Bjarmi - 01.09.1975, Síða 11

hann lýsir því yfir, að hann sé dyr
og hirðir sauðanna.
Aðrar ræður.
Orð og rœður Jesú skipa yfir-
leitt mikið rúm í guðspjalli Jó-
hannesar. Já, í því efni er guð-
spjallið eins og hirzla, full af dýr-
gripum. Fyrst er tilgreint samtal
Jesú við Nikódemus um endurfæð-
inguna, en síðast skilnaðarræðan,
er hann kveður lærisveinana, 14.
—16. kap.
Þessar ræður Jesú í guðspjall-
inu eru einnig mjög ólíkar ræðum
þeim, sem hin guðspjöllin geyma.
Þær siðarnefndu fjalla mjög um
ýmis atriði, sem hugleidd voru í
gyðingdómnum á þeim tíma: I
hverju réttlæting væri fólgin, um
helgihald hvildardagsins, um föst-
ur, hreinsanir, afstöðuna til toll-
heimtumanna og syndara o.s.fi’v.
Ræðurnar í f jórða guðspjallinu eru
hins vegar óháðari stað og tíma.
Þær snúast sífellt um hið mikla
meginefni: Persónu Jesú og verk
hans. Predikanir Jesú í samstofna
guðspjöllunum einkennast af stutt-
um kjamyrðum og orðtökum og af
líkingunum. En Jóhannes setur
predikanir Jesú í víðara samhengi,
og í þeim eru fleiri kenningaratriði
en í þeim fyrmefndu. Auk þess er
blær þeirra óviðjafnanlegur. Þær
eru blátt áfram og einfaldar að
allri gerð, en jafnframt verður les-
andinn gagntekinn af efni þeirra.
Má benda á til dæmis, hvílikur
blær hátíðleika og kærleika hvílir
yfir skilnaðarræðu Jesú. Allt bend-
ir aftur til einnar meginspurning-
ar: Trú eða vantrú? Ljós eða
myrkur? Líf eða dauði?
Lærisveinninn,
sem Jesús elskaði.
Sérkenni guðspjallsins em því
mörg, og menn verða þeirra varir,
strax og þeir kynnast því og bera
það saman við fyrstu guðspjöllin
þrjú. Allt verður þetta til að auka
áhuga vorn á því, hver sé höfund-
ur guðspjallsins. Hver hefur skrif-
að þetta einstæða rit? Framsetn-
ingin á lífi Jesú er hér með allt
öðrum hætti en í samstofna guð-
spöllunum. Hvert er það úrskurð-
arvald, sem tryggir oss, að hér sé
rétt með íarið?
Ekki veitir guðspjallið oss af-
dráttarlaust svar við þessari spurn-
ingu. Athugull lesandi hlýtur þó
að taka eftir, að í guðspjallinu má
finna óbeinar upplýsingar um höf-
undinn. Lítum á nokkur atriði.
Fyrst er þess að geta, að guð-
spjallamaðurinn segist vera í hópi
sjónarvottanna. Hann gefur þessa
yfirlýsingu í 1,14: ,,Vér sáum dýrð
hans, dýrð sem eingetins sonar frá
föður“. Víst er, að hér er átt við
líkamlega sjón. Kemur það bæði
fram af samhenginu og í hliðstæð-
um ummælum í 1. Jóh. 1,1: ,,Það,
sem vér höfum séð með augum vor-
um ... og hendur vorar þreif-
uðu á“.
Þá benda orð höfundar í 19,35
ótvirætt til þess, að hann hafi verið
í hópi allra nánustu lærisveina
Jesú, því að lærisveinninn, sem var
vottur að því, er Jesú gaf upp
andann, og skrifaði guðspjallið,
21,24, var „lærisveinninn, sem
Jesús elskaði“, 19,26nn35; sbr.
21,24 og 20; sá hinn sami er hall-
aði sér að brjósti Jesú við kvöld-
máltíðina, 21,30; 13,23nn.
En hvað hét hann? Það nefnir
guðspjallamaðurinn aldrei, ekki
fremur en hann nefnir nöfn ýmissa
þeirra manna, sem kunnir eru úr
fyrstu guðspjöllunum þremur. En
ekki fer á milli mála, að lærisveinn,
sem var jafnnákominn Jesú og
þessi, hlýtur að hafa verið einn
lærisveinanna þriggja, sem hin
guðspjöllin segja, að hafi verið sér-
lega handgengnir Jesú, þ.e. Pétur,
Jakob og Jóhannes.
Pétur er ekki maðurinn. Jakob
Zebedeusson var líflátinn þegar ár-
ið 44, fyrir postulafundinn í Jerú-
salem, Post. 12,2. Þá er Jóhannes
eftir — enda bendir sagnhefð kirkj-
unnar á hann og segir: Jóhannes
postuli er höfundur fjórða guð-
spjallsins.
Vitnisburður fornkirkjunnar.
Ireneus, kirkjufaðir í Lyon, hef-
ur fyrr verið nefndur. Hann samdi
rit gegn villukennendum í lok ann-
arrar aldar. Þar ber hann fyrir sig
vitnisburð guðspjallanna. Hann
segir þar, að Jóhannes, lærisveinn
Jesú, hafi skrifað fjórða guðspjall-
ið í borginni Efesus. í því sam-
bandi vísar hann til ummæla sér
eldri manna. Á meðal þessara öld-
unga, sem íreneus hafði sjálfur
þekkt, getur hann einkum tveggja
manna, sem höfðu umgengizt Jó-
hannes í Litlu-Asíu. Þeir eru Pólý-
karpus biskup í Smyrnu, og Papías
biskup í Híerapólis.
Pálýkarpus er hinn kunni píslar-
vottur. Hann var brenndur á báli
árið 155. Papías er frægur fyrir
bók sina, „Útskýringar á orðum
Drottins“, en bókin hefur því mið-
ur glatazt. íreneus á vin, sem Flór-
Kristniboðssambandinu hafa borizt
eftirtaldar gjafir í júlí 1975:
Frá einstaklingum: SI 1000; MS
(áheit) 5000; HJ 5000; GJ 650; NN
2000; GF 19.000; SSW 15.000; GS,
Ólafsv. 20.000; Gömul kona 1000; KP
(áheit) 2000; GB, Keflavík 12.100; ÓE
10.000; HB 5900; EG, Keflavík 10.000;
BE 5000; Afh. í Betaníu 1500; ÁG
(áheit) 500; G og J (áheit) 2000; M
og J 2000; ÞHG 1000; GSv 650; Kona
á Ellih. (S) 200; KP (knattsp.áh.)
7000; SG 10.000; RB 5000; NN (áh.)
1000; Happdr.vinningur 7.600; NN(áh.)
500; IIE 4000.
Félög og samkomur: Kristniboðs-
samkoma á mótinu í Vatnaskógi
299.174; 5. fl. í Vindáshlíð 753. Kveðju-
samk. f. Ingibj. Ingvarsd. 27/7 71.871.
Baukar: Hólskirkja, Bolungarvik
15.000; AG 1689; GSÁ 1601; EG, Hf
1746.
Minningargjafir: Ýmsar minningar-
gjafir: 65.800.
Gjafir alls í júlí kr. 614.234.00.
Kristniboðssambandinu hafa borizt
eftirtaldar gjafir í ágúst 1975:
Fró einstaklingum: JÁ 3000; RK
1000; NN 700; KP 5000; GGM 6000;
JH, Hólum 5000; Guðrún, An 1000;
MKD 2000; AM 2000; HH, Hrafnistu
(áh.) 2500; Hanna, Höfðatúni 10, 500;
MG, Kleifum 10.000; JG 10.000; IK
5000; ÞS, Austurkoti 1500; K og G
5000; G og A 2600; Kona á Ellih. (M)
1000; MJ 1000; HJ 300; PB 5000; Hulda
(áh.) 1000; Kona í Stykkish. 500; Úr
Biskupstungum 10.000; SFSV 25.000;
JV Sandi 5000; Afh. í Betaníu 1500.
Fró félögum og samkomum: Sam-
skot á kristniboðssamk. norræna
stúdentam. Rvík ’75 431.988; Elli-
heimilið Grund (v. 80 ára afmælis
Ól. Ól.) 50.000.
Baukar: SG, Enni 1870; GGM 3340;
AG 3507; NN 2421; Börn í Biskups-
tungum 920; GK 1316.
Minningargjafir: Ýmsar minningar-
gjafir 40.450. Minningargjafir um Þórð
Möller 127.900.
Gjafir alls í ágúst: 776.812.00.
Gjafir það sem af er árinu 1975:
kr. 5.589.862.00.
11