Heima er bezt - 01.06.1951, Qupperneq 6

102
Heima er bezt
Nr. 4
þessa manns bar þar að, en hún
var líka að sækja sér mjólk, þ. e.
a. s. undanrennu, aðra mjólk
fengu Norðmenn ekki. Jónína
bað hana um að tala við sig
einslega: „Ég á að bera þér
kveðju mannsins þíns,“ sagði
Jónína. Konan brast í grát af
gleði:> „Svo hann er þá lifandi!
— Guði sé lof! — Hvar er hann?“
„Það get ég ekki sagt þér. Ég
veit ekkert hvar hann er. Spurðu
mig ekki að því. En honum líður
vel og ég á að sækja tóbakið
hans. Nú verður þú að herða þig
upp og láta eins og ekkert hafi
ískorist. Tóbakið liggur uppi á
fataskápnum ykkar. Það verður
þú að sækja, en hans vegna og
mín vegna og okkar allra vegna,
þá gættu þess, að Þjóðverjar sjái
ekki til þín, þegar þú tekur það.
Svo læturðu tóbakið í körfuna
þína, leggur dúk yfir og þar ofan
á leggurðu mjólkurflöskuna. Ég
bið þín hér.“ Þetta gekk allt sam-
kvæmt áætlun og maðurinn
fékk tóbakið. Ég sagði frá þessu
smáatviki, til þess að gefa ykk-
ur hugmynd um, hve frú Sæborg
er djörf og skjótráð. — Þeir
flóttamenn, sem leituðu athvarfs
hjá þeim Sæborg-hjónunum,
sögðu aldrei til nafns síns eða
heimilis, og aldrei spurðu þeir
um það, hverjir væru þarna hús-
um ráðandi. Þetta voru lög hjá
hinu leynilega herliði þjóðar-
innar, og bezt þótti, að enginn
vissi um hið rétta nafn starfs-
bróður síns. Þessi varnagli var
sleginn við því, að hugsast gat,
að einhver þessara manna eða
kvenna kæmist í hendur Þjóð-
verja og yrði píndur til sagna.
Það hafði komið fyrir, að fólk
hafði verið tekið og þrátt fyrir
hinar geigvænlegustu pyndingar
ekki gefið upp nein nöfn sam-
starfsmanna sinna, en er þess-
um pyndingum hélt áfram,
sljóvgaðist þetta fólk og sagði
loks nöfnin í hálfgerðu óviti og
án þess að gera sér grein fyrir
því. Af þessum ástæðum var það,
að Jónína sagði konunni ekki,
hvar maður hennar væri niður
kominn, er hún spurði.
Einu sinni var Jónína að koma
úr brúðkaupsveizlu ásamt mörg-
um Norðmönnum. Þetta var únd-
ir morgun og þeir voru allir
orðnir mjög drukknir. Þarna
inni í vagninum sungu þeir all-
ir fullum hálsi og svo taka þeir
upp á því að syngja rússneska
söngva. í vagninum var einn
Þjóðverji. Jónína sagðist hafa
verið sem á nálum og þóttist
þess fullviss, að nú yrðu þau öll
tekin, næst þegar vagninn næmi
staðar. En Þjóðverjinn tók und-
ir með Norðmönnunum, þegar
þeir hófu hina rússnesku söngva.
Þá sagði Jónína, að sér hafi létt.
Hún tók þá fram flösku og
skenkti öllum vín, líka Þjóðverj-
anum, sem tók því þakksamlega,
og sagði Jónína, að þetta hafi
verið í eina skiptið, sem hún hafi
gert nokkuð fyrir þýzkan mann,
meðan á stríðinu stóð. Þannig
gátu Þjóðverjar oft verið vég-
lyndir, ef þeir voru öruggir um
sig og yfirmenn þeirra voru
hvergi nærri.
Þegar þess er gætt, að þýzkur
liðsforingi bjó í sömu götu og
Jónína Sæborg og í húsi skammt
frá henni, er það enn furðulegra,
hve djörf hún var. Þessi liðsfor-
ingi bjó þarna með norskri unn-
ustu sinni og átti hún með hon-
um eitt barn og var þunguð öðru
sinni af hans völdum, er stríð-
inu lauk, en þá fyrirfór hún sér.
— Ástir þeirra þýzku hermann-
anna og ýmsra norskra kvenna
höfðu oft hinar hryggilegustu
afleiðingar í för með sér. Það
var t. d. ein 16 ára stúlka í Osló,
sem átti vingott við þýzkan her-
mann. Faðir hennar komst að
þessu og þegar hún kom heim
eitt kvöldið, tók hann hana í
reiði sinni og hýddi hana að öðr-
um ásjáandi. Stúlkan varð svo
sárreið yfir þessari smán, að hún
kærði föður sinn fyrir Þjóðverj-
um, en það varð til þess, að hann
var settur í þýzka fangabúð og
var honum haldið þar í 3 ár.
Norðmenn áttu um sárt að
binda á þessum árum og kjör
þeirra voru þröng, þrengri en við
í fljótu bragði munum gera okk-
ur í hugarlund. Allar ullar-
ábreiður voru teknar frá þeim,
öll tjöld og bakpokar og fjöldi
fólks var illa klæddur og varð að
ganga berfættur, þó að vetrar-
lagi væri, eða vefja einhverjum
fatadruslum um fætur sér. Eins
og ég gat um áður prjónaði frú
Jónína Sæborg sokka á munað-
arlausu börnin og skaut þeim til
þeirra leynilega, en sjálf varð
hún að ganga berfætt og ber hún
þess ennþá sárar minjar á fót-
unum. Útvarpstæki voru tekin
frá fólki, svo að það skyldi fara
á mis við fréttir, en Björn, son-
ur Jónínu, sem vann á vélaverk-
stæði, bjó til lítið tæki, sem þó
var hægt að ná fréttum með frá
Englandi, og var það til örygg-
is geymt inni í fiskibolludós. Dós-
in var síðan lokuð inni í matar-
skáp, til að dreifa öllum grun.
Utan á dósinni stóð: Fiskibollur.
Björn bjó einnig til hljóðdeyfr
ara, sem settir voru á byssur og
heyrðist hljóðið þá mjög dauft,
þegar skotið var af þeim. Með
þessum byssum skutu Norðmenn
á hjólagúmmíið á þýzkum bif-
reiðum, þegar þeir þurftu að
ræna löndum sínum þaðan. En
um það gat ég áður.
Það var ekki fátítt að heyra
skot og sprengingar í Osló um
þessar mundir. í eitt skipti, er
skip sprakk í loft upp, sprungu
allar rúður í mörgum götum.
Gler var eitt af því, sem ekki
fékkst, eða af mjög skornum
skammti, og var neglt fyrir með
fjölum, en lítil rúða höfð í miðj-
um glugga. Fjalir voru víða fyr-
ir, löngu eftir ófriðarlok. Á her-
námsárunum voru daprir dagar
og dimmar nætur í Osló, því
frelsi manna var misþyrmt á
allan hátt og ljós máttu hvergi
sjást að næturlagi. En harka og
mótspyrna Norðmanna jókst við
hverja eldraun, sem þeir urðu
að ganga í gegn um og hvert
skarð, sem höggið var í þeirra
fylkingararm.
Jakob, bróðir Even, manns
Jónínu, var einn þeirra manna,
sem vissi hin réttu orð og réttu
ráð á hinum mikilvægu augna-
blikum. Hann var bifreiðarstjóri
og hafði flutninga með höndum.
Það var mikill fengur fyrir
Norðmenn að hafa þeim manni
á að skipa, manni, sem aldrei
tapaði jafnvægi á hættunar
stund og aldrei hræddist eða
lét sér bregða, hvað sem að
höndum bar. Jakob hafði það
starf með höndum að flytja
norska flöttamenn og þá sem
sloppið höfðu út úr fangabúð-
um, yfir til Svíþjóðar. í einni af
þessum ferðum var Björn, sonur
Jónínu, með föðurbróðurr sínum