Heima er bezt - 01.02.1954, Page 17

48
Heima ek bezt
Nr. 2
Hiima kk bezt
49
Nr. 2
Sigurjón frá Þorgeirsstöðum:
Frá Algiersborg til Bou Saada
Siðastliðið sumar fór hópur íslendinga í skemmtiferð til Miðjarðarhafs-
landanna með Gullfossi. Komu þeir, meðal annarra staða, við í Algier á norð-
urströnd Afríku, en eins og kunnugt er, kemur sú öorg mjög við frásagnirnar
um Tyrkjaránið á íslandi 1627. HEIMA er BEZT birtir hér fyrsta hluta ferða-
sögu frá þessum slóðum, eftir einn þátttakandann, en Þorvaldur Ágústsson, sem
einnig var með i ferðinni, og er lesenclhm ritsins að góðu kunnur fyrir margar
ágœtar myndir, sem það hefur birt eftiri hann, tók meðfylgjandi myndir i ferð-
inni. *
I.
Þann 1. dag aprílmánaðar ár-
ið 1953 skríður glæsilegasta haf-
skip íslendinga, Gullfoss, upp
að ströndum Algiers í Norður-
Afríku. Það er árla morguns.
Miðjarðarhafið er spegilslétt; \
himininn heiður og blámaður. Á
þilförum skipsins er þéttskipað
fólki, sem mænir eftirvænting-
araugum til landsins, er rís fyrir
stafni.
Nafn þessa lands er ritað í
annála íslands. Fyrir 326 árum
höfðu sjóræningjar á svörtum
skipum siglt þaðan alla leið
norður í Grindavík, Berufjörð
og Vestmannaeyjar, framið þar
morð og mannrán. Þá voru um
hálft fjórða hundrað íslending-
fluttir suður í Barbaríið, þar
sem þeir gengu mansali.
„Suður í Algiersborg var bjart,
bros á hverjum vanga“,
lætur skáldið frá Fagraskógi
prestsfrúna í Saurbæ skrá í
vísnakver. Auðvitað er það orða-
leikur til að skapa skarpar and-
stæður í kvæðinu. Spor þrælsins
eru venjulega þung, og erfitt að
mæta brosandi móðgunum og
misþyrmingum, þó munu ýms-
ir íslendinganna hafa hlotið
mannvirðingar og hamingju í
þessu nýja heimkynni.
„Tyrkjaránið" — svo er rán
Algiers-manna jafnan kallað —
orsakaði ógn og skelfingu á ís-
landi. Þjóðin lifði lengi síðan í
kveljandi ótta um, að slíkur
kapituli mundi verða endursagð-
ur í annálunum. Jafnvel skaft-
fellskur prestur orti mikinn
kvæðabálk, er hann nefndi
Tyrkjasvæfu, kyngimagnaðar
formælingar yfir ræningjunum,
óskir um byrleysi og hrakfarir,
brennheita bæn til skaparans,
að hann gerði ljóð skáldsins að
máttugum áhrínsorðum.
Á það verður ekki lagður dóm-
ur, hvort séra Magnús á Hörgs-
landi hefur ort svæfu sína á
óskastund. Hitt er víst, að
Algiersmenn komu ekki aftur á
ræningjaskipum norður til ís-
lands.
En nú siglir íslenzkt hafskip
inn flóann fram undan Algeirs-
borg. Á þiljum er mannþyrping:
280 íslendingar á leið til Norður-
Afríku. Ekki hlekkjaðir fangar
beygðir af illri aðbúð og sjóvolki.
Hér eru á ferðinni frjálsir menn
á fögrum farkosti. Ekki eru þeir
hingað komnir til að hefna
harma landa sinna, sem voru
reknir hér á land árið 1627.
Mildi dauðans hefur breitt yfir
tár og þjáningar þeirra, sem
þoldu herleiðinguna. Og afkom-
endur þeirra hafa runnið spor-
laust inn í algierisku þjóðar-
brotin.
Gullfoss er ekki banvænn víg-
dreki. Hann fiytur friðsama
gesti. Þar skal fyrst telja söng-
stjóra Karlakórs Reykjavíkur,
Sigurð Þórðarson, með sína
fjörutíu listamenn. Þeir ætla að
tala við Afríkumennina á göf-
ugu máli sönggyðjunnar, gefa
þeim kost á að hlusta á rödd ís-
lands í tali og tónum. í hörpu
þeirra er íslenzkur sjávarniður
og fossakliður, íslenzkur austan-
kaldi í þöndum voðum árafleyt-
unnar, íslenzkur ástaróður, ís-
lenzkur tregi í angan gamalla
minninga, íslenzk vögguljóð,
mild og róandi.
En þó að listamennirnir séu
handgengnir sönggyðjunni og
njóti ástar hennar í ríkum mæli,
þá hafa þeir samt ekki látið sér
nægja samfylgd þeirrar gyðju
einnar. Þeir hafa tjaldað því
allra bezta, sem þeir eiga til:
Þeir hafa tekið með sér — eigin-
konurnar!
Þá má nefna áhöfn skipsins.
Þar er valinn maður í hverju
rúmi. Sérstaklega munu farþeg-
ar elska brytann og liðskost hans
í borðsal og eldhúsi. Það er auð-
vitað matarást. En matarást get-
ur verið einlæg. Og hér er hún
ekki óverðskulduð.
Og svo er hann Ásbj örn Magn-
ússon. Hann hefur um sig all-
fjölmenna hirð. Síðastliðna daga
hefur hann staðið við afgreiðslu-
borðið á skrifstofunni, bullsveitt-
ur á skyrtunni, eins og ónafn-
greindur náungi úr íslenzkri
kimnisögu. En Ásbjörn, vinur
minn, hefur ekki tekið á móti
sálum, heldur afhent skjólstæð-
ingum sínum orlofsbækur, á-
vísanahefti á alls konar jarð-
neskar dásemdir.
í dag eigum við að framvísa
fyrstu bókinni. Það er fyrsti
apríl. En það gerir ekkert til. Sá
hleypur ekki apríl, sem hefur
dagskipan frá Ásbirni Magnús-
syni í vasanum.
II.
Algiere er frönsk nýlenda.
Nafn landsins er samheiti nokk-
urra fylkja; það er Oran, Algier
og Constantine, ásamt fjórum
vinjahéruðum suður í eyðimörk-
inni.
Frumbyggjarnir eru kallaðir
Berbar. Þeir eru af hamiskum
kynstofni, afkomendur Númidíu-
manna. Mega þeir muna fífil
sinn fegri. Konungur þeirra var
samherji Rómverja í stríði við
Karþagóborg. En seinna kom
röðin að Númidíu að verða róm-
versku heimsveidisstefnunni að
bráð. Nítján aldir eru liðnar frá
því, að Berbarnir glötuðu frelsi
og konungdómi.
Á þeim tíma hefur þarna gerzt
viðburðarik saga. Fornar rústir
minna á yfirdrottun Rómverja.
Snemma á miðöldum flæða
Arabar inn i Atlaslöndin til bú-
setu. Áhrif þeirra urðu mikil í
andlegum málefnum. Þeir snéru
ladnslýðnum til Múhameðstrúar.
Hafnarbæirnir urðu um langt
skeið aðsetursstaður alls konar
ævintýralýðs. Þar var alþjóðlegt
safn af trúskiptingum, harð-
fengum sægörpum, grimmlynd-
um og vægðarlausum. Mansal
var arðvænleg atvinnugrein,
enda leituðu barbariskir sjóræn-
ingjar víða til fanga, — jafnvel
langt út á Atlantshaf.
Tveim öldum eftir „Tyrkja-
ránið“ á íslandi, gera Frakkar
innrás í Algiere og hafa lagt það
undir sig 1830. Þar með er brotið
blað í sögu víkinganna úr Bar-
baríinu. En á næsta ári hóf ung-
ur Arabahöfðingi, Abd-el-Kader
(þjónn hins almáttuga) heilagt
stríð gegn Frökkum. Það átti að
verða frelsisstríð Algieremanna
og stóð í sextán ár. Þá var
„þjónn hins almáttuga" tekinn
til fanga, en gefin grið. Senni-
lega hefur það ekki verið af
manngæzku einni saman, að sig-
urvegarnir þyrmdu lífi hans —
þeir munu hafa óttast ofstæki
trúbræðra hans, ef hann yrði
dæmdur undir öxina. Og nú eru
einmitt sjötíu ár síðan þessi upp-
reisnarforingi dó austur í Dam-
askus og hvarf inn í sælu síns
eina sanna guðs.
íbúatalan í Algiere mun vera
á sjöundu milljón. Þar af rúmar
fimm milljónir Berbar, Márar og
Arabar. Hitt eru evrópumenn,
ýmissa þjóða, aðallega Frakkar.
Gyðingar eiga þar fulltrúa, ekki
sízt i verzlunarstéttinni.
Algier er höfuðborg nýlend-
unnar. Þar eru 450 þúsund íbú-
ar, þá útborgir meðtaldar. Þar
situr landsstjórinn og fulltrúa-
þingið. Borgin stendur á margra
kílómetra strandlengju við vest-
an verðan flóa, sem í lögun
minnir á hálfmánann. Hún er
mikil iðnaðar- og verzlunarmið-
stöð. Og þar er ein mesta sigl-
ingahöfn við Miðjarðarhaf.
Borgin á tíu alda sögu. Hún er
reist framan í hæðum. Víða hef-
ur bergið verið sprengt til að fá
rými fyrir húsasamstæður, sem
eru reistar í þrepum upp eftir
hlíðinni. En ofan við borgina
gnæfir brún hæðarinnar skógi-
vaxin.
Þessi borg er bæði forn og ný,
austurlenzk og evrópisk í bygg-
ingarstíl. Á einum stað gnæfa
hvolþök og turnspírur á veglegu
bænhúsi arftaka kaupmannsins
frá Mekka. Á öðrum stað rísa
nýtízku vöruskemmur kaup-
manna, sem aldrei fá köllun til
að verða spámenn guðs.
III.
Hafnsögumannsbátur kemur á
móti Gullfossi. Síðan koma
nokkrir menn, einkennisklæddir,
frá vegabréfaeftirlitinu. Þeir
vinna rösklega, stimpla vega-
bréfin, án þess að líta á nöfn
eða myndir eigendanna.
Fáklæddur maður rær einni
ár, svinglar um stund á kajak
umhverfis íslandsfarið. Hann
bregður hvað eftir annað hönd
fyrir augu, hvessir sjónina. —
Fleytan hans er ljósbrún, bolur-
inn fagur og rennilegur.
Það hafði verið búizt við því,
að Gullfoss legðist á ytri höfn-
inni; farþegar yrðu fluttir í land
á vélbátum. En nú er honum
rennt inn í hafnarkvíarnar, lagt
þar við flotbryggju.
Og á níunda tímanum stíga
Algierborg. Arabahverfið yzt til vinstri. Gullfoss í höfninni ofarlega á miðri myndmm.