Bjarmi - 15.01.1928, Síða 3

BJARMI
19
Nýguðfræðingar eru sömuleiðis ó-
sammála um hvað verið hafi aðal-
erindi eða aðaláhugamál Jesúfrá Na-
zaret. — Skoðuuum þeirra í því efni
mætti skifta í 3 aðalflokka: Fyrsti
flokkurinn segir : Aðalerindi hans var
að boða mönnum faðerni Guðs og
bróðerni manna, alt sem í aðrar átt-
ir fer í guðspjöllunum, er annara við-
bætur »ekki sannsögulegtv. Harnack
prófessor, kunnasti guðfræðingur þeim
megin, orðar það svo :
»Guð faðir, forsjónin, barnarjettur-
inn og óendanlegt gildi mannssálar-
innar, þessi samfelda heild felur alt
fagnaðarerindið í sjer«. (»Kristindóm-
ur« ísl. þýðing, bls. 58).
í þeirra augum er Jesús guðdóm-
legur fræðari. — f*ótt vjer þekkjum
þann flokkinn best á þessu landi, þá
þykir hann sumstaðar annarstaðar
vera í afturför, og vera hvorki heit-
ur nje kaldur í afstöðu sinni gagnvart
Jesú Kristi.
Honum er meðal annars borin á
brýn hálfkaþólsk mannadýrkun, þar
sem hann hafni »Kriststrú« en taki
»Jesúdýrkun« í hennar s'að. En sú
dýrkun »manns« sje greinilegur aft-
urkippur að fornum, lægri trúar-
bragðakerfum. Sbr. til t. d. bók Grútz-
macher prófessors í Rostock: Gegen
den religiösen Ruck-Schritt, Leipzig
1910.
Annar flokkur nýguðfræðinga (»apo-
calyptiska stefnan«) telur þetta alrangt
hjá Harnack, en segir, að Jesús hafi
verið »ópraktiskur« öfgamaður, fullur
ofsjóna og draumóra, sem aðallega
hafi kent að heimsslit væru fyrir
hendi, og þá mundi hann sjálfur birt-
ast sem Kristur eða mannssonurinn,
til að dæma heiminn og stjórna i
nýjum heimi. Alt annað i guðspjöll-
unum sje honum ranglega eignað.
Enn aðrir (3 flokkurinn) telja guð-
spjöllin svo full af hindurvitnum og
skoðunum frumsafnaðarins að harla
erfitt sje að fullyrða nokkuð um
hvað Jesús hafi eiginlega sagt eða
gert, fátt eða ekkert frumlegt muni
hann hafa boðað og auðvitað ekki
verið annað en maður. Og nokkrir
fara svo langt að þeir segja að Jes-
ús Iíristur hafi aldrei verið till!
Hjá Norðmönnum og Svíum hafa
ýmsir lærðir guðfræðingar fylt þenna
flokk. Mælti t. d. nefna ummæli
svenska prófessorsins Wetters, sem
nú er nýlátinn, og Kolmodin nefnir
í nýnefndu riti »Fagnaðarerindi nýja
testam. á ekki rót sína að rekja til
hins sögulega »virkilega« Krists, en
er mannasetningar, og á í aðalatrið-
um rót sina að rekja til heiðinna —
grískrar laundýrkunar á dauðum og
upprisnum náttúrugoðum®1).
Hægfara nýguðfræði er pessu að vísu
ósammála, en pó er raunalega sjaldgæft
að leiðtógar hennar vari safnaðarfólk
við slíkri svæsinni niðurrifsstefnu, og oft
fer sami maður hægt af stað en kemst
siðarlengra og lengra út á afneitun, enda
pótt gagnstæð dæmi, einkum hjá starf-
sömum prestum, sjeu líka algeng. Milli-
bilið er ekki eins mikið í grundvallarat-
riðum milli peirra hægfara og »svæsnu«,
eins og sumir halda. Kolmodín prófessor
vikur að pessu er hann skrifar: » . . . .
Jeg segi af ásettu ráði frjálslynda-róttæka
guotræðin (»liberal-radikala teologi«), pvi
að enda pótt margar ólikar greinar sjeu
innan frjalslyndu guðfræðinnar, og sumar
peirra noti orðatiltæki, sem virðast bera
vott um að pær standi nálægt sjónarmiði
biblíulegrar, játningartrúrrar stefnu, pá
er samt munurinn milli frjálslyndrar og
róttækrar guðfræði stigmunur einn. Sjer-
hver frjálslynd guðfræði verður róttæk,
sje hún sjálfri sjer samkvæm, og niður-
staðan af vísindalegum rannsóknum henn-
ar verður sú, að hún kveður ákveðið
»nei« við pvl nær hverju atriði í 2. grein
postulegu trúarjátningárinnar«. (Sbr. Skall
Kristustörnekelsen vinna hemortsrett inom
Sveriges kyrka? 1925 bls. 9).
1) Þeir sem nánar vilja kynast pessum
prem flokkum. ættu að lesa liina ágætu
bók eftir dr. Gore biskup: The Recon-
strucfion of Belief, London 1926, verð 7*/»
shilling í b., sjerstaklega bls. 330 og á-
fram.