Bjarmi - 01.11.1994, Síða 9

barninu af næmi fyrir þörfum þess þannig að
barnið upplifi öryggi og kærleika er lagður
mikilvægur grunnur. Einnig er talið að and-
rúmsloftið sem fylgir fyrirbæninni hafi áhrif
þótt enn sé langt í land að barnið skilji orð og
merkingu bænarinnar. Einn fræðimaður hefur
kallað þetta skeið hinnar orðlausu móður trú-
ar, þar sem barnið framan af ævi upplifi Guð
og móðurina sem eina heild sem með vaxandi
þroska barnsins greinist sundur á svipaðan
hátt og barnið greinir sig frá móðurinni í
frumbernsku. Margir vilja telja þetta forskeið
trúarlegrar hugsunar það mikilvægasta í mót-
un trúarinnar, af því að þar sé lagður grunnur
að því djúpa trausti sem sem er grunnur hinnar
persónulegu trúar síðar á ævinni. Mætti því
e.t.v. kalla þetta fyrra næmisskeið trúarlegrar
hugsunar og hið síðara væri þá unglingsárin,
þegar unglingurinn greinir sig endanlega frá
foreldrunum og fullmótar sjálfsmynd sína.
Sem uppalanda, móður og ömmu finnst
mér þessar hugmyndir mjög heillandi. Um-
önnun ungbarna er oft mjög krefjandi starf
bæði andlega og líkamlega og það ljær þessu
starfi dýpri merkingu að með því að sýna
barninu okkar þolinmæði og umhyggju á erf-
iðum stundum séum við ekki bara að skipta á
bleyju, hugga eða gefa brjóst heldur um leið
að leggja grunn að dýrmætustu gjöf lífsins,
trúnni á Guð.
Hvernig verður frúorlegu uppeldi
besf hagoð?
Af framansögðu er ljóst að grunnur trúar-
legs uppeldis er lagður í frumbernsku í kær-
leikssambandi foreldra og barns. Þetta sam-
band þróast svo eftir því sem barnið eldist og
fleiri aðilar fara að hafa áhrif á daglegt líf
þess. Fjölskyldan heldur þó áfram að vera sá
aðili sem mest áhrif hefur a.m.k. fram á ung-
lingsár. Þetta sést vel á uppdrætti Evenshaug
og Hallen (1981) af félagslegum tengslum
barnsins og fjölskyldunnar.
Þarna er fjölskyldunni lýst sem eins konar
„síu“ sem öll ytri áhrif fara í gegnum áður en
barnið tileinkar sér þau. Þetta undirstrikar enn
betur mikilvægi góðs og heilsteypts fjöl-
skyldulífs fyrir hvern einstakling.
Eftir því sem barnið eldist og þroskast þarf
að breyta uppeldisaðferðum og veita því hæfi-
legt frelsi til athafna. Kappkosta ber að halda
góðu trúnaðarsambandi við barnið, því ef
trúnað brestur á einu sviði er ekki liægt að ætl-
ast til að hann haldist óbreyttur á öðrum t.d. í
trúarefnum. Það tekur tíma að rækta trúnaðar-
samband og gelur reynst erfitt að samræma
það önnum og erli nútímans. Þar getur for-
gangsröðun komið að góðum notum. Hvort
finnst okkur mikilvægara að eiga góða stund
með barninu eða að horfa á sjónvarpið? Börn-
um er nauðsynlegt að foreldrar þeirra gefi sér
tíma til að ræða við þau um gleði þeirra og
sorgir og á slíkum stundum gefst oft tækifæri
til að koma sjónarmiðum hins kristna boð-
skapar að. Gott er að hafa í huga að gagnvart
Guði eru foreldrar og barn jafngildir einstak-
lingar og því er árangursríkara uppeldislega
séð að tala við Guð með barninu, þ.e. að biðja
saman, en að tala um Guð við barnið, þ.e. þurr
fræðsla. Einnig hefur reynsla leitt í ljós að
heildstæð miðlun trúar er mun árangursríkari
en munnleg miðlun. Þetta á raunar við á tleiri
sviðum en hinu trúarlega. Með heildstæðri
miðlun er átt við að boðskapurinn sem við
viljum miðla hafi áhrif á líf okkar og alla veru,
en sé ekki bara eitthvað sem við tölum um en
tileinkum okkur ekki að öðru leyti. Með því
að gefa sér góðan tíma með börnunum meðan
þau eru lítil tel ég að hægt sé að spara erfiði
og áhyggjur síðar þegar unglingsárin ganga í
garð. Ég minnist þess að þegar elstu börnin
mín nálguðust unglingsárin fylltist ég
nokkrum kvíða og átti von á að einn morgun-
inn myndu þau vakna upp algerlega umsnúin
og óviðráðanleg. Þessa hugmynd hafði ég
fengið úr fjölmiðlum þar sem sífellt var verið
að ræða unglingavandamálin. Ég ræddi þetta
við vinkonu mína, sem var reynd KFUK-kona
og kennari. Hún spurði hvernig sambandið
hefði verið við börnin hingað til. Ég taldi það
hafa verið gott og eðlilegt og þá taldi hún að
lítil hætta væri á ferðum því unglingavanda-
mál væru ekki eitthvað sem skyti upp kollin-
um fyrirvaralaust eins og smitsjúkdómur,
heldur væri um langan aðdraganda að ræða og
samskiptaleysi á bernskuárum. Með þessu er
ég ekki að fullyrða að unglingsárin séu átaka-
Teikning Evenshaug
og Hallen sem sýnir
félagsleg tengsl
barnsins og fjölskyld-
uiiiiar. Fjölskyldiiniii
er lýst seiti eins konar
„síu“ sem öllytri á-
lirif fara í gegniiiii
áður en barnið til-
einkar sér þau.
BJAPMI 9
3IÐFRÆÐI