Aðrir........... 7,l"/„
100,0°/o
í þessu sambandi er ekki
ómerkilegt að nefna, að hag-
skýrslur, sem nýlega hafa verið
gerðar fyrir neytendafjelagið í
Stokkholmi, sýna, að allar
stjettir manna í borginni taka
yfirleitt hlutfallslega jafnan þátt
í fjelögunum. í þessa átt stefnir
alstaðar í landi voru, og er það
gleðiefni, þvi i eðli sinn er sam-
vinnan ekki flokks eða stjetía-
mál, heldnr á hún að ná fafnt
til allra meðborgara. Pessi þró-
un er þeim mun gleðilegri, sem
aldrei hefir orðið vart neins
stjettarigs innan stefnunnar í
landi voru, heldur hafa allir, án
iillits til hagsmuna sinnar stjett-
Muh-jöknli t AhiMlin
Iiggur á þeim slóðum þar sem Amundsen ætlaði að lenda loftskipi sinu. Landslag á norðurströnd
Alaska er með afbrigðum fagurt og stórhrikalegt. Muir-jökullinn er 16—17 þús. fet á hæð. Skrið-
jökulsbreiðan sem teygir sfg fram í sjóinn rís 300 fet frá hafsfleti og færist fram um 45 fet á dag,
með braki og brestum.
England. Enn hafa engar sætt-
ir orðið í kaupdeilu námamanna
og þykir ástandið í landinu fara
versnandi. Prinsinn af Wales
hefir sent bjálparsjóði náma-
manna peningjagjöf. Ljet hann
þau orð fylgja, að þjóðin stæði
i þakkarskuld við námamenn-
ina. Lýsir hann samúð sinni
með fjölskyldum þeirra og telur
þau málalok ill, ef þeir neyðist
til að gefast upp vegna kvenna
sinna og barna. Alit manna er,
að bréfið muni hafa sterk áhrif
á almenningsálitið, til fylgis við
námamenn, og þá einnig stuðla
að því, að jafnvel efnaðri stjett-
irnar verði andvígar námaeig-
endum, er hóta því í yfirlýsing-
um sínum, að barist skuli uns
annarhvor aðili lúti algerlega í
lægra haldi.
Ungverjaland. Dómur er fallinn
í seðlafölsunarmálinu mikla.
Windisch-Graetz prins og Naadssy
lögreglustjóri voru dæmdir í 4
ar eða pólitískra skoðana getað
sameinast um starfið í þágu
samvinnustefnunnar . . .«
Sanmnnuhreyfingia meðal
ðanksra bænda.
Eftir A. Axelsen Drejer.
». . . Jeg vil ennfremur nefna,
sem sjerkenni á dönsku sam-
vinnnhreyfingunni, hið stranga
hlutleysi, er hefir einkent starf-
semina frá bgrjun. Jeg veit
ráunar vel, að alþjóðasamvinnu-
hregfingin telur hlutlegsi eitt af
aðalatriðunum, en jeg þekki um
leið af reynslu þá erfiðleika,
sem eru samfara því að halda
þessu grundvallaratriði til streitu.
Meðal danskra samvinnumanna
hefir það tekist öll þessi ár, að
menn með gerólíkar stjórnmála-
skoðanir hafa getað starfað sam-
an i hverju samvinnufjelagi fyrir
sig. í stjórn margra ffeiaga eru
jafnaðarmenn og ihaldsmenn og
eftir því sem timar hafa liðið
hefir nœstum þvi borið enn meir
á algerðu stfórnmálahlutleysi.
Með þessu hlutleysishugtaki
eigum vjer við fjelaga vora, seru
eru af öllum stjettum. Meðal land-
Búnaðarmálastjórastaðan
er laus til umsóknar. Byrjunarlaun kr. 4500, hækk-
andi á 3 ára fresti um kr. 500 upp í kr. 6000 á ári.
Umsóknarfrestur til 1. sept. næstkomandi.
Stjórn Búnadarjjelags íslands.
ára fangelsi, hinn fyrnefndi, en
3 hinn síðarnefndi. Þeir missa
og öll borgaraleg réttindi. Sektir
þeirra námu tíu miljónum.
Fjöldi manna, er voru meira eða
minna leyti við mál þetta riðnir,
fengu vægari hegningu.
Japan Eldgos og jarðskjálftar
urðu í Tekacki í Japan í lok
maí. Stór landsvæði eyðilögðust
og fjöldi manns beið bana. Eld-
fjallið Biyci, sem ekki hefir gosið
öldum saman, gaus þrisvar og
búnaðar-samv.fjelaganna hefir
einkum verið kept að því og
það áunnist, að skapa jafna
aðstöðu fyrir mismunandi stor-
ar landeignir og befir þetta
orðið til þess, að samsteypur
vorar meðal smjörbúa, slátur-
húsa o. s. frv. hafa náö til
stærri sem smærri búa. Pað
hefir verið sjerkenni danskrar
samvinnuhreyfingar, að aldrei
hefir verið barist fgrir hagsmun-
um einnar stjettar gagnvart
annari og yfirleitt hefir hugtakið
•astjettarbaráttan aldrei verið
nefnt, heldur verið reynt að
skapa jöfn skilyrði fyrir alla
eignaflokka og hefir þá ei verið
sókst eftir því, að einn verði
öðrum yfirsterkari, heldur að
fjárhagsleg vinnuskilyrði allra
bötnuðu og yrðu jöín . . .«
Neytendafjelögin í Danmðrka.
(Uppruni þeirra, þróun, þegn-
fjelags- og þjóðernisgildi þeirra)
eftir Fr. Voigt.
». . . / fjelögum vorum er ei
spurt um stjett eða stöðu, um
skoðanir eða álit manna, hvorki
varð hraunfióð svo mikið að ár
stifluðust, fllóðið æddi yfir borg-
ir, og hundruð manna fórust en
þúsundir særðust.
Frá ísafirði er símað 1. þ. m.:
Taugaveikissiúklingar eru 40 í
bænum og 9 í firðinum, 3 dán-
ir, engin ný tilfelli siðustu 2
daga. Ioflúensa gengur hjer, og
liggja margir. Barst hún bingað
með Goðafossi. — Kuldatíð. At-
vinna og verslun í dái.
um stjómmálaskoðanir, trúmála-
eða þjóðfjelagsmáta. Fjelög þessi
hafa frá fyrstu byrfun veriðhlut-
laus i þjóðffelagsmálum og and-
legum málam og þau hafa gœtt
þessa hlutlegsis bœði á friðsöm-
um og róstnsömum timum fram
á þenna dag. Petla hefir styrkt
samlyndið og samheldnina og
mun vœntanlega gera framvegis.
Þess vegna hefir ljelögum þess-
um tekist, einkum til sveita, en
þó einnig aö verulegu leyti í
kaupstöðum, að sameina og
tengja menn af öllum svjettum
og með afarmismunandi lífsskoð-
anir, þekkingu og reynslu; jarð-
eigandinn og hjáleigubóndinn,
embættismaðurinn og handiðna-
maðurinn, prófessorinn og dag-
launamaðurinn, eru sammála
um það, að samlyndi þeirra og
samheldni um samvinnufjelags-
skapinn sje bæði gagnlegt og á-
nægjulegt, og þeir hafi allir gagn
af fjelagsskapnum og einkum þó
þeir, er minst megasin, aðþeirra
gagn verði mest, er hafi mesta
þörfina, og að fjelagsskapur
þessi sje pkki að eins fögurhug-
sjón, heldur raunveruleg og
gleðileg staðreynd .' . .«