Heima er bezt - 01.09.1952, Blaðsíða 27

Nr. 9
Heima er bezt
283
ust yfirboðurum sínum innan
reglunnar. Hinir myrku leyndar-
dómar þess hafa lengi verið öll-
um huldir, en nú hefur sorgar-
saga þess verið túlkuð og kynnt
almenningi“.
Þetta minnir á morðið á Walt-
er de Bachelier, en hann var
stórriddari í reglu musterisridd-
aranna á írlandi. Var hann sett-
ur í járn og honum varpað í klef-
ann í súlunni. Fékk hann svo
Knappan skammt af mat á dag,
að hann dó úr hungri eftir átta
vikur. Tilfelli þetta varð kunn-
ugt eftir fyrirspurn í páfagarði.
En hversu sem því er varið um
atburði slíka, sem þessa, í mið-
aldaklaustrunum, hafa skáldin
oft fengið þaðan efni í verk sín
og notfært sér það óspart. Vér
þekkjum allir kvæði Brownings
„Ljóðið um rósakransinn“. —
„Nunna ein var grafin lifandi í
austurvegg klaustursins. Hafði
hún gerzt sek um óhlýðni, og
abbadísin skipaði að setja hana
'J varðhald. Nunnan jós úr sér
slíkum bölbænum, að hin gamla
abbadís steyptist dauð til jarð-
ar“.
Hinn ágæti höfundur ritsins
„Ingolby Legender“ hefur lýst á-
þekkum atburðum í riti sínu
„Netley Abbey Legender".
Ég tek ekki neina ábyrgð á
sanngildi frásagnar höfundarins,
þar sem hann styðst við marg-
víslegar heimildir. ■— Ég fór til
Netley Abbey, en það liggur 5 km
frá Southampton og spurði for-
stjórann að því, hvort hann gæti
gefið mér nokkrar upplýsingar í
málinu. Hann benti mér strax á
stað á múrveggnum, sem var
hálfbrotinn, og fullyrti að þarna
inni hefðu fundist .leyfar af
beinagrindum. En ekki gat hann
látið mér í té neinar ritaðar upp-
lýsingar, og þrátt fyrir eftir-
grennslanir á söfnum, hefur mér
ekki tekizt að hafa uppi á þeim.
Ég geng því út frá, að saga
skáldsins sé frá honum sjálfum,
en eigi að síður er dómur skálds-
ins um þennan hryllilega sið vel
þess verður að enda þessar línur
með:
„Ef endurgjald Hins Hæsta
hittir nokkru sinni þessa múr-
veggi, og ef réttvísi hans lætur
logana eyða þessum leyfum af
réttvísi, er kennd var við hans
íslenzk ættarnöfn
Framh. af bls. 267.
skipti eru hér ákaflega fátíð.
Um þetta atriði kemst sérfræð-
ingurinn svo að orði:
„Ég er þeirrar skoðunar, að
islenzkrar manntalsskýrslur séu
með afbrigðum aðgengilegar til
úrvinnslu. Þjóðin er mjög fá-
menn (íbúar um 140 þúsund),
manntalsskýrslurnar áreiðan-
legar og skrár um fæðingar og
dauðsföll óvenjulega fullkomn-
ar. . . . íslenzkt mannanafna-
kerfi er þess eðlis, að öll úr-
vinnsla úr skýrslum er frábær-
lega auðveld. Ættarnöfn eru ná-
lega óþekkt. Fornafnið er skírn-
arnafn eða eiginheiti manns-
ins, en síðara nafnið heiti föður
hans að viðbættum endingunum
„son“ eða „dóttir“. Nafnaskipti
eru engin, fólk heldur sömu
nöfnum alla ævi, kona skiptir
ekki einu sinni um nafn við gift-
ingu. Ég hef séð reikningsvél-
unum beitt við íslenzk manna-
nöfn, bæði manntalsskýrslur og
símaskrár, og ég var gersamlega
forviða á því, hve úrvinnslu-
möguleikarnir voru miklir.“
Rúmið leyfir ekki, að gerð sé
hér nánari grein fyrir þessu at-
hyglisverða máli. Hins vegar
vildi ég ekki láta undir höfuð
leggjast að benda á þennan
kost, sem hinn forni íslenzki
nafnsiður virðist hafa.fram yf-
ir ættarnafnasiðinn. Að sjálf-
sögðu er ekki í því fólgin nein
allsherjarsönnun á yfirburð-
um hins íslenzka nafnakerf-
is. En spyrja má, hvort það
hafi ekki verið helzt • til
fljótfærnisleg ályktun hjá fylg-
ismönnum ættarnafna, að
„straumur tímans“ myndi kaf-
færa ættarnafnasiðinn forna og
sópa honum burtu. Ennþá held-
ur hann velli,. án þess nokkur
dauðamörk verði á honum séð.
Ef til vill hefur hann „straum
tímans“ með sér en ekki móti.
Framtíðin sker úr því.
nafn, þegar tíminn kemur, og
refsar þannig fyrir þessa glæpi
fyrri alda, þá er kröfum réttlæt-
isins fullnægt. Sleppið syndaflóði
eyðileggingarinnar lausu og vei
þér, hreykna Netley!“
Þorv. Thoroddsen
Framh. af bls. 269.
sjálfa, án þess að ritið missi gildi
sitt um leið. Þetta liggur í aug-
um uppi. — Auk þeirra rita, sem
hér hafa verið nefnd, samdi
Þorvaldur fjölda smærri ritlinga
og ritgerða, en hér er ekki rúm
til að fara frekar út í það.
Þorvaldur Thoroddsen verður
jafnan talinn til hinna mætustu
manna, sem þjóðin hefur átt.
Hinar miklu rannsóknir hans
hafa skipað honum sess við hlið
merkustu landfræðinga álfunn-
ar. Hann hlaut margvíslegan
frama í lifanda lífi, og er einn
af þeim örfáu íslendingum, sem
hlotið hafa heimsfrægð á sínu
sviði. Verk hans munu lengi
standa og starf hans verða æ
meira metið sem lengra líður.
Stórar hjarðir á leið
til rétta
Framh. af bls. 274.
þann tíma, sem nú fer 1 hönd, en
það hefur enganveginn verið til-
gangur þessara lína, að gera efn-
inu nokkur ýtarlegri skil, enda
hefur verið að koma út síðustu
þrjú ár mikið og vandað rit um
þennan stórmerka þátt í at-
vinnusögu landsmanna, „Göngur
og réttir“, og er fjórða og síðasta
bindi þess væntanlegt í haust. —
Hitt var ætlunin, að draga fram
nokkur atriði í sambandi við
göngurnar, samhliða þeim mynd-
um, sem hér birtast, og ritið von-
ar, að lesendum þyki fengur í að
fá í blaðinu.
Leiðrétting
I greininni Valdi Sveins í 6. hefti þ. á.,
bls. 164, eru tvær prentvillur, sem lesendur
eru beðnir að leiðrétta. I fyrsta dálki neð-
arlega segir, að Þorvaldur Sveinsson sé
fæddur 18. ágúst, en á að vera 14. ágúst.
I fyrstu vísunni í þriðja dálki á sömu síðu
stendur: „líkt og eik í eyðiskóg“„ en á að
vera: „Líkt sem eik í eyðiskóg".
I 4. hefti Heima er bezt bls. 101, (3.
dálki) stendur: „Steik, vínsúpa eða sít-
rónugrautur", en á að vera: „Steik, vin-
súpa eða hrísgrjónagrautur".